H5 basis 5 deel 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Lesdoel: Aan het einde van de les weet je hoe Nederland in de 16e eeuw bestuurd werd.

Nederland is niet altijd een zelfstandig land geweest. Voor een lange tijd is Nederland een deel van Frankrijk, toen Bourgondië, daarna Duitsland en later Spanje geweest. Daarna kwam pas het land dat we nu kennen. 

Nederland is een eigen land geworden na de 80-jarige oorlog. In deze les kom je te weten hoe Nederland in de Spaanse tijd bestuurd werd.

Het rijk van koning Filips II van Spanje rond het jaar 1550.

('Paises Bajos' betekent 'De Lage Landen')

Zoals je op de kaart zag is Filips II, de koning van Spanje (zie de afbeelding), in de eerste helft van de 16e eeuw de baas in Nederland, België en Luxemburg. Deze drie landen samen werden vroeger 'De Lage Landen' of 'De Nederlanden' ('Neder' is een oud woord voor 'laag') genoemd.

In de 16e eeuw duurde het lang om tussen verschillende gebieden te reizen. Reizen gingen per paard of per schip. Daarom was het voor Filips II erg moeilijk om alle losse delen van zijn rijk in zijn eentje te besturen. 

Verder had elk gebied en gewest zijn eigen wetten en regels. Dit maakte het voor Filips II erg moeilijk om bijvoorbeeld belasting te kunnen heffen. Hij wilde graag een centraal bestuur hebben in de Nederlanden, zodat de gewesten minder macht zouden hebben en het bestuur dus makkelijker zou worden.

Wat moet je doen?

• Bekijk het filmpje
• Beantwoord de vragen over het onderwerp.
• Weet je het even niet meer? Zoek het dan op in het filmpje.
• 
  

Bron 1: Willem van Oranje, vader des vaderlands

Willem van Oranje was een edelman die uitgroeide tot een opstandeling en later werd vereerd als de ‘vader des vaderlands’, als de grondlegger van een nieuwe Nederlandse staat. Het was echter nooit zijn idee om een zelfstandig land te stichten.

Willem werd in 1533 op slot Dillenburg (Duitsland) geboren. Zijn ouders waren luthers,(volgelingen van Maarten Luther) maar toen hij dankzij een erfenis in 1544 het prinsdom Oranje (in Frankrijk) erfde en zich voortaan ‘prins’ mocht noemen, eiste Karel V dat deze jonge prins verder katholiek zou worden opgevoed. Daarom groeide Willem vanaf zijn twaalfde op aan het keizerlijk hof in Brussel.

Vanaf 1555 kreeg Oranje hoge posities. Als militair opperbevelhebber, lid van de Raad van State, ridder van het Orde van de Gulden Vlies en stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht werd hij een van de machtigste mannen in de Nederlanden. Zijn verhouding met Filips II, de opvolger van Karel V, verslechterde echter snel. Oranje werd de belangrijkste leider van het adellijk verzet tegen Filips II.

Lees bron 1
vraag 1a: Waar was Willem van Oranje geboren?

Lees bron 1
Vraag 1b: Waarom groeide Willem van Oranje in het het Keizerlijk hof van Brussel op?

Gebruik bron 1: Zet de zinnen bij waar of niet waar

Waar

Niet waar

Willem van Oranje wou een zelfstandige staat maken van De Nederlanden

De relatie tussen Willem van Oranje en de Spaanse koning Filips II verslechterde snel

Willem van Oranje is Franstalig en katholiek opgevoed 

bron 2

Vraag 3a. gebruik bron 2: Wat gebeurt er?

Vrag 3b: gebruik bron 2
Waarom verzette Willem van Oranje zich tegen de vervolgingen van de protestanten?

Vraag 5: Waarom kreeg Willem van Oranje de bijnaam Willem de Zwijger?

1. Omdat Willem zijn tong eruit gesneden was, vanwege grof taal gebruik
2. Omdat hij zich niet uitsprak over de harde vervolgingen van de ketters
3. Omdat Willem van Oranje alleen maar ‘domme’ uitspraken deed.

Om Filips II te helpen met het bestuur van zijn grote rijk had hij mensen in dienst. In de Nederlanden was de Landvoogd de bestuurder namens Filips II. Een landvoogd is dus een bestuurder van een bepaald gebied, die gehoorzaamt aan een koning. een bekende landvoogd is Hertog van Alva (zie de afbeelding) Hij was dus de baas in de Nederlanden in naam van de Spaanse koning.

De Nederlanden waren in de Spaanse tijd verdeeld in zeventien gewesten. Elk gewest was eigenlijk een klein landje met eigen regels en wetten. Elk gewest had een eigen stadhouder. De stadhouder moest zorgen voor orde en vrede in een gewest. Zij moesten de landvoogd gehoorzamen. Een bekende stadhouder is Willem van Oranje, hij was stadhouder van de gewesten Holland, Utrecht en Zeeland.