13/9 H1, taalverzorging spelling , pv tt en vt ,les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Werkwoordspelling

Persoonsvorm:

tegenwoordige tijd en verleden tijd 

PV: tt en vt

H1

Lesplanning

• Korte activiteit
• Instructie/quiz
• Werken 
• Afsluiten

Spelen met woorden: dilemma en argumenteren

Geef iedereen de kans om zelf na te denken en een keuze te maken: roep geen keuzes en redenen door de klas, maar doe je het in je hoofd.

• Lees eerst het dilemma en probeer in je hoofd eeb keuze te maken en een reden voor jouw keuze (schrijf je antwoord eventueel even in je schrift op)
  
• Na het dilemma kan in de volgende dia jouw keuze maken
• Jouw reden (argument) schrijf je in de dia die daarna komt sheet.
  
• Denk aan hoofdletters en leestekens.
  

cadeaugeld terugbetalen

tussen een koppel wringen en kusje vragen

Cadeaugeld terugbetalen of tussen een koppel wringen en kusje vragen: leg je keuze uit.

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kan je benoemen welke drie keuzes je hebt bij werkwoordspelling tegenwoordige tijd
• kan je het verschil tussen een sterk en zwak werkwoord benoemen
• kan je benoemen hoe je zwak werkwoord moet vervoegen
• kan je benoemen wanneer bij de verleden tijd van een zwak werkwoord er te(n) of de(n) achter de ik-vorm komt                                             
  

• heb je geoefend met werkwoordspelling persoonsvorm tegenwoordige tijd (tt) en verleden tijd (vt)

Schrijf drie dingen op die je
van de vorige les hebt onthouden.

Werkwoordstijden

• OTT: onvoltooid tegenwoordige tijd - ik werk, ik lees 
  
• OVT: onvoltooid verleden tijd - ik werkte, ik las 
  
• VTT:voltooid tegenwoordige tijd - ik heb gewerkt, ik heb gelezen 
  
• VVT: voltooid verleden tijd - ik had gewerkt, ik had gelezen (www = vt)

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

Meervoud (MV) ? = wij, jullie, zij:

Eén keuze: het hele werkwoord  = infinitief

Enkelvoud (EV) = ik, hij, zij, jij, je, het, u:

Twee keuzes: ik-vorm of ik-vorm+t

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

1. Is het Meervoud (MV) ? = wij, jullie, zij = Infinitief = hele werkwoord 

2. Staat er ik of staat je/jij DIRECT ACHTER de persoonsvorm?

--> ik-vorm : Ik loop naar huis. Dan loop je naar huis. - Loop jij naar huis?

3 Staat er jij/je/hij/zij/het/u VOOR het werkwoord? 

--> ik-vorm+t: Jij loopt naar huis. Zij loopt naar huis. Het loopt naar huis. 

Scheidbare werkwoorden 

Scheidbare werkwoorden zijn combinaties van een werkwoord met een voorvoegsel (prefix): 

• uitstellen (uit + stellen) 
  
• aandoen (aan + doen)
  
• terechtkomen (terecht + komen), enzovoorts. 
  

Zo’n scheidbaar werkwoord schrijf je soms aan elkaar en soms niet. 

 

Scheidbare werkwoorden 

In hoofdzinnen:  scheiden, uit elkaar

• De gemeente nodigt alle inwoners uit. 
  
• De gemeente besloot alle inwoners uit te nodigen. 

Niet scheiden, aan elkaar

• De gemeente heeft alle inwoners uitgenodigd.
  
• De gemeente wil alle inwoners uitnodigen. 
  

 

Voor het spellen van de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd kan je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Voor het spellen van het voltooid deelwoord kun je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Voor het spellen van de persoonsvorm in de verleden tijd kan je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Verleden tijd: zwak of sterk?

Zwak/regelmatig:

klank blijft gelijk

Sterk/onregelmatig:

 klank verandert

Is het verleden tijd?

Is het een sterk (onregelmatig) werkwoord?

Bij sterke (regelmatige) werkwoorden verandert de ik-vorm van klank als je het werkwoord in de verleden tijd zet. 

Je kunt de verleden tijd dan alleen bepalen als je de verleden tijdsvorm weet. 

Daar komt dus een stukje taalgevoel/taalervaring bij kijken. Dit moet je dus weten!

Is het verleden tijd?

Is het een zwak (regelmatig) werkwoord?

Regel: Ik vorm + de(n) of te(n) --> de n is voor meervoud

Eindigt de stam op een t of een d? Dan staat er dus dubbel of dubbel dt!

Staat de laatste letter van de stam (hele werkwoord -en) in 'T KoFSCHiP?

