kww, zww, hww

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Grammatica woordsoorten

zelfstandig werkwoord,  hulpwerkwoord en koppelwerkwoord

Huiswerk nakijken

Maak opdracht 1 t/m 5 vanaf blz. 95 (h3 spelling).

Lesdoel

Aan het einde van de les...

- ... herken je zelfstandig, hulp- en koppelwerkwoord

- ... kan je deze drie soorten werkwoorden benoemen in een zin

Zelfstandig werkwoord

- Geeft een handeling aan (dus je DOET iets)

- Staat altijd in een zin met een WG

- Kan wel zelfstandig voorkomen

(voorbeeld: ik fiets; hier hoeft niet per se meer iets bij)

Koppelwerkwoord

- Geeft géén handeling aan (je BENT iets)

- Staat altijd in een zin met een NG

- Kan nooit zelfstandig voorkomen, dus er moet altijd een naamwoordelijk deel bij! (voorbeeld: hij is aardig. Zij lijkt verliefd.)

Overeenkomst zww en kww

Ze zijn allebei het belangrijkste werkwoord uit de zin! Hierbij worden ze (vaak) ondersteund door hulpwerkwoorden.

Een zww en een kww kunnen dus nooit in dezelfde zin voorkomen.

Koppelwerkwoord

Ezelsbruggetje: ZWoBBeLS + HDV

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen (+ heten, dunken en voorkomen)

De 'o' en 'e' worden toegevoegd om er een leesbaar woord van te maken, net zoals 'a', 'i', 'o' en 'i' in TaXiKoFSCHiP.

Iets doen vs. iets zijn

Auto's zijn rood, popjes zijn stout, mama is lief 

--> De onderwerpen zijn iets.

 Oma's doen breien, papa doet slapen --> De onderwerpen doen iets.

Voorbeeldzin

Mijn vader heeft het hek geschilderd.

Wat zijn de werkwoorden? En wat is het belangrijkste werkwoord (en kan je dus niet weglaten)?

Mijn vader heeft het hek geschilderd

Mijn vader heeft het hek geschilderd

heeft = hww

geschilderd = zww

Schilderen DOE je, dus is het een WG en dus ook een zww.

Jan is ooit scheidsrechter in eredivisie geweest.

Staat er een zelfstandig werkwoord (onderwerp doet iets) in? 

of

Staat er een koppelwerkwoord (onderwerp is iets) in?

Mijn fietsband werd netjes geplakt.

Staat er een zelfstandig werkwoord (onderwerp doet iets) in? 

of

Staat er een koppelwerkwoord (onderwerp is iets) in?

Op latere leeftijd is Piet pas echt een verstrooid man geworden.

Staat er een zelfstandig werkwoord (onderwerp doet iets) in? 

of

Staat er een koppelwerkwoord (onderwerp is iets) in?

Het meisje lijkt erg bang voor de man.

Staat er een zelfstandig werkwoord (onderwerp doet iets) in? 

of

Staat er een koppelwerkwoord (onderwerp is iets) in?

Het meisje blijkt in Amsterdam te zijn.

Staat er een zelfstandig werkwoord (onderwerp doet iets) in? 

of

Staat er een koppelwerkwoord (onderwerp is iets) in?

Even oefenen

Wat is het koppelwerkwoord?
Karel schijnt jarig te zijn.

Ik ben naar huis gelopen.
Het laatste werkwoord in de zin is een:

1. koppelwerkwoord
2. zelfstandig werkwoord
3. hulpwerkwoord

Is het woord tussen haakjes een zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik (heb) gegeten.

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Dat boek van jou lijkt me erg goed.
lijkt = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Meneer Reitsma blijft altijd geduldig.

blijft = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Jacob is een oplettende leerling.

is =

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

Ineke gaat naar de stad.

gaat = ?

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Hij is altijd al een opschepper geweest.

1. is = kww geweest = zww
2. is = kww geweest = hww
3. is = hww geweest = kww
4. is = hww geweest = zww

Wat is het belangrijkste werkwoord in de zin?
In de vakantie mag jij er voor zorgen.

1. Mag = zww (wg)
2. Mag = kww (ng)
3. Zorgen = zww (wg)
4. Zorgen = kww (ng)

Wat is het belangrijkste werkwoord in de zin?
Hij heeft de hele avond televisie gekeken

1. Heeft = zww (wg)
2. Heeft = kww (ng)
3. Gekeken = zww (wg)
4. Gekeken = kww (ng)

Wat is het belangrijkste werkwoord in de zin?
Zij is later dokter geworden.

1. Is = zww (wg)
2. Is = kww (ng)
3. Geworden = zww (wg)
4. Geworden = kww (ng)

Wat is het belangrijkste werkwoord in de zin?
De roos blijft de mooiste bloem.

1. Blijft = zww (wg)
2. Blijft = kww (ng)