V3 Paragraaf 5.1

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 5 reacties en energie

Vandaag

• Verbranding
• Branddriehoek
• Exotherm en endotherm
• Welke reactieproducten ontstaan bij verbranding?
• Volledige verbranding vs onvolledige verbranding
• Reagens
• Explosies 

De branddriehoek

• Voldoende brandstof
• Voldoende zuurstof
• Ontbrandingstemperatuur moet worden bereikt
• Mist 1 van deze 3? Geen brand
• Brand blussen door 1 van de 3 weg te nemen

Welke voorwaarde uit de branddriehoek haal je weg als:
Het gas onder de pan uitdraait

1. Zuurstof
2. Brandbare stof
3. Ontbrandingstemperatuur

Welke voorwaarde uit de branddriehoek haal je weg als:
je een brand met water blust.

1. Zuurstof
2. Brandbare stof
3. Ontbrandingstemperatuur

Welke voorwaarde uit de branddriehoek
haal je weg als:
Het deksel op een brandende
oliepan schuift?

1. Zuurstof
2. Brandbare stof
3. Ontbrandingstemperatuur

Welke voorwaarde uit de branddriehoek haal je weg als:
je een brand met schuim blust.

1. Zuurstof
2. Brandbare stof
3. Ontbrandingstemperatuur

Verbrandingsreactie

• = een reactie met zuurstof (O₂)
• Alle atomen in de brandstofmoleculen voor de pijl vormen een verbinding met zuurstof: een oxide
• Product van de verbranding bestaat uit twee atoomsoorten waarvan de laatste altijd een O is

Namen van verbrandingsproducten

• Bij stoffen die uit niet-metalen atomen bestaan geef je het aantal atomen aan met een voorvoegsel
• De index in de molecuulformule wordt dan het voorvoegsel

Wat is de naam van NO2?

Volledige vs. onvolledige verbranding

• Bij volledige verbranding is zuurstof in overmaat
  
• Bij onvolledige verbranding is zuurstof in ondermaat
• CO is erg giftig!

Atoomsoort in verbinding	Volledige verbranding	Onvolledige verbranding
C	CO 2	CO, C
H	H 2 O	H 2 O
S	SO 2	SO 2

Stappenplan voor volledige verbranding van brandstofmoleculen

• Waaruit bestaat het brandstofmolecuul?
• C, H, S, O?
• Wat zijn de verbrandingsproducten die ontstaan?
• C wordt CO₂, H wordt H₂O, S wordt SO₂, O wordt niks.
• Stel de reactievergelijking op
• Maak de reactievergelijking kloppend

Propaan

Geef een kloppende reactie vergelijking voor de volledige verbranding van propaan (C3H8).

Volledige verbranding van C₃H₈

• Wat zit er in het brandstofmolecuul: C en H
• C en H levert CO₂ en H₂O op
• C₃H₈ + O₂ -> CO₂ + H₂O
• Kloppend maken:
• C₃H₈ + 5 O₂ -> 3 CO₂ + 4 H₂O

Geef een kloppende reactie vergelijking voor de onvolledige verbranding van propaan (C3H8).

Onvolledige verbranding van C₃H₈

• Wat zit er in het brandstofmolecuul: C en H
• C levert nu CO op in plaats van CO₂. H levert nog steeds H₂O op.
• C₃H₈ + O₂ -> CO + H₂O
• Kloppend maken:
• 2 C₃H₈ + 7 O₂ -> 6 CO + 8 H₂O

1-butanol

Geef de kloppende reactie vergelijking voor de volledige verbranding van
1-butanol (C4H10O)

Volledige verbranding van C₄H₁₀O

• Wat zit er in het brandstofmolecuul: C, H en O
• C en H levert CO₂ en H₂O op. O wordt zelf geen verbrandingsproduct.
• C₄H₁₀O + O₂ -> CO₂ + H₂O
• Kloppend maken:
• C₄H₁₀O + 6 O₂ -> 4 CO₂ + 5 H₂O

dimethylsulfide

Geef de kloppende reactie vergelijking voor de volledige verbranding van dimethylsulfide (C2H6S).

Volledige verbranding van C₂H₆S

• Wat zit er in het brandstofmolecuul: C, H en S
• C, H en S levert CO₂, H₂O en SO₂ op.
• C₂H₆S + O₂ -> CO₂ + H₂O + SO₂
• Kloppend maken:
• 2 C₂H₆S + 9 O₂ -> 4 CO₂ + 6 H₂O + 2 SO₂

Reagentia

• Reagens is een stof die zichtbaar verandert in aanwezigheid van de stof die je wilt aantonen 

Reagens	Aan te tonen stof	Waarneming
Wit kopersulfaat	Water	Wit kopersulfaat wordt blauw
Helder kalkwater	Koolstofdioxide	Helder kalkwater wordt troebel
Broomwater	Zwaveldioxide	Bruin broomwater wordt kleurloos
Jood	Zetmeel	Gaat van bruin/geel naar blauw

Explosie

• = een heftige verbrandingsreactie met een drukgolf
• 2 voorwaarden:
• Brandstof en zuurstof moeten in juiste verhouding zijn gemengd
• Moet een exotherme reactie zijn waarbij gas ontstaat
• Exotherme reactie: reactie waarbij energie vrijkomt