Sociaal netwerk in kaart brengen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Sociale netwerk 

Lesinhoud

-  Wat is een mantelzorger?

-  Soorten eenzaamheid

-  Functies van het sociaal netwerk

-  Hoe kan je het sociaal netwerk van een zorgvrager in kaart  

   brengen en versterken?

-  Rol van de verzorgende IG?

- Wat is een sociale kaart?

- Verschil tussen draagkracht en draaglast

- Hulpmiddelen

- Opdrachten

Belang van sociaal netwerk

Wat is een mantelzorger?

Mantelzorg = Onbetaalde, langdurige zorg voor chronisch zieken, mensen met een beperking en hulpbehoevenden door naasten die een persoonlijke band hebben met de zorgvrager (partner, familieleden, vrienden, kennissen en buren).

Mantelzorg en sociaal netwerk

Mantelzorgnetwerk

Het mantelzorgnetwerk omvat de mensen binnen het sociale netwerk van een zorgvrager die hem zorg verlenen.

Functies van een sociaal netwerk

Affectieve behoefte: De behoefte om gewaardeerd te worden, om te weten dat anderen vertrouwen in je hebben.

Behoefte aan aansluiting: Hoor je ergens bij? Voel je je betrokken en veilig bij anderen doordat je dezelfde interesses deelt of een gelijksoortige achtergrond hebt?

Materiële behoeften: Dit kan over een woning gaan, maar ook over voeding en praktische hulp. Zowel zakelijke als persoonlijke contacten kunnen bijdragen aan het voldoen aan materiële behoeften.

Sociale zekerheid: Sociale zekerheid krijgt vorm vanuit het netwerk door bijvoorbeeld een arbeidscontract of een verzekering.

Tips voor netwerkgericht werken

1. Begin met een open blik: wie zijn belangrijk in het leven van de cliënt?

2. Laat je leiden door de wensen en voorkeuren van de cliënt. Wie wil hij in zijn netwerk 

     betrekken?

3. Kijk of het netwerk al eerder in kaart is gebracht, voordat je het zelf gaat doen.
4. Breng het netwerk in kaart: als een startpunt, niet als einddoel.
5. Maak het netwerk tastbaar en zichtbaar en breng het regelmatig ter sprake.
6. Verbeter de kwaliteit van contacten. Dit is even belangrijk als het uitbreiden van het netwerk.
7. Verbind mensen op basis van vergelijkbare interesses en levensstijl.
8. Betrek ook buren en buurtbewoners waar mogelijk.
9. Geef niet op! Soms is tegenslag even nodig om tot een doorbraak te komen.

Wat is een voorbeeld van positieve invloed van een sociaal netwerk op het gedrag van mensen ?

1. Tegengaan van stress
2. Betekenis ervaren in je leven
3. Sociale druk om je leefgewoontes aan te passen
4. Geluksgevoel

Taak VZ.IG

Soms bestaat het netwerk alleen nog uit familieleden en professionals die zich vooral richten op de aandoening. Maar mensen hebben ook behoefte aan vriendschappen en prettige sociale contacten. 

Als verzorgende IG ondersteun en adviseer je de zorgvrager bij het opbouwen, behouden en benutten van een sociaal netwerk.

Wat kun je doen bij..

* Iemand die sociale eenzaamheid ervaart ?

* iemand die emotionele eenzaamheid ervaart ?

* iemand die existentiele eenzaamheid ervaart ?

Stappenplan versterken van sociaal netwerk

• Inventariseer de behoefte aan sociaal contact van de zorgvrager. Stel vervolgacties vast.
• Begeleid de zorgvrager in het leggen van contacten.
• Begeleid de zorgvrager in het onderhouden van contacten.
• Begeleid de zorgvrager in het afbouwen van contacten.
• Evalueer je begeleiding.

Rol van de Verzorgende IG

De zorgvrager ondersteunen en adviseren bij het behouden van zijn sociale netwerk, door:

hem te adviseren over het onderhouden van contacten via sociale media.

Het aanleren of verbeteren van sociale vaardigheden.

Het leren om de eigen wensen bespreekbaar te maken.

Praten over (irreële) angsten en onzekerheden die een rol spelen bij terugtrekgedrag.

Zijn sociale netwerk te verstevigen met regelmatige bijeenkomsten en afspraken.

Bespreken wat hij terug kan doen voor zijn sociale contacten.

Verkennen van de betekenis van vriendschap.

Het verstevigen van zelfwaardering en het verminderen van negatieve gedachten.

Te leren communiceren met anderen en zichzelf te laten zien.

Praten over onbegrip en negatieve reacties uit de omgeving en hoe hij hierop kan reageren.

Hulpmiddelen

Wat is een sociale kaart?

Sociale kaart

 Leer de mensen kennen met wie je te maken hebt, zodat je korte lijnen hebt, elkaar voor de juiste ondersteuning weet te vinden en beter kunt samenwerken

Draagkracht is: 

De belastbaarheid, dat wat de mantelzorger aan kan en positief ervaart.

Draaglast is: 

Dat de belastbaarheid van een persoon, of eisen die een persoon aan zichzelf stelt, te veel worden. 

Netwerkcirkel ven Lensink

Uitgangspunt is dat de cirkel
van bekenden personen omvat die vrienden kunnen worden. Ook laat

deze zien wie (potentiële) hulpbronnen zijn.

