Soorten planten (H3)

• Natuur en techniek
• MBO
• Studiejaar 2

Soorten planten (H3)

Planning

uitleg indeling planten

voortplanting bij planten

Check in: Welke plant past bij jou en waarom?

Indeling planten:

• wieren/ algen/ korstmossen
• sporenplanten: mossen/ varens/ paardenstaarten
• zaadplanten: naaktzadigen/ bedektzadigen

Algen en Wieren

Algen en wieren hebben geen stengels en niet echt bladeren. Meestal planten ze zich voort door celdeling. Geen bloemen!

Oudste vormen van leven, veelal in water/ vochtige omgeving, bijvoorbeeld boomalg. 

Zijn wel in staat tot fotosynthese!

korstmossen

Zijn samenlevingsvormen van een schimmel en algen. Ze leven in symbiose, de algen leveren de energie die nodig is, de schimmel de mineralen en andere grondstoffen.

Sporenplanten

Varens

Mossen

Mossen zijn vrij kleine planten. Ze hebben geen wortels, geen stengels en geen vaatbundels, vandaar dat ze leven op vochtige plaatsen. Voor hun voortplanting zijn ze afhankelijk van sporen (soort zaadjes, maar komen voort uit ongeslachtelijke voortplanting)

Mossen

Bij mossen ontstaan de sporen in sporendoosjes op steeltjes.

Mossen

 Voortplanting van mossen. 

varens

Varens hebben hele typische bladeren

De sporen bij varens ontstaan onderaan het blad, en heten sporenhoopjes

Varens

Varens en paardenstaarten

• Behoren tot de oudste planten op aarde. Steenkool bevat veel resten van varens en paardenstaarten. 
• Varens en paardenstaarten hebben wél vaten (transport van water (omhoog) en glucose(beneden))
• Planten zich voort door sporen, dus geen bloemen nodig.

Zaadplanten

Zaadplanten

• Bedektzadigen
• Naaktzadigen  

zaadplanten

rijk: planten

stam (afdeling): zaadplanten

ingedeeld in 2 klasse

- bedektzadige

-naaktzadige 

voortplanting door zaden

Zaadplanten/ naaktzadigen

• Zaadplanten kunnen zich voortplanten doordat mannelijke stuifmeel/ pollen en vrouwelijke voortplantingsorganen (stamper/ vruchtbeginsel) samen zaden vormen. Dit is geslachtelijke voortplanting. 
• Het gevormde zaad kan worden omgeven door een vrucht of niet. 
• Naaktzadigen zijn planten die hun zaadjes niet omkleden met een vrucht.
• Bij de bestuiving en verspreiding van zaden zijn ze afhankelijk van de wind. Ze hebben onopvallende bloemen en lichte zaden.
• Bekende naaktzadigen zijn bijvoorbeeld coniferen, spar (kegeldragers) 

Zaadplanten

Zaadplanten verdeel je in 2 groepen.

Zaadplanten/ bedektzadigen

Bij bedektzadigen zijn er 2 manieren waarop ze zorgen voor de bevruchting: 

• Het loslaten van grote hoeveelheid stuifmeel (m) wat door de wind wordt verspreid (windbestuiving, bijvoorbeeld bij grassen en bepaalde boomsoorten, zoals de berk) naar de onopvallende bloemen (v).
• Ze lokken insecten met mooie bloemen en een geur (dit kan ook een rottingslucht zijn die vliegen                                                                              aantrekt)

Voorbeelden van zaadplanten

Bomen, maar ook struiken zijn zaadplanten

ook gras is zaadplant

Planten

Organen van de plant

• Wortels
• Stengels
• Bladeren
• Bloemen (zaadplanten)

stengel, wortel, bloemen en bladeren

• Stengel bestaat voornamelijk uit vaatbundels, die zorgen voor transport van stoffen.
• Wortels nemen water en voedingszouten op, zorgen voor verankering in de grond en kunnen soms reservevoedsel opslaan.
• Bloemen van insectenbestuivers bevatten voortplantingsorganen (meeldraden en stampers). Kroonbladen lokken insecten, kelkbladen beschermen de bloem.
• Bladeren maken glucose (fotosynthese) en zorgen voor de gasuitwisseling.

