Wij lijken echt niet op apen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Inleiding en slot

Inleiding: vaak een anekdote, aanleiding, actualiteit

Afhankelijk van de tekstsoort zie je vaak dat een inleiding eindigt met een standpunt of een kritische vraag

Zodra er meer informatie wordt gegeven over het onderwerp, begint het middenstuk 

Inleiding en slot

Het slot herken je vaak aan een samenvattend of concluderend signaalwoord, zoals kortom, al met al, dus

In het slot wordt geen nieuwe informatie gegeven

Het standpunt wordt hier herhaald (betoog) of er wordt een samenvatting of afweging gegeven (beschouwing)

Inleiding en slot

Vaak wordt in het slot de cirkel rond gemaakt

Er wordt weer gerefereerd aan de inleiding

Waar denk je dan dat in deze tekst het slot begint?

‘’De omstandigheden waaronder dat experiment plaatsvond, waren niet altijd zo verantwoord.’’ (regels 14-17)
Met wat voor argumentatie wordt deze bewering ondersteund? Argumentatie op basis van:

1. Oorzaak en gevolg
2. Overeenkomst en vergelijking
3. Voorbeelden
4. Voor- en nadelen

Verklaring

Stap 1: zoek het citaat 

Stap 2: zoek naar argumenten bij het citaat, stel jezelf de vraag: waarom waren die omstandigheden niet verantwoord? 

Stap 3: let op signaalwoorden voor het argument/de argumenten: hoe wordt het argument aangekondigd?

Stap 4: kijk bij welk verband deze signaalwoorden horen

Vraag 2

In welke alinea komt de mening van de auteur over het verschil tussen apen en mensen voor het eerst naar voren?

Vraag jezelf eerst af: wat ís de mening van de auteur?

Mening

Kijk naar de titel: 'Wij lijken echt niet op apen' 

Kijk naar het slot: 'Gelukkig zit het anders, want in

tegenstelling tot de chimpansee worden wij mensen niet beperkt door onze biologie of onze natuur.'

In welke alinea komt de mening van de auteur over het verschil tussen apen en mensen voor het eerst naar voren?

1. Alinea 2
2. Alinea 3
3. Alinea 4
4. Alinea 5

Een kritische lezer zou kunnen wijzen op het gebruik van een drogreden in de laatste zin van alinea 3. Om welke drogreden gaat het?

1. Een persoonlijke aanval
2. Een onjuist beroep op het autoriteitsschema
3. Het ontduiken van de bewijslast
4. Het vertekenen van het standpunt

Het is toch bekend dat zaken

als onbaatzuchtigheid, wederkerigheid en samenwerking evolutionair

 nut hebben, doordat ze de groep

binden en sterker maken?

Geef de twee voorbeelden uit de tekst van dit 'moreel gedrag' bij apen

Antwoorden

− Chimpansees rouwen om de dood van een dierbare.

− Bonobo’s houden de deur open voor een ander. 

Opmerkingen

Niet goed: Gorilla’s beheersen meer dan duizend tekens uit de 

gebarentaal.

Het scorepunt alleen toekennen als beide antwoorden genoemd zijn. - 

Bij welke alinea begint deel 3?

Bij welke alinea begint deel 5?

Tegenstelling

Soms wordt in een examen om een tegenstelling gevraagd. 

Een tegenstelling zet twee dingen tegenover elkaar, je hebt dus ook twee elementen nodig voor je antwoord

Meestal kun je dan ook twee punten verdienen voor zo'n vraag

In alinea 5 is sprake van een tegenstelling in visie op mensapen. Leg de twee tegengestelde visies uit.

Uitspraken beoordelen

Het kan ook zijn dat er een uitspraak wordt gedaan die je moet linken aan de tekst. De vraag is dan eigenlijk wat de functie is van die uitspraak, ten opzichte van de tekst, een voorbeeldvraag...

''Maar ja, ik ben dan ook maar een mens.'' (277-278). Op welke manier kan deze zin het best opgevat worden, gezien de strekking van de tekst

1. Een grapje over het onvermogen van de auteur om het verschil tussen aap en mens te begrijpen
2. Een knipoog naar mensen die de mening aanhangen dat apen en mensen op elkaar lijken
3. Een nuancering van de veronderstelling dat mensen en apen enkele gelijkenissen vertonen
4. Een relativering bij het uitgangspunt dat de mens superieur zou zijn ten opzichte van de aap