Het instrument is ontwikkeld voor mensen met een verstandelijke
beperking maar is voor een bredere doelgroep inzetbaar.

www.demensenommijheen.nl

Online contactbemiddeling voor mensen met een verstandelijke beperking

Online ontmoetingsplek

Sociaal netwerk uitbreiden?

Eigenaarschap en verantwoordelijkheid bij de cliënt

Motivatie

Vraagverlegenheid en wederkerigheid

Op welke manier je ook aan de slag gaat, het is belangrijk dat de cliënt
zelf eigenaar is van het netwerk. Met netwerkgericht werken willen we
de doelen van de cliënt dichterbij brengen: dat hij weer mensen heeft om
leuke dingen mee te doen, dingen mee te delen en zo nodig te helpen.
Heel concreet betekent dit dat de cliënt:
* Het in kaart gebrachte netwerk maakt, bewaart en aanpast wanneer
er iets verandert.
* Leidend is bij het in kaart brengen en bij de analyse van het netwerk.
Het gaat om hoe hij zijn relaties beleeft.
* Bepaalt wat hij zou willen versterken aan het netwerk, op basis van

wat voor hem belangrijk is

Leidend is in het uitvoeren van acties om het netwerk te versterken;
de professional of vrijwilliger heeft een ondersteunende en coachen-
de rol. Alleen waar nodig voert de professional of vrijwilliger dingen
voor de cliënt uit

Ecogram

Belangrijke sociale contacten van zorgvrager in kaart brengen

Zowel familie, vrienden, buren, hulpverleners, vrijwilligers etc.

Denk ook aan sociale media

P = praktische steun
G = gezelschap
A = advies en uitwisselen informatie
E = emotionele steun

Legenda

Gezin van herkomst (G): broers en zusters, ouders.
Overige familieleden (F). Dit zijn (klein-)kinderen, zwagers, schoonzussen, neven en nichten.
Vrienden (V). Het contact is van persoonlijke en emotionele aard en kan een belangrijke steun zijn.
Kennissen (K), (oude) buren, (oud) collega’s, vrijwilligers, maatjes. Het contact is van sociale aard,
maar misschien minder persoonlijk en emotioneel van aard dan bij vrienden.
Buren (B). Directe buren, gang- of huiskamergenoten waarmee men een band ervaart.
Zorgverleners (Z), of andere beroepskrachten zoals verpleegkundigen, artsen, therapeut,
dominee/pastoor

Legenda

De cirkels worden via een lijn verbonden met het hart.

Elke lijn is ook met een pijl gericht: van de cliënt

naar de ander, van de ander naar de cliënt en wederzijds

P-lijn staat voor ‘praktische steun’.

G-lijn betekent ‘gezelschap'

A-lijn advies en uitwisselen van informatie

E-lijn emotionele steun

Voorbeeldvragen ecogram

• Met wie praat u als u het moeilijk hebt?
• Welke rol speelt deze persoon in uw leven?
• Met wie heeft u contact in de buurt waar u woont?
• Met wie heeft u telefoongesprekken?
• Met wie gaat u (weleens) naar buiten?
• Hoe is het contact met familieleden?
• Van wie krijgt u bezoek?
• Bij wie gaat u wel eens op bezoek?
• Heeft u vast gezelschap bij het eten, in de huiskamer of tijdens activiteiten?
• Aan wie schrijft u weleens brieven of ansichtkaarten / wie schrijft weleens brieven of ansichtkaarten aan u?
• Met wie heeft u contact via brieven, ansichtkaarten, e-mail, WhatsApp of Facebook?
• Gaat u wel eens uit logeren en bij wie?
• Heeft u de afgelopen tijd aan iemand iets uitgeleend of heeft u van iemand iets geleend?
• Wie komt er op uw verjaardag / bij wie gaat u op verjaardag?
• Zijn er personen die voor u belangrijk zijn, niet genoemd?

COUP model. 

Om de communicatie tussen jou als verzorgende en het sociale netwerk goed te laten verlopen kun je gebruik maken van het COUP model. 

Dit model kan jou helpen om met het netwerk in gesprek te komen en te blijven.

COUP

COUP is een afkorting die staat voor:

• Contact leggen
  
• Ondersteunen
  
• Uitnodigen
  
• Participeren

De COUP-werkwijze of -methode helpt je bij het leren kennen en begrijpen van de cliënt en zijn familie. 

Hierdoor ben je beter in staat om de zorg en het welbevinden en van de cliënt goed af te stemmen en een prettige band op te bouwen.  

Opdracht:

1. Maak een ecogram van een medestudent

2. Bekijk het filmpje van Kees en beantwoord de volgende  

     vragen:

• Welke mogelijke overbelasting van het netwerk van Kees zou kunnen ontstaan? Denk aan draaglast en draagkracht.
• Welke tips heb je voor het sociale netwerk?

Maak een ecogram van een medestudent

Info bronnen

• https://mantelzorgtest.nl/
  
• https://www.zorgvoorbeter.nl/zorgvoorbeter/media/documents/thema/informele-zorg/ecogram-maken-sociale-contacten-client.pdf
• https://www.zorgvoorbeter.nl/docs/PVZ/vindplaats/mantelzorg/genogram.pdf
• ttps://www.zorgvoorbeter.nl/lesmateriaal/kennisbundels/mantelzorg