4.5 Val van het Romeinse rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik dezelfde naam!

• Alleen voor het beantwoorden van vragen heb je je telefoon nodig, leg hem anders plat op je tafel
  

Rules!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, etc.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we zoveel mogelijk na de les of in de pauze
• De telefoon blijft in de tas, broekzak (o.i.d) tenzij anders wordt aangegeven.

Christenvervolging

• 64 n.chr grote brand in Rome; aangestoken of niet, de christenen krijgen er de schuld van.

• Crisis van de derde eeuw; oorlogen, ziektes en hongersnoden, christenen krijgen er de schuld van.

• De executie van christenen is een vast onderdeel in het Colosseum tijdens het  keizerlijke Rome.

• 313 n.chr keizer Constantijn geeft de christenen godsdienstvrijheid.

• 380 n.chr keizer Theodosius maakt van het christendom de staatsgodsdienst.
  

Volgens Edward Gibbon (een belangrijke historicus) was het christendom de hoofdoorzaak van de val van het Romeinse rijk. Waardoor zou dit komen?

1. Er was te veel onenigheid in het Romeinse rijk. De Romeinen accepteerden de nieuwe staatsgodsdienst niet.
2. Iedereen die niet de nieuwe staatsgodsdienst accepteerde werd ter dood veroordeeld, waardoor er minder soldaten beschikbaar waren.
3. Het christendom is een vredelievende godsdienst, waardoor de Romeinen de strijdlust verloren.
4. De christenen waren te veel bezig met de hemel, waardoor er minder mankracht beschikbaar was voor de legers.

Oorzaak 1: het christendom

• Edward Gibbon; The history of the decline and fall of the Roman Empire

• Christendom (en barbarij) als hoofdoorzaak van de val van het Romeinse rijk

    “…doordat de geestelijkheid met succes de leer van gelatenheid en lankmoedigheid predikte, werden meer actieve deugden ontmoedigd, terwijl de laatste restanten van de krijgszucht werden begraven in de kloosters.

• Het christendom was een vreedzame godsdienst, de strijdlust ging hierdoor verloren aldus Gibbon/
  

Edward Gibbon kreeg veel kritiek op zijn werk, omdat hij te veel waarde hechte aan het christendom als hoofdoorzaak.

Welke andere oorzaken voor de val van het Romeinse rijk kun je bedenken?

Oorzaak 2: binnenvallende stammen

• Crisis van de derde eeuw; ziektes, (burger)oorlogen, hongersnood, mislukte oogsten,  veel wisselende keizers (zeskeizerjaar)

• Na de crisis van de derde eeuw, raakt het Romeinse rijk verzwakt; minder soldaten en het vredelievende christendom zorgen ervoor dat de grenzen verzwakken.

• Verschillende Germaanse stammen maken hier gebruik van om met geweld het Romeinse rijk binnen te vallen (volksverhuizing).

• Al plunderend trekken zij door het gehele Romeinse rijk
  

Oorzaak 3: het Romeinse rijk was te groot

• Op het hoogte punt strekt het Romeinse rijk zich uit van Schotland tot Egypte;
  

• Ondanks de vele successen lukt het niet om de alle vijanden te verslaan; kortom de buitengrenzen (limes) moeten continue bewaakt worden (circa 7.500 kilometer)
  

• Leger hervormingen keizer Constantijn (4e eeuw)

Voorheen: alle grenzen worden beschermd door legioenen.

Daarna: Grenzen worden beschermd door wachtposten, legioenen staan landinwaarts om te kunnen reageren op een aanval

Waarom hadden de legerhervormingen van Constantijn juist een negatief effect op de bescherming van het Romeinse rijk?

1. Vaak kwam het bericht dat er een aanval was te laat
2. De opdracht voor een aanval moest van de keizer komen en dat duurde te lang
3. De wachttorens stonden te ver uit elkaar waardoor legers ongemerkt de grens konden oversteken
4. De legioenen waren te druk met drinken en feesten om te kunnen reageren

Oorzaak 4: Germanen in dienst van Romeins leger

• In de grensgebieden worden deals gemaakt met de Germaanse stammen

• Germanen mogen zich in het Romeinse rijk vestigen (hoeven zelfs geen belasting te betalen), in ruil daarvoor moesten ze helpen de limes te beschermen.

• Bataven; Germaanse stam die in het gebied van het huidige Nederland leefde
  

• Bataafse opstand; Bataven worden opgeroepen om in een burgeroorlog te vechten, de Bataven weigeren dit en komen in opstand.
  

• Overal langs de Limes worden legerforten platgebrand
  

Waarom zouden de Romeinen in eerste plaats gebruik maken van Germaanse stammen voor het beschermen van de limes?

Oorzaak 5: zwak leiderschap

• Keizers verheerlijken vaak zich zelf (of zijn gewoon ronduit gestoord)

• Vaak machtsstrijd (complotten, burgeroologen, etc); vierkeizerjaar
  

• Pretoriaanse garde (keizerlijke wacht); vermoorden veruit de meeste keizers.

• In turbulente tijden wordt het rijk slecht bestuurd en beschermd
  

Oorzaak 6: splitsing van het Romeinse rijk

• in 395 splits keizer Theodosius het Romeinse rijk in twee delen

• West-Romeinse rijk; hoofdstad: Rome
• Oost-Romeinse rijk; hoofdstad: Constantinopel

• 2 keizers en 2 onderkeizers

• Voordeel; het rijk wordt beter bestuurd en beschermd
  

Wat is het nadeel?

Homework

(optioneel)

*Waarom optioneel? Om de huiswerkdruk te verminderen en jullie de kans geven om prioriteiten te stellen. Desondanks wil ik het je wel aanraden om het wél te maken, het blijft een goede oefening. Hier zijn echter wel een paar voorwaardes aan verbonden. Mocht je er niet zo goed voor staan bij geschiedenis, dan kan ik je wel (nadrukkelijk) aanraden om het huiswerk te maken. In sommige gevallen kan ik je zelfs verplichten als ik denk dat het nodig is. In die gevallen controleer ik het huiswerk ook.