4V Middeleeuwen, module 2, les 5

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Les 5

2.4 Hoofsheid & 3.1 Schrijver en publiek

Hoofsheid

Kijk goed naar deze plaat.

Wat valt je op?

Les 5

Programma

• controle samenvattingen, les 1 t/m 4
• theorie: 2.4 Hoofsheid & 3.1 Schrijver en publiek
• Huiswerk bespreking

• In de 12e eeuw ontstaat aan hoven in Zuid-Frankrijk een levensideaal: hoofsheid.
• 'hoofs' is afgeleid van 'hof'.
• gedragsregels, beschaafde omgangsvormen -> belangrijkste eigenschap: zelfbeheersing ('mate').
• mannen houden rekening met vrouwen, vrouwen worden op een voetstuk geplaatst.

• literaire werken werden gebruikt om de hoofsheid als levenswijze te propageren.
• In hoofse teksten speelt de (hoofse) liefde een belangrijke rol 

Wat is hoofsheid?

1. een levensideaal
2. dat je aan een hof woont
3. een manier van buigen voor edele dames

Wat is de belangrijkste eigenschap bij hoofsheid?

1. flirten
2. alles doen voor de dame
3. romantische liederen zingen
4. mate, zelfbeheersing tonen

Hoe kun je hoofsheid propageren (er reclame voor maken)?

Hoofse liefde

• traditionele rollenpatroon omgedraaid: man moet dienstbaar zijn aan  vrouw ;
• hoofse liefde is zwaar, maar lonend;
• man moet beproevingen doorstaan, om als beter mens te zegevieren;
• hoofse liefde = trouw dienen als 'vazal' (feodale dienstbaarheid)
• vanaf de 12e eeuw is die hoofse liefde een belangrijk onderwerp in hoofse romans en liederen;
• hoofse cultuur is onafhankelijk van de kerkelijke, christelijke cultuur. 

De hoofse minne (liefde)

Het wezen van de hoofse minne, volgens de schrijver Segher Diengotgaf, over de liefde in zijn Trojeroman,:

echte liefde pronkt niet maar is schuchter;
kwetst niet maar ontziet;
triomfeert niet maar stelt zich in dienst van de ander.

Het volgende filmpje: Aan het hof van Koning Arthur

Begint bij: 2:45 tot 5:20

3.1 Schrijver en publiek

Schrijvers in de middeleeuwen:

• komen uit schrijvende beroepsgroepen: leraar, hofkapelaan, stadsklerk.
• werkten in opdracht van een opdrachtgever, een mecenas
• vorsten, rijke burgers, een stadsbestuur of hoofd van een klooster -> konden mecenas zijn.
• de mecenas gaf opdracht om een werk te schrijven of te vertalen
• de mecenas betaalde de materiaalkosten en voorzag in het levensonderhoud van de schrijver
• functies: de schrijver wil het publiek vermaken en vooral iets leren

Publiek

• omdat de schrijver in opdracht werkt, kent hij zijn publiek goed
• hij houdt rekening met de wensen, verwachtingen en literaire voorkeuren en kennis van zijn publiek

Teksten

• Veel middeleeuwse teksten gaan terug op een Franse of Latijnse bron.
• Een schrijver was vooral vertaler of bewerker van een bestaande tekst
• Hij streefde niet naar originaliteit, maar stond in een literaire traditie
• Teksten zijn niet 'zelf bedacht', maar gaan terug op een brontekst.
• Middeleeuwse teksten functioneren in een voorleescultuur.
• Voordracht vond plaats voor een bepaald publiek
• Teksten zijn op rijm, omdat ze zo beter kunnen worden onthouden.

Huiswerk

Maak een samenvatting/woordweb van 2.4 en 3.1