Pilotles suïcidaliteit en suïcidepreventie Verpleegkunde

• Verpleegkunde
• HBO
• Studiejaar 2

Pilotles suïcidaliteit en suïcidepreventie

Honoursprogramma APS en AGV

Iris Schouten

Denise van der Tuin

1 min

lessonup.app

Waarschuwing

• Stichting 113 Zelfmoordpreventie;
• Suïcide vs. zelfmoord;
• Ervaringsverhaal.

1 min

Als het je te veel wordt, ga gerust even de gang op. Ga niet weg, maar kom aan het einde even terug zodat we weten dat je oké bent.

Zelfmoord heeft een meer oordelende lading door "moord", daarom spreken wij van het wat neutralere suïcide of zelfdoding.

In het tweede gedeelte van de les komt mijn ervaringsverhaal naar voren. Ik heb vorig jaar zelf een TS gedaan, daar ga ik wat over vertellen. Ook is er gelegenheid om vragen te stellen en met elkaar het gesprek aan te gaan.

Ons onderzoek

• Honoursprogramma APS en AGV
• Innovatie in de zorg

2 min

Honoursprogramma APS en AGV

Verdieping en verbreding.

OWE 3 Innovatie in de zorg, onderzoek en product. Ons onderzoek gaat over het lesaanbod over suïcidaliteit en suïcidepreventie aan de HAN.

In dit kader geven we deze les.

Leerdoelen

Na deze les:

• Kent de student de signalen van suïcidaliteit;
• Weet de student hoe hij wel en niet moet handelen bij een suïcidale zorgvrager;
• Kent de student de rechten en plichten van de zorgverlener rondom suïcidaliteit van een zorgvrager;
  
• Heeft de student meer inzicht in zijn eigen reactie op een signaal van mogelijke suïcidaliteit;
• Heeft de student meer inzicht in gesprekstechnieken bij een suïcidale zorgvrager.

1 min

Enkele feiten

Hoeveel suïcidepogingen vinden per dag plaats in Nederland?

1. 34
2. 72
3. 135
4. 166

8 min

Hoeveel suïcides vinden per dag plaats in Nederland?

1. 3
2. 5
3. 12
4. 19

1825 in 2020.

Wat veroorzaakt op jaarbasis meer doden?

1. Verkeersongevallen
2. Zelfdodingen

Per jaar 3 keer zoveel zelfdodingen als verkeersdoden.

Hoeveel mensen raken gemiddeld (in)direct betrokken bij een suïcide?

1. 15
2. 48
3. 81
4. 135

Familie, vrienden, zorgverleners, buren, politie, omstanders

Wie pleegt vaker suïcide?

1. Mannen
2. Vrouwen

Mannen van middelbare leeftijd lopen hoogste risico.

Persoonlijk verlies, emotieregulerende vaardigheden vaak onvoldoende aangeleerd.

Wie doet vaker een suïcidepoging?

1. Mannen
2. Vrouwen

Maar vrouwen slagen minder vaak dan mannen. Minder dodelijke methoden.

Signalen van suïcidaliteit

5 min

Welke signalen kun je noemen die erop kunnen wijzen dat iemand suïcidale klachten heeft?

Casus

Meneer Fentema (51) is bekend met depressieve episoden en lijkt hiervan sinds 2,5 maand een terugval te hebben. Hij trekt zich de laatste tijd vaak terug in de slaapkamer en maakt weinig contact met zijn vrouw en kinderen. Hij is werkzaam als boekhouder, maar zit sinds een maand in de ziektewet vanwege overspanning. Zijn vrouw moet hem iedere ochtend aansporen om uit bed te komen en zich te verzorgen. Meneer Fentema doet uitspraken zoals: "Ik ben jullie alleen maar tot last" en: "Ik wil niet meer." Sinds ongeveer een maand is hij flink meer gaan roken dan normaal: voorheen rookte hij alleen een sigaretje op feestjes, maar nu rookt hij een pakje Javaanse Jongens per dag. Zijn dochter merkt op dat dit slecht is voor zijn gezondheid, maar meneer reageert onverschillig: “Dat maakt toch niks meer uit.”

Twee weken terug vroeg hij aan zijn vrouw of ze binnenkort weer een afspraak konden maken bij de notaris voor het aanpassen van het testament. Zijn vrouw vond dit onzin: het testament is toch prima zo? Ze stemt toch toe en ziet dat dit haar echtgenoot geruststelt. Deze afspraak staat gepland voor volgende week.

Jij bent praktijkondersteuner bij de huisarts (POH) en komt bij dhr. op huisbezoek.

5 min

Casus lezen.

Welke signalen haal je uit de casus?

Signalen uit de casus

• Terugval depressie;
• Isoleert zich;
• Maakt weinig contact met naasten;
• Verwaarloost persoonlijke hygiëne;
• Rookt meer en zwaarder;
• "Dat maakt toch niks meer uit";
• Dhr. wil zijn testament aanpassen;
• Toestemmen vrouw stelt hem gerust.

5 min

Niet elk signaal is even ernstig, stoplichtmodel. 

Meerdere groene of oranje signalen kunnen samen wel ernstig zijn. Let op de opstapeling.

Do:

• Stel de vraag;
• Maak het concreet;
  
• Heb oog voor de veiligheid;
  
• Ondersteun en verwijs mogelijk door;
  
• Versterk de adequate coping.

