BG3 - Les 8

• Beroepsgericht
• MBO
• Studiejaar 1

welzijn

Begeleidingsmethoden

       Module 4 - Les 8

Beroepsgericht 3

Thema's in module 4

Les 1 en 2 - Thema: Dagbesteding

Les 1: Wat is dagbesteding?

Les 2: Methodisch begeleiden

Les 3 t/m 5 - Thema: Ondersteuning en begeleiding

Les 3: Begeleiden

Les 4: Begeleidingsstijlen

Les 5: Begeleidingsmethodieken en interventietechnieken

Les 6 t/m 8 - Thema: Conflicthantering

Les 6: Conflicthantering 

Les 7: Omgaan met agressie

Les 8: Onvoorziene crisissituaties

welzijn

Begeleidingsmethoden

Terug naar vorige week

Assertief

Sub-assertief

Agressief

Je bent dominant/sturend en bepaalt voor anderen hoe te gedragen.

Je laat je gedrag afhangen van anderen en laat anderen gaan over je grens.

Je komt voor jezelf op maar respecteert daarbij ook de grens van anderen.

Welke soorten agressie kennen jullie nog?

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Expressieve agressie 
•  Frustratie agressie
• Instrumentele agressie
• Willekeurige agressie

Soorten agressie

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Expressieve agressie = luide vorm van agressie waarmee frustratie/teleurstelling kan worden geuit;
   
•  Frustratie agressie = vanuit irritatie/ontevredenheid/onmacht;
   
• Instrumentele agressie = agressie wordt ingezet als middel om een doel te bereiken;
   
• Willekeurige agressie = onvoorspelbare agressie, wordt ook wel eens onbeheerste agressie genoemd.

Soorten agressie

welzijn

Begeleidingsmethoden

We gaan aan de slag met twee belangrijke onderwerpen:

1. Grensoverschrijdend gedrag
2. Begeleiden van crisissituaties

Vandaag

welzijn

Begeleidingsmethoden

Gedrag is een patroon van zinvolle, situatie gebonden 

actie en reactie.

Is gedrag een communicatiemiddel?

 

Gedrag

Wat is volgens jou 'normaal' gedrag?

welzijn

Begeleidingsmethoden

Alleen als gedrag een probleem vormt voor zowel de betrokkene zelf als voor anderen en als het gedrag vaker en in meerdere situaties voorkomt.

De ernst van probleemgedrag moet worden afgemeten naar:

• Frequentie
• Duur
• Omvang
• Gevolgen

Onbegrepen gedrag

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Agressie: gericht op anderen, omgeving spullen   
    - Destructief gedrag: vernietigen, kapotmaken  
   
• Automutilatie: zelfverwonding en zelfbeschadiging   
    - Zelfbeschadiging; is vaak ook niet zichtbaar
   
• Rumineren: omhoogwerken, herkauwen of uitspugen van voedsel
   
• Stereotiep gedrag: herhalen van doelloze bewegingen

Onbegrepen gedrag

Welke risicofactoren kunnen invloed hebben op onbegrepen gedrag?

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Onveilige hechting; 
• Pijn; 
• Koorts; 
• Zich ziek voelen; 
• Zich gefrustreerd voelen; 
• Confrontatie met het eigen onvermogen.
  

Risicofactoren bij de cliënt

welzijn

Begeleidingsmethoden

•  Overvraging of ondervraging; 
•  Gebrek aan aandacht;
•  Gebrek aan respect;
•  Te veel of te weinig structuur;
•  Te grote, te drukke of te onrustige groep.

Risicofactoren in de sociale omgeving

welzijn

Begeleidingsmethoden

•  Gebrek aan privacy;
•  Gebrek aan eigen leefruimte;
•  Te prikkelvolle omgeving;
•  Verveling: gebrek aan activiteiten en bezigheden;
•  (verlate reactie op) overplaatsing of andere verliessituatie.

Risicofactoren in omstandigheden

welzijn

Begeleidingsmethoden

Waar zit de blokkade? 
 

• Welk gedrag wordt er precies vertoond?
• Wanneer en waar?
• Wie is er bij aanwezig?
• Wat gaat eraan vooraf?
• Wat zou er gebeurd zijn als het gedrag niet had plaatsgevonden?

