2.3 Het rampjaar

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Het einde van de Gouden Eeuw

Leerdoelen

• Ik leg met 3 voorbeelden uit waarom 1672 een rampjaar werd genoemd.
  

Economie gaat op en neer

Meestal met een goede reden

Met de Vrede van Munster in 1648 was er een einde gekomen aan de oorlog met Spanje. De Republiek ging na de dood van de stadhouder dan ook eerst zonder stadhouder verder. Waarom zou dit zijn?

In 1667 kwam er een oorlog tussen de Republiek en Engeland. De Engelse vloot werd onder leiding van Michiel de Ruyter verslagen. 

Zonder stadhouder verder

1650-1672

• De stadhouder (Prins van Oranje) is de hoogste militaire baas in de Republiek
• Als stadhouder Willem II in 1650 plotseling overlijdt is zijn zoon nog niet eens geboren (pas acht dagen later)
• Sommige regenten zijn van mening dat er geen nieuwe stadhouder hoeft te komen: ze kunnen het wel alleen!

Johan de Witt werd in 1653 de nieuwe raadspensionaris. Tijdens een oorlog met Engeland liet hij een sterke vloot bouwen waarmee Michiel de Ruijter in 1667 de Engelsen versloeg.

De Witt was fel anti-stadhouder: "Vertrouw nooit een Oranje", had zijn vader ooit tegen hem gezegd.

Michiel de Ruyter

Michiel de Ruyter werd opperbevelhebber van de vloten op zee. Zijn manschappen kregen goed eten en warme kleding, terwijl andere kapiteins dit liever in eigen zak hielden. Hij kreeg dan ook als erenaam 'Bestevaer' wat goede vader of grootvader betekent!

3

De machtigste man

Johan de Witt

Johan de Witt werd in 1653 raadspensionaris van het gewest Holland, net als Johan van Oldenbarnevelt dat ooit was.
Hij werd zo de machtigste man van de republiek omdat er geen stadhouder was!

1

Oorlogsvloot

Johan de wit zorgde voor een sterke oorlogsvloot om de zeeoorlogen met Engeland te kunnen winnen. De baas op zee was belangrijk voor de handel en dus voor de welvaart van de republiek.

2

Rampjaar

Radeloos : de regenten wisten niet goed wat te doen.

Reddeloos : de Republiek leek verloren

Redeloos : het volk was (onterecht) woedend op Johan de Witt

1672 > De Republiek aangevallen door
Engeland, Frankrijk en Munster/Keulen

Het Rampjaar

1672

• In 1672 vielen de Engelsen, Fransen en Duitsers tegelijkertijd Nederland aan.
• Op zee wist De Ruijter de Engelsen tegen te houden, maar het landleger is te zwak. 
• Sommigen gaven De Witt de schuld: hij had ook het leger moeten versterken
• Samen met zijn broer Cornelis werd hij afgeslacht en opgehangen

Wat was het gevolg van het rampjaar?

1. De verwoesting van Nederland
2. Het einde van een tijdperk
3. Einde van de Gouden eeuw van Nederland
4. De verwoesting van de VOC

In 1672 vielen de Engelsen opnieuw aan. Maar nu ook met een Frans en Duits landleger. 

Het Nederlandse landleger werd verslagen en raadspensioanaris Johan de Witt werd hiervoor opgehangen. 

De Republiek werd uiteindelijk gered maar door oorlogen en moord op de raadspensionaris was de Gouden Eeuw voorbij.

Waarom was 1672 een rampjaar?

- Nederland wordt aangevallen aan alle kanten

- Dreigende burgeroorlog en Johan de Witt wordt vermoord

- Door oorlogen is het geld en de welvaart van de Gouden Eeuw voorbij

Na 1672


Engeland en Frankrijk grootmachten

Leerdoelen

• Ik leg met 3 voorbeelden uit waarom 1672 een rampjaar werd genoemd.
  

werkdoelen

Maak nu de werkdoelen:

• Michiel de Ruyter
• Rampjaar

Ben je klaar met de werkdoelen? Ga dan leren voor de toets.