8.6 Het hormoonstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

5.06: Het hormoonstelsel

Terugblik

Bekijk de afbeelding.
Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Bekijk de afbeelding.
Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Bekijk de afbeelding.
Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Bekijk de afbeelding.
Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Op welke plek wordt een bewuste reactie verwerkt?

1. Ruggenmerg
2. Grote hersenen
3. Hersenstam
4. Zenuwen

Verlopen de impulsen van een reflex via de schakelcellen in de grote hersenen?

1. Ja
2. Nee

Tijdens een reflex worden de impulsen via gevoelszenuwcellen naar schakelcellen in je ruggenmerg geleid. De schakelcellen geleiden de impulsen direct door naar de bewegingszenuwcellen.

1. juist
2. onjuist

Je stoot je teen aan de tafelpoot. Hierdoor trek je jouw voet automatisch terug.
Welke weg leggen de impulsen af om ervoor te zorgen dat je automatisch je voet terugtrekt?

1. De impulsen worden direct naar de hersenen gestuurd.
2. De impulsen worden via schakelcellen naar de hersenen gestuurd.
3. De impulsen worden direct naar de beenspieren gestuurd.
4. De impulsen worden via schakelcellen naar de beenspieren gestuurd.

0

Hormoonstelsel

8.6.1 Je kunt in een afbeelding de belangrijkste hormoonklieren benoemen.

8.6.2 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de eilandjes van Langerhans.

8.6.3 Je kunt de werking beschrijven van het hormoon uit de bijnieren.

Hormoonstelsel

Hormonen regelen langzame processen:

• groei, 
  
• ontwikkeling, 
  
• stofwisseling  
  
• voortplanting
  

Hormonen

• Hormoonklieren  maken hormonen
• Hormonen komen in het bloed
• Via het bloed komen ze bij alle organen van het lichaam
• Sommige organen zijn gevoelig voor hormonen, andere niet.

Verschil hormoonklier/ verteringsklier

Verteringsklier: 

maakt verteringssap

heeft een afvoerbuis om het verteringssap af te voeren

Hormoonklier:

maakt hormonen

Heeft geen afvoerbuis: geeft hormonen af aan het bloed

Het principe van de werking van hormonen :

Hormonen zijn stoffen die de werking van bepaalde organen bepalen

Bijvoorbeeld; hormonen stimuleren de verbranding in cellen (stofwisseling)

Hypofyse

1

Schildklier

2

Bijnieren

3

Alvleesklier

4

Vrouw: Eierstokken

5

Man: teelballen

6

Functie hormoonstelsel

Het hormoonstelsel regelt vooral langzame, langdurige processen.

(Info: Adrenaline is een hormoon dat voor snelle processen zorgt)

Hoe werken hormonen?

• Wat zijn hormonen?
  
• Hormonen zijn regelstoffen
• Hormoonklieren maken deze stoffen
• Bij signaal (van zenuwcel of ander hormoon) geven de cellen stoffen af aan het bloed

Hormonen die je moet kennen:

1 Adrenaline

2 Insuline

3 Glucagon

4 Vrouwelijke geslachtshormonen

5 Mannelijke geslachtshormonen

Hormonenklieren die je moet kennen:

1. Bijnieren  - adrenaline
2. Eilandjes van Langerhans (in de alvleesklier)  - insuline en glucagon
3. Teelballen (Thema voortplanting)
4. Eierstokken (Thema voortplanting)

Eierstokken en teelballen

Maken geslachtshormonen. 

De geslachtshormonen zorgen voor de secundaire geslachtskenmerken

Eilandjes van langerhans

In de alvleesklier liggen de eilandjes van langerhans. Dit zijn groepjes cellen die hormonen maken. Deze hormonen regelen hoeveel suiker (glucose) er in je bloed zit. Bij gezonde mensen is het aantal glucose in het bloed altijd ongeveer hetzelfde (constant). Dit wordt bloedsuikerspiegel genoemd. Als de eilandjes van Langerhans niet (goed) werken blijft er teveel suiker in het bloed zitten. Deze mensen hebben suikerziekte (diabetes). 