De delen van de bloem 

• Bloemen zijn organen van zaadplanten
• De functie is voortplanting
• Bloemen hebben allemaal verschillende vormen, maten en kleuren

Witte dovenetel (delen van de bloem)

- Bloemkroon

- Bloemkelk

- Meeldraden

- Stamper 

Bloemen

Bloemen zijn organen van zaadplanten 

• functie: voortplanten

Stoffen vervoeren

Stoffen die bij de fotosynthese nodig zijn (water en mineralen) of worden gemaakt (glucose) worden vervoerd door de plant via wortels en vaten. 

Glucose kan worden omgezet in zetmeel, eiwit en vetten en vervolgens opgeslagen in bijvoorbeeld wortels, stengels, bollen, knollen en zaden. Aangezien die delen veel voedingsstoffen bevatten, worden ze ook als voedsel gebruikt voor organismen. 

Eetbare delen

Eetbare delen

Van planten eten we verschillende delen: 

- Blad

- Stengel

- Wortel

- Bloem

- Vrucht

- Zaden

Stengel, wortel, vrucht, zaad, bloem of blad?

Aardappel: stengelknol

Andijvie: stengel en blad

Sla: blad

Bloemkool: bloem

Witlof: blad

Aubergine: vrucht

Tomaat: vrucht

Radijs: wortel

Wortel: wortel

Prei: blad

Komkommer: vrucht

Asperge: stengel

Paprika: vrucht

Maïs: zaad en vrucht

Doperwt: zaad en vrucht

vaatbundels

De vaatbundels uit de wortels lopen door in de stengel.
Er zijn 2 soorten vaatbundels

-bastvaten
- houtvaten

Bastvaten/houtvaten

Ezelsbruggetje:

Bastvaten: naar beneden

Houtvaten: omhoog

Welke stoffen gaan door hout/bastvaten?

 Lengtegroei

In de uiteinden van de stengel en wortels liggen de groeipunten.

Het groeipunt in de wortels ligt niet helemaal in de uiterste punt, er ligt nog een stukje weefsel voor dat het meristeem beschermt tegen afslijten in de grond. Dit stukje weefsel (de "Root cap") noemen we het wortelmutsje.

Het wortelmutsje

Een wortel groeit aan het worteltopje. Daar zitten cellen die snel delen. 

Om door de grond heen te komen zit er op de top een wortelmutsje. 

In het nieuwe stukje wortel worden nieuwe wortelharen gemaakt.

---- worteltop

wortelmutsje

Ontwikkeling bij planten

Een bruine boon is een zaad. In tomaten zitten ook zaden. Dit zijn de pitjes. Uit een tomatenzaadje kan een nieuwe tomatenplant groeien. 

Tijdens de groei verandert de plant. Aan het worteltje komen zijwortels. De plant krijgt bladeren en bloemen. Deze veranderingen noem je ontwikkeling. Bij ontwikkeling verandert de bouw van een organisme.

 Groei en ontwikkeling van een tomatenplant

eenjarige plant

Eenjarige plant

Eenjarige plant

Tweejarige plant

Tweejarige plant

In het eerste jaar:

• Ontkiemen
• Groeien

In het tweede jaar:

• Bloeien
• Zaden vormen/vermeerderen
• Afsterven

- overblijvende planten

- bovengrondse delen sterven af

- in t voorjaar loopt de plant weer uit.

Meerjarige planten 

Ook wel overblijvende planten genoemd.

- kunnen meerdere jaren zaden vormen

- kunnen kruidachtige of houtachtig zijn

- in de winter sterft het bovenste deel af, in het voorjaar groeien de planten weer

Vaste plant

Houtachtige plant

Overblijvende planten

Vaste planten of overblijvende planten

• Ieder voorjaar lopen ze weer opnieuw uit
• Elke herfst/winter "vallen" de bladeren en worden reservestoffen in wortel opgeslagen
• In lente groeit de plant weer uit

Bomen en houtachtige planten doen dit ook

Lengtegroei

Diktegroei

Diktegroei

Sommige planten, met name bomen, hebben niet alleen lengtegroei, maar ook diktegroei. 

In de stam zit een groeilaagje, daar wordt elk jaar, in de lente en zomer, een nieuwe laag met cellen gemaakt. 

Als je een boom doorzaagt, kun je die laagjes goed zien. Dit noem je jaarringen.

Kees is verliefd op Truus. Hij kerft een hartje in een boom op 1,5 m hoogte. De boom is dan 6 m hoog. 20 jaar later is de boom 18 m hoog. Hoe hoog zit dan het uitgesneden hartje?

Wat neem je mee uit deze les?