Don't:

• Goedbedoelde adviezen;
• Meteen op willen lossen;
• Eromheen draaien;
• Meepraten;
• Bagatelliseren;
• Oordelen.

8 min

- Wat is het ergste dat wel/niet kan gebeuren?

- Plannen? Op welke termijn?

- Hoe kun je vanavond veilig blijven? Afgeven middelen

- Probeer samen hulp te zoeken

- In contact blijven met mensen

- Fitopjouwmanier.nl

- Luisteren is op dit punt belangrijker. Je bent geen psychiater.

- Het niet bij de naam benoemen. "Die gedachte van laatst, speelt dat nog?"

- "Ja, heel erg. Als ik jou was, zou ik ook hetzelfde denken."

- "Ik ben ook wel eens somber."

- "Dat kun je de kinderen toch niet aan doen?"

Rechten en plichten van de  zorgverlener

Beroepscode V&VN: "... slechts in uitzonderlijke gevallen mijn zwijgplicht mag verbreken als ik een conflict ervaar tussen mijn plicht tot geheimhouding en mijn plicht om ernstige schade voor de zorgvrager of een ander te voorkomen (conflict van

plichten)."

Conflict van plichten: als een zorgverlener meent dat hij zijn beroepsgeheim moet doorbreken omdat een ander concreet belang zwaarder weegt en omdat hij met het doorbreken van het beroepsgeheim ernstig nadeel kan voorkomen. De beslissing ligt bij de zorgverlener. Besluit de zorgverlener het beroepsgeheim te doorbreken, dan is hij niet strafbaar als hij zich met succes kan beroepen op overmacht. 

Bij wie melden?

• Huisarts --> crisisdienst;
  
• Behandelaar --> crisisdienst;
  
• (Mogelijk) levensbedreigende situatie? Bel 112!

Voor meer informatie, zie de MDR Diagnostiek en Behandeling van Suïcidaal Gedrag.

3 min

Beroepsgeheim doorbreken? Nee, tenzij.

Tuchtcollege, als je goed kunt onderbouwen waarom het overmacht was (conflict van plichten), dan geen vervolging. Blijft altijd wat subjectief.

Gesprekstechnieken

• Actief luisteren;
• Motivational Interviewing;
• LSD;
• NIVEA;
• Shared-decision making
• Maak het concreet;
• Neem het serieus.

3 min

Empathie tonen.

SDM zo veel mogelijk stimuleren. Buiten patiënt om alleen in uitzonderlijke situaties vanwege beroepsgeheim.

Concreet - creëer duidelijkheid voor beide partijen
MI: van groot belang voor in kaart brengen van motivatie/ambivalentie betreft suïcidaliteit

Aanpak bij casus

Meneer Fentema (51) is bekend met depressieve episoden en lijkt hiervan sinds 2,5 maand een terugval te hebben. Hij trekt zich de laatste tijd vaak terug in de slaapkamer en maakt weinig contact met zijn vrouw en kinderen. Hij is werkzaam als boekhouder, maar zit sinds een maand in de ziektewet vanwege overspanning. Zijn vrouw moet hem iedere ochtend aansporen om uit bed te komen en zich te verzorgen. Meneer Fentema doet uitspraken zoals ‘’Ik ben jullie alleen maar tot last’’ en ‘’Ik wil niet meer’’. Sinds ongeveer een maand is hij flink meer gaan roken dan normaal: voorheen rookte hij alleen een sigaretje op feestjes, maar nu rookt hij een pakje Javaanse Jongens per dag. Zijn dochter merkt op dat dit slecht is voor zijn gezondheid, maar meneer reageert onverschillig: “Dat maakt toch niks meer uit.”

Twee weken terug vroeg hij aan zijn vrouw of ze binnenkort weer een afspraak konden maken bij de notaris voor het aanpassen van het testament. Zijn vrouw vond dit onzin: het testament is toch prima zo? Ze stemt toch toe en ziet dat dit haar echtgenoot geruststelt.

Jij bent praktijkondersteuner bij de huisarts (POH) en komt bij dhr. op huisbezoek.

10 min

Wat vraag je uit?

Doodswens, plan, termijn, beschermende factoren, medicatie, voorgeschiedenis, signaleringsplan, mantelzorger, crisisdienst?, behandeling,

Naaste: wat zie je, wat voel je, belasting, hoe gaat het verder, sinds wanneer verergering.

Ervaringsverhaal

Discussie

30 min

Recidiverende depressieve stoornis

Vorig jaar terugval

Overdosis

4 dagen IC

2 weken opname

Afscheidsappje

Telefoontje Svea, Madelon

Door COVID niet op bezoek

Overstuur

Steunsysteem

Extra in de gaten houden

Evaluatie

5 min

forms.gle

Ten slotte

• Iedereen oké?
• Bij wie kun je zelf terecht?
• Meer doen? Gatekeepertraining van 113.

2 min

Als iemand nog behoefte heeft om na te praten, blijf dan gerust even hangen.

Hou elkaar een beetje in de gaten, check bij wie je terecht kunt (HA, SLB-er, studentenpsycholoog)

Online gratis gatekeepertraining van 113, gaat nog wat dieper in op hoe je die eerste vraag stelt.