uitleg werkwoordspelling:alles

Werkwoordspelling

1 / 33

Slide 1: Tekstslide

NederlandsMiddelbare schoolmavo, havo, vwoLeerjaar 1-4

In deze les zitten 33 slides, met tekstslides en 1 video.

Onderdelen in deze les

Werkwoordspelling

Slide 1 - Tekstslide

Slide 2 - Video

Persoonsvorm

In elke zin staan werkwoorden.

Een van deze werkwoorden is de persoonsvorm.

Slide 3 - Tekstslide

Hoe vind je de persoonsvorm?

Slide 4 - Tekstslide

Basis persoonsvorm: de stam!

Als je een werkwoord goed wilt schrijven, begin je bij de stam. De stam van het werkwoord is het hele werkwoord zonder -en. Vaak lijkt de stam op de ik-vorm, maar ze zijn niet altijd gelijk!

Slide 5 - Tekstslide

Let op de stam die eindigt op -z/-v

stam eindigt op -z → ik-vorm op -s

stam eindigt op -v → ik-vorm op -f

Slide 6 - Tekstslide

persoonsvorm tegenwoordige tijd

Slide 7 - Tekstslide

Er zijn twee soorten werkwoorden: sterke en zwakke

Slide 8 - Tekstslide

Sterke werkwoorden:

Veranderen van klank als de tijd verandert.

Lopen - liepen

Zwemmen - zwommen

Zwakke werkwoorden:

Klinken het zelfde in verschillende tijden:

Huilen - huilden

Fietsen - fietsen

Slide 9 - Tekstslide

Persoonsvorm - vt

Slide 10 - Tekstslide

Het voltooid deelwoord

Slide 11 - Tekstslide

Het voltooid deelwoord

- gebruik je voor handelingen die afgerond zijn.

- staat meestal achteraan in de zin.

- wordt altijd gebruikt in combinatie met een hulpwerkwoord (zijn, hebben en worden).

Slide 12 - Tekstslide

Voltooid deelwoord

Regel:

Het voltooid deelwoord (vd):

gebruik je als een gebeurtenis klaar is;
begint vaak met ge-, soms ook met ont-, be-, ver-;
heeft een hulpwerkwoord nodig: zijn, worden, hebben;
eindigt vaak op een 't' of 'd';
bij sterke werkwoorden soms op '-en'.

Slide 13 - Tekstslide

Hoe vorm je het voltooid deelwoord

- Een voltooid deelwoord begint bijna altijd met GE -

- Bij zwakke/klankvaste of regelmatige werkwoorden is de regel: GE + IK-VORM + T of +D

Voorbeeld: ik heb GE+BEL+D; hij heeft iets GE+PAK+T

- Als je niet weet of het voltooid deelwoord van een zwak werkwoord op een t of op een d eindigt, kun je 't ex kofschip gebruiken.

Slide 14 - Tekstslide

Voorbeelden:

Hij heeft op zijn kleine broertje gepast.

de stam van passen: pass, (ik-vorm = pas)
laatste letter van de stam: S.
de laatste letter in het 't ex kofschip? Ja , dan ge + pas + t (gepast)

Meneer Jansen is onlangs verhuisd naar Alkmaar.

de stam van verhuizen: verhuiZ, (ik-vorm = verhuis)
laatste letter van de stam: Z.
de laatste letter in het 't ex kofschip? Nee ---> verhuis + d --> gepast

Slide 15 - Tekstslide

Voltooide deelwoorden

Sommige werkwoorden beginnen met ge-, be-, ver-, ont- of her-

Deze werkwoorden krijgen geen extra GE- toegevoegd.

gebruiken --> Hij heeft pennen gebruikt.
bekennen --> Hij heeft bekend.
verkennen --> Hij heeft de omgeving herkend.
ontkennen --> Hij heeft de beschuldiging ontkend.
herkennen --> Hij heeft de misdaad bekend.

Slide 16 - Tekstslide

Let op:

Soms hoor je het verschil niet tussen een persoonsvorm en VD.

Controleer altijd of er sprake is van een PV!

Hij herkent de geur van brood.

Controle: Hij herkende ...., zij herkennen..... De persoonsvorm verandert --> herkent = PV TT

Hij heeft de geur van brood herkend.
Controle: Hij had ..... herkend. Zij hebben ... herkend. De persoonsvorm verandert , herkend niet --> herkend = VD

Slide 17 - Tekstslide

Infinitief

Slide 18 - Tekstslide

De infinitief

Je noemt dit ook wel: het hele werkwoord of de woordenboekvorm.

Een infinitief heeft géén onderwerp bij zich en kan niet van tijd veranderen. (zoals de persoonsvorm)

Slide 19 - Tekstslide

Voorbeelden

Ik stond met hem te PRATEN. / Ik sta met hem te PRATEN.

Terwijl ik aan het schrijven was, luisterde ik naar de tv. / Terwijl ik aan het schrijven ben, luister ik naar de tv.

Dat kan niet waar zijn!

In de volgende zinnen is er GEEN sprake van een infinitief, maar van een persoonsvorm:

Wij praten met onze klasgenoten. / Wij praatten met onze klasgenoten

Zij maken een toets./ Zij maakten de toets.

Slide 20 - Tekstslide

De infinitief

Meestal staat er '(om) te' of 'aan het' voor het infinitief.

Hij zit zich te vervelen.
Ben je nou weer huiswerk aan het maken?

Er kunnen ook meerdere infinitieven in een zin staan.

We willen (=pv) morgen aan het strand gaan lopen.

DUS na '(om) te' of 'aan het' is een werkwoord altijd een infinitief.

Slide 21 - Tekstslide

Gebiedende wijs

wordt gebruikt in zinnen die een 'bevel' uitdrukken;
het onderwerp ontbreekt in deze zinnen;
de gebiedende wijs staat altijd op de eerste plaats:

(1) Luister naar me!

(2) Blijf er toch ook met je vingers van af!

Slide 22 - Tekstslide

Gebiedende wijs

Regel:

alleen de stam, zowel in het enkelvoud als meervoud;
er mag geen onderwerp in de zin staan.

Voorbeelden:

Fiets nu naar de bakker en haal een brood.

Blijf staan, verroer je niet en hou daarmee op.

Slide 23 - Tekstslide

Het onvoltooid deelwoord

Het hele werkwoord + d

huilend

lachend

gillend

Slide 24 - Tekstslide

Onvoltooid deelwoord

een vorm van het werkwoord waarbij iets nog niet voorbij, nog niet voltooid is (onvoltooid) en dus nog aan de gang is.
Het geeft aan dat je iets aan het doen bent, terwijl je iets anders aan het doen bent.

Voorbeeld: Zingend (=OD) kwam ze de klas binnen.

Slide 25 - Tekstslide

Het Onvoltooid deelwoord ziet er zo uit

infinitief + d(e)

Ik vind dat storend.
Strompelend ging ze naar huis.
Huilend zocht de kleine Pepijn zijn moeder.