De herkomst van woorden

Waar komen onze woorden vandaan?
1 / 29
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolvmbo kLeerjaar 2

In deze les zitten 29 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

Onderdelen in deze les

Waar komen onze woorden vandaan?

Slide 1 - Tekstslide

Doelen
  1. Je kunt inheemse woorden en leenwoorden van elkaar onderscheiden.
  2. Je kunt de etymologie van een woord opzoeken.
  3. Je kunt leenwoorden benoemen en die onderverdelen in bastaardwoorden en vreemde woorden.
  4. Je kunt leenwoorden vervangen door een Nederlands synoniem wanneer dat gewenst is.
  5. Je kunt leenwoorden inzetten in situaties waar die frequent gebruikt worden.

Slide 2 - Tekstslide

Pretest: Word-document
I-route of Z-route?

> Zie Planner

Slide 3 - Tekstslide

Wat zijn inheemse woorden?

Slide 4 - Woordweb

Inheemse woorden
Het Nederlands (Germaanse taal) bevat Germaanse invloeden en ook andere invloeden doordat de Germaanse bevolking veel rondtrok.

Inheemse woorden hebben een Nederlandse oorsprong of zijn in die mate vernederlandst dat hun vreemde herkomst niet meer te herkennen is (bv. 'kasteel', 'man', 'oog', 'kind', 'sneeuw' ...).

Slide 5 - Tekstslide

Uit welke taal denk je dat het woord 'school' komt?
A
Grieks
B
Engels
C
Latijn
D
Spaans

Slide 6 - Quizvraag

schole = 'vrije tijd' in het Oudgrieks
Dus: vrije tijd om te studeren 

Dus: vrije tijd om te studeren

Slide 7 - Tekstslide

Woorden hebben een ontstaansgeschiedenis.
Dit noem je etymologie.

Etymologisch woordenboek
Soms komen woorden ook uit een andere taal dan het Nederlands. Dit noem je leenwoorden

Slide 8 - Tekstslide

Welke leenwoorden kennen jullie?

Slide 9 - Woordweb

Autos (zelf)
HINDI
champo (masseren)
Lettre (letter, brief)
LATIJN
reportare (re= terug, portare = brengen)
Fanatic (fanatiek)
fan 
shampoo
auto
letter
rapport

Slide 10 - Sleepvraag

Papyrus (papyrusplant)
Germaans
Sairaz (pijn)
Skjota (schieten)
Keltisch
rix (koning)
robotnik (slaaf)
papier
rijk
robot
scooter
sorry

Slide 11 - Sleepvraag

Leenwoorden: 
bastaardwoorden vs. vreemde woorden

1. Bastaardwoorden: woorden die overgenomen zijn uit een vreemde taal, maar aangepast aan de Nederlandse spelling en/of grammatica, bijvoorbeeld leasen, gefotoshopt, solden ...

2. Vreemde woorden: woorden die overgenomen zijn uit een vreemde taal en de spelling uit die taal volledig behouden hebben,
bijvoorbeeld chauffeur, update, föhn ...

Slide 12 - Tekstslide

Is boetiek een bastaardwoord of vreemd woord?
A
Bastaardwoord
B
Vreemd woord

Slide 13 - Quizvraag

Is pover een bastaardwoord of vreemd woord?
A
Bastaardwoord
B
Vreemd woord

Slide 14 - Quizvraag

Is punaise een bastaardwoord of vreemd woord?
A
Bastaardwoord
B
Vreemd woord

Slide 15 - Quizvraag

Is e-mail een bastaardwoord of vreemd woord?
A
Bastaardwoord
B
Vreemd woord

Slide 16 - Quizvraag

Is einzelgänger een bastaardwoord of vreemd woord?
A
Bastaardwoord
B
Vreemd woord

Slide 17 - Quizvraag

Is chauffeur een bastaardwoord of vreemd woord?
A
Bastaardwoord
B
Vreemd woord

Slide 18 - Quizvraag

Slide 19 - Video

Neologismen

Een neologisme betekent letterlijk een nieuw woord (Grieks).

In 2020 en 2021 zijn er naar aanleiding van de coronacrisis veel nieuwe woorden ontstaan. Het is typisch voor neologismen dat zij ontstaan wanneer er verandering of vernieuwing optreedt.
coronacrisis, covidioot, boomer, flitsmarathon, knuffelcontact ...

Slide 20 - Tekstslide

regenscherm
rekenaar
geldbeugel
wandcontactdoos
stortbad
steekkaart
paraplu
computer
portemonnee
stopcontact
douche
fiche

Slide 21 - Sleepvraag

Taalpurisme
Sommige taalpuristen willen leenwoorden het liefste schrappen en vervangen door een alternatief van eigen bodem.

Er zijn heel wat vreemde woorden die geen goed synoniem hebben. Maak dan niet de fout die taalpuristen maakten door nieuwe Nederlandse woorden te verzinnen, dat komt te gekunsteld over.

 

Slide 22 - Tekstslide

Barbarismen
Barbarismen = leenwoorden/zinnen die fout in het Nederlands werden overgenomen en regelmatig gebruikt worden.

- germanismen (afkomstig van het Duits)
- anglicismen (afkomstig van het Engels)
- gallicismen (afkomstig van het Frans)

 

Slide 23 - Tekstslide

Ik ben daar niet mee akkoord.
A
anglicisme
B
germanisme
C
gallicisme

Slide 24 - Quizvraag

Bart De Wever vond de coalitiegesprekken geen wandeling in het park.
A
anglicisme
B
germanisme
C
gallicisme

Slide 25 - Quizvraag

Met zo'n instelling ga je er niet komen.
A
anglicisme
B
germanisme
C
gallicisme

Slide 26 - Quizvraag

Veel glitter en blingbling, dat is niet mijn kopje thee.
A
anglicisme
B
germanisme
C
gallicisme

Slide 27 - Quizvraag

1. Maak basisoefening 
2 + 3 + 4

2. Kahoot

Slide 28 - Tekstslide

Heb je de leerstof begrepen?
😒🙁😐🙂😃

Slide 29 - Poll