Bijnieren

Liggen als kapjes bovenop de nieren. Ze maken het hormoon adrenaline. Deze komt vrij als je schrikt of bang bent of spanning voelt. 

Adrenaline doet je hartslag en ademhaling stijgen en er komt suiker vrij in het bloed. Hierdoor kunnen je spieren nu veel beter werken en kun je veel harder rennen of vechten. 

TADAAA
Kan ik in een afbeelding de belangrijkste hormoonklieren benoemen?

Ja, makkie

Ja, maar ik moet er wel over nadenken

Nee, ik raak nog erg in de war

Ik snap dit niet goed

Ik snap er helemaal niets van

TADAAA
Kan ik de werking beschrijven van hormonen uit de eilandjes van Langerhans?

Ja, makkie

Ja, maar ik moet er wel over nadenken

Nee, ik raak nog erg in de war

Ik snap dit niet goed

Ik snap er helemaal niets van

TADAAA
Kan ik de werking beschrijven van het hormoon uit de bijnieren?

Ja, makkie

Ja, maar ik moet er wel over nadenken

Nee, ik raak nog erg in de war

Ik snap dit niet goed

Ik snap er helemaal niets van

Aan het werk!

Wat? 8.6 Het hormoonstelsel opdrachten 1 t/m 7.

Waar? In BvJ online

YEAH!!! Een quizje!!

Wat is de functie van hormonen?

1. Hormonen verwerken de impulsen die afkomstig zijn van spiercellen
2. Hormonen zorgen voor het voedsel van het hormoonstelsel
3. Hormonen zorgen voor snelle reacties op prikkels
4. Hormonen regelen de werking van weefsels en organen die er gevoelig voor zijn.

Adrenaline wordt gemaakt in

1. alvleesklier
2. schildklier
3. hypofyse
4. bijnieren

Welke hormoonklier is dit?

1. kleine hersenen
2. eilandjes van langerhands
3. hypofyse
4. schildklier

1. Het hormoonstelsel regelt processen in het lichaam door hormonen af te geven

2. Het zenuwstelsel regelt processen in het lichaam door impulsen

1. beide waar
2. beide nietwaar
3. 1 waar 2 nietwaar
4. 1 nietwaar 2 waar

Hoe worden hormonen verspreidt?

HORMOONSTELSEL

ZENUWSTELSEL

snel

langzaam

impulsen

via bloed

kort

langdurig

via zenuwen

hormonen

Welke hormonen horen bij welke klier?

Groeihormoon

Schildklierhormoon

Adrenaline

Insuline

Glucagon

Testosteron

Progesteron

Oestrogeen

Na de geboorte drinkt een baby moedermelk. De hypofyse van de moeder maakt twee hormonen die een rol spelen bij de productie van moedermelk.

In de afbeelding  is een doorsnede van een borst van een zogende moeder weergegeven. Onder andere één melkkliertje is vergroot afgebeeld. In de afbeelding zijn vier delen aangegeven met de letters T, U, V en W.

Hormoon 1 uit de hypofyse regelt dat kliercellen in de borst melk produceren.
Welke letter geeft een deel aan waarvan de werking wordt geregeld door hormoon 1?

1. T
2. U
3. V
4. W

Cellen van het melkkliertje nemen glucose op uit het bloed in het haarvat.
Waarvoor gebruiken deze cellen glucose?

Bekijk de afbeelding nog een keer.
Door hormoon 2 uit de hypofyse trekken de spiercellen bij U samen.
Wat gebeurt er als de spiercellen bij U samentrekken?

Wanneer een baby aan de tepel zuigt, zal de borst melk afgeven. Dit wordt ook wel de toeschietreflex genoemd.
Geef aan of de volgende bewering over de hypofyse en de toeschietreflex juist of onjuist is.

Het afgeven van melk door de moeder is een bewuste reactie.

1. juist
2. onjuist

Aan het (huis) werk

bassistof 1 tot en met 6 

Alles behalve de +opdrachten en de practica opdrachten