Heelal, afstanden meten

• Science
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Afstanden meten in het heelal

Parallax

Afstandberekeningen in het heelal zijn behoorlijk ingewikkeld. De afstanden zijn enorm
en veel objecten zijn onbereikbaar voor mensen. 

Maar wetenschappers hebben tijdens de renaissance een truc bedacht om vanaf de aarde toch grote afstanden te kunnen berekenen: de parallaxmeting. 

Parallax is het verschijnsel dat je gezichtsveld verandert als je vanaf een iets andere

positie naar hetzelfde beeld kijkt. De voorwerpen dichtbij veranderen heel snel van

plek, terwijl voorwerpen ver weg vrijwel stil lijken te staan. Een mooi voorbeeld

daarvan is te zien in deze animatie:  http://bit.ly/VojoRJ

Hierin bewegen de bergen die ver weg staan veel langzamer dan de objecten op de

voorgrond, en de maan lijkt helemaal stil te staan.

De achtergrond lijkt vanaf beide waarneemposities hetzelfde. Als je precies de afstand

tussen de twee waarneempunten weet, en je meet de verschuiving van het object ten

opzichte van de achtergrond, dan kun je de afstand berekenen. Er zijn een aantal

manieren om dit te doen, maar ze maken allemaal gebruik van driehoeksmetingen.

bit.ly

Gelijkvormige driehoeken

Driehoeksmeting

Rekenen met driehoeken:

In dit geval (zie afbeelding) maken we gebruik van gelijkvormigheid 

om een parallaxmeting te doen. 

De kleine driehoek EFD
heeft dezelfde vorm als de grote driehoek ABC. 

Het te meten object (punt C) kan bijvoorbeeld een boom zijn. 

Die wordt op
twee posities vergeleken met een herkenningspunt op de 

achtergrond, bijvoorbeeld een kerktoren of flatgebouw in de

verte. 

Positie A en B zijn de twee posities vanwaar de waarnemer het

object bekijkt. 

Positie A wordt zo gekozen dat het object precies

in één lijn staat met een herkenningspunt.

In het experiment
stappen de leerlingen vanuit positie A precies 3 meter 

opzij naar positie B. 

Het punt op de achtergrond lijkt nog min of meer op 

hetzelfde punt te staan, maar het object niet. 

Daardoor is het
verschoven ten opzichte van het achtergrondpunt. 

Het is deze verschuiving die de leerlingen meten door hun geodriehoek 

met gestrekte arm voor zich te houden. 

De afstand die met de geodriehoek wordt bepaald, noemen we de 

referentielijn en is afstand EF.

Huiswerk volgende les:

Deze les heel goed bestuderen want:

De volgende les is een practicumtoets over dit onderwerp!!!