Achterhalen van gedrag

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Gentle teaching: gaat uit van een intensieve vertrouwensrelatie tussen begeleider en cliënt
• De methode Vlaskamp: ontwikkelen of vasthouden van vaardigheden door kleine doelen te stellen
• De methode Heijkoop: gaat uit van oorzaak en betekenis bijv. angst. Video opnamen en analyseren daarvan
• Triple C: cliënt, coach en competentie ; niet het gedrag staat centraal maar herstel van het gewone leven

Begeleidingsmethodieken

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Fase 1: voorstadium
  
• Fase 2: overweging
  
• Fase 3: beslissing
  
• Fase 4: actie
  
• Fase 5: volhouden

Fasen van gedragsverandering

welzijn

Begeleidingsmethoden

Begeleiden van crisissituaties

Wat zijn crisissituaties?

welzijn

Begeleidingsmethoden

Persoonlijke crisis: is een ernstige plotselinge verstoring van het dagelijks leven als gevolg van een emotioneel ingrijpende gebeurtenis

Organisatiecrisis: is een plotselinge en onverwachte noodsituatie die gevaar oplevert voor medewerkers, cliënten en/of de organisatie

 

Wat zijn crisissituaties?

welzijn

Begeleidingsmethoden

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Veelvuldige herbeleving
  
• Vermijdingsreacties
  
• Verhoogde waakzaamheid

Kenmerken van een trauma

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Het persoonlijke evenwicht tussen draagkracht en draaglast;
• De eigen persoonlijkheid;
• De mogelijkheden tot sociale steun;
• Eventueel aanwezige ziekten en stoornissen;
• Het gebruik van drugs, geneesmiddelen, alcohol;
• De persoonlijke levensgeschiedenis/eerdere trauma’s.

Oorzaken van een trauma

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Kalm blijven; 
• Voorbereiden op een eventuele verdere ontwikkeling crisis; 
• Flexibel zijn; 
• Gewone werkzaamheden laten doorgaan; 
• Prioriteiten stellen; 
• Aandacht voor emoties van cliënten; 
• Aandacht voor familie. 

 

Een crisis doorstaan als beroepskracht

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Biedt structuur en wees duidelijk;
• Stel cliënten gerust;
• Treed handelend op en bescherm cliënten;
• Stel duidelijke grenzen.

Cliënten opvangen tijdens een crisis

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Tijdens en direct na de crisissituatie;
• Reacties op lange termijn;
• Onverwerkte trauma’s;
• Lichamelijke tekenen van spanning of stress.

Reacties van cliënten op een crisissituatie

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Ontkenning en verdringing; 
• Vluchtgedrag, regressie en rationalisatie; 
• Projectie; 
• Reactievorming en compenseren.

Verdedigingsmechanismen

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Verdedigingsmechanismen niet versterken; 
• Laat de cliënt het tempo bepalen; 
• Rem emoties niet af; 
• Inschakelen van deskundige psychische hulp. 

Omgaan met cliënten die gebruik maken van verdedigingsmechanismen

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Reële angst = direct in gevaar
• Niet-reële angst = niet direct in gevaar
   

Omgaan met cliënten met heftige angstgevoelens:

• Steun die cliënt in wie hij is en in wat hij doet; 
• Schaad het vertrouwen van de cliënt niet; 
• Praten over angst is lang niet altijd verstandig; 
• Schakel deskundige hulp in. 

Heftige angstgevoelens bij (dreigende) crisis

welzijn

Begeleidingsmethoden

Omgaan met verwarde cliënten

• Wees alert of de zelfzorg nog voldoet en let erop dat er geen gevaarlijke situaties ontstaan; 
• Zorg dat de cliënt zo min mogelijk prikkels krijgt; 
• Blijf rustig en vriendelijk; 
• Spreek in korte zinnen en stel eenvoudige vragen; 
• Let op de veiligheid van de cliënt, hij/zij kan zelf geen goede inschatting maken; 
• Zorg voor structuur in heet dag- en nachtritme; 
• Heeft de cliënt waandenkbeelden? Ga er niet tegenin, dit vergroot de onrust. 

Plotselinge verwardheid bij (dreigende) crisis

welzijn

Begeleidingsmethoden

Onredelijke boosheid bij (dreigende) crisis

Hoe kan jij cliënten ondersteunen bij het verwerken van een crisissituatie?

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Durf na te denken over belangrijke thema’s in het leven; 
• Bewaak je eigen grenzen;
• Bespreek situaties met collega's;
• Vraag om hulp/ondersteuning indien nodig! 

Omgaan met eigen emoties 

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Een afwachtende en luisterende houding; 
• Er zijn voor de cliënt; 
• Ruimte geven aan de cliënt om zijn emoties te uiten; 
• Draag geen oplossingen aan; 
• Af en toe blijven praten over het verdriet; 
• Vraag de cliënt wat hij van jou wil over verlangt; 
• Rituelen en symbolen.

Helpen bij het verwerken

welzijn

Begeleidingsmethoden

• Overweldigende emoties; 
• Staat van verdoving; 
• Schuldgevoelens; 
• Depressieve gevoelens; 
• Acceptatie. 

Reacties op het verwerkingsproces