5.4 Les 7 Hoe is de macht verdeeld?

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Politiek-juridische dimensie

Hoe is de macht verdeeld?

Planning

• Herhaling 
• Uitleg 
• Werken aan de eindopdracht

Herhaling

Log allemaal even in op de lessonup

Progressieve partijen

Conservatieve partijen

Linkse partijen

Rechtse partijen

Benadrukt meer datgene wat al bereikt is

Benadrukt de gebreken in de samenleving en pleit voor grondige veranderingen

vinden dat de overheid veel moet doen voor de mensen

vinden dat de overheid weinig mogelijk moet doen voor de mensen

populistische partijen

levensbeschouwelijke partijen

Sociale partijen

Liberale partijen

One-issue partijen 

Belangrijke waarde:  Belang van bepaalde groep

Belangrijke waarde: Geloofswaarde

Belangrijke waarde:  Vrijheid

Belangrijke waarde:  Het gevoel van burgers aanspreken

Belangrijke waarde:  Gelijkheid

De filosoof Montesquieu (1689-1775)

Trias politica

Bij een dictatuur is er slechts 1 macht

Bij een democratie zijn deze machten zijn verdeeld:

• Wetgevende macht
  
• Uitvoerende macht
  
• Rechterlijke macht
  

De wetgevende macht

De wetgevende macht stelt de wetten vast waaraan de burgers en de overheid zich moeten houden. 

Landelijk niveau:

Lokaal niveau:

Landelijk niveau: regering (ministers) en het parlement (Eerste en Tweede Kamer)

Lokaal niveau: gemeenteraad

Uitvoerende macht

De uitvoerende macht voert de wetten uit. 

Dat betekent: 

• Zorgen dat iedereen zich aan de wet houdt. 

De politie is ook een deel van de uitvoerende macht.
De politie zorgt ervoor dat niemand doet wat niet mag...

Rechterlijke macht 

(Controlerende macht)

De rechterlijke macht bestaat uit de rechters en het Openbaar Ministerie. 

Die controleren of iedereen zich aan de wet houdt. 

De rechterlijke macht mag straf geven, als iemand iets doet wat niet mag. 

Het Openbaar Ministerie (OM) vervolgt verdachten van een strafbaar feit en valt onder verantwoordelijkheid van de minister van Veiligheid en Justitie. 

Scheiding der machten

De verdeling van de macht is 

zodat niemand te veel macht krijgt.

Drie machten controleren elkaar, 

zodat de vrijheid van de burgers 

zo goed mogelijk beschermd wordt.

0

De scheiding der machten

Van klein naar groot

De gemeenteraad

De gemeenteraad wordt gekozen door de burgers.

Taken van de gemeenteraad:

• Stemmen over belangrijke besluiten.
• Het college van B&W controleren.

Uitvoerende macht op gemeentelijk niveau: 

College van burgemeesters en wethouders. 

Wetgevende macht op gemeentelijk niveau: 

De gemeenteraad 

College van B&W

Taken van het college van B en W:

• Dagelijks bestuur van de gemeente.
• Samen met ambtenaren politieke besluiten uitvoeren.

Wethouder

Een gemeentelijke bestuurder die een bepaald werkterrein heeft (bijvoorbeeld: onderwijs of woningbouw).

Provinciale staten

Per provincie is er een groep die vergadert over wat er moet gebeuren in de provincie. 

Dit noem je de Provinciale Staten. 

De leden van de provinciale staten worden gekozen door de burgers. 

De Provinciale Staten op een wetgevende macht. 

De provinciale staten kiezen mensen voor de Eerste kamer.

Uitvoerende macht op provinciaal niveau: 

Gedeputeerde staten (dagelijks bestuur) + de commissaris van de koning als voorzitter. 

Europees Niveau

Het parlement in Nederland bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer.

Het Europees Parlement is de wetgevende macht van de Europese unie.

(vergelijkbaar met de rol van de Tweede Kamer, maar dan op grote schaal)

De Europese Commissie is de uitvoerende macht in de Europese Unie.

(vergelijkbaar met de rol van de regering in Nederland)