(infinitief = wachten - stam = wacht) 

EV = ik-vorm +te     De hond blaft - De hond blafte     Zij wacht --> Zij wachtte

MV = ik-vorm +ten   De honden blaffen - De honden blaften     Jullie wachten --> Jullie wachtten

Staat de laatste letter van de stam niet in 't kofschip?

(infinitief = blozen -stam = bloz) 

EV = ik-vorm +de       U bloost --> u bloosde         Hij brandt de kaars - Hij brandde de kaars

MV = ik-vorm +den    Wij blozen --> wij bloosden       Jullie branden de kaars  - Jullie brandden de kaars

Werk voor de deze les + huiswerk: Alvast aan het werk? 

• je begrijpt de lesstof/theorie voldoende (je kunt het groene theorieblok uit je boek gebruiken als ondersteuning) 
• je werkt in stilte en je mag niet praten of overleggen en geen vragen stellen
  
• je bent echt aan het werk!
  

Klaar = in stilte lezen of werken aan een ander vak

H1, blz. 32/33 opdracht 1 t/m 4

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk

Stel de volgende les vragen over fouten die je niet begreep!

De schoorstenen in mijn straat (roken), gisteren weer flink, omdat de kachels weer aangaan.

1. rookte
2. rookten
3. rookde
4. rookden

Voor het spellen van de persoonsvorm in de verleden tijd kun je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Mijn vinger (bloeden) gisteren flink door die snee.

1. bloede
2. bloedde
3. bloed
4. bloeden

Mevrouw Hooi (vinden) het hopelijk wel wat.

1. vind
2. vint
3. vindt

Mijn vinger (bloeden) flink door die snee.

1. bloe
2. bloet
3. bloedt
4. bloeit

Als Robin nu eens een beetje (opschuiven), dan kan iedereen zitten.

1. opschuift
2. opschuifd
3. opschuivt
4. opschuivd

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

Meervoud (MV) ? = wij, jullie, zij:

Eén keuze: het hele werkwoord  = infinitief

Enkelvoud (EV) = ik, hij, zij, jij, je, het, u:

Twee keuzes: ik-vorm of ik-vorm+t

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

1. Is het Meervoud (MV) ? = wij, jullie, zij = Infinitief = hele werkwoord 

2. Staat er ik of staat je/jij DIRECT ACHTER de persoonsvorm?

--> ik-vorm : Ik loop naar huis. Dan loop je naar huis. - Loop jij naar huis?

3 Staat er jij/je/hij/zij/het/u VOOR het werkwoord? 

--> ik-vorm+t: Jij loopt naar huis. Zij loopt naar huis. Het loopt naar huis. 

Scheidbare werkwoorden 

Scheidbare werkwoorden zijn combinaties van een werkwoord met een voorvoegsel (prefix): 

• uitstellen (uit + stellen) 
  
• aandoen (aan + doen)
  
• terechtkomen (terecht + komen), enzovoorts. 
  

Zo’n scheidbaar werkwoord schrijf je soms aan elkaar en soms niet. 

 

Scheidbare werkwoorden 

In hoofdzinnen:  scheiden, uit elkaar

• De gemeente nodigt alle inwoners uit. 
  
• De gemeente besloot alle inwoners uit te nodigen. 

Niet scheiden, aan elkaar

• De gemeente heeft alle inwoners uitgenodigd.
  
• De gemeente wil alle inwoners uitnodigen. 
  

 

Verleden tijd: zwak of sterk?

Zwak/regelmatig:

klank blijft gelijk

Sterk/onregelmatig:

 klank verandert

Is het verleden tijd?

Is het een sterk (onregelmatig) werkwoord?

Bij sterke (regelmatige) werkwoorden verandert de ik-vorm van klank als je het werkwoord in de verleden tijd zet. 

Je kunt de verleden tijd dan alleen bepalen als je de verleden tijdsvorm weet. 

Daar komt dus een stukje taalgevoel/taalervaring bij kijken. Dit moet je dus weten!

Is het verleden tijd?

Is het een zwak (regelmatig) werkwoord?

Regel: Ik vorm + de(n) of te(n) --> de n is voor meervoud

Eindigt de stam op een t of een d? Dan staat er dus dubbel of dubbel dt!

Staat de laatste letter van de stam (hele werkwoord -en) in 'T KoFSCHiP?

(infinitief = wachten - stam = wacht) 

EV = ik-vorm +te     De hond blaft - De hond blafte     Zij wacht --> Zij wachtte

MV = ik-vorm +ten   De honden blaffen - De honden blaften     Jullie wachten --> Jullie wachtten

Staat de laatste letter van de stam niet in 't kofschip?

(infinitief = blozen -stam = bloz) 

EV = ik-vorm +de       U bloost --> u bloosde         Hij brandt de kaars - Hij brandde de kaars

MV = ik-vorm +den    Wij blozen --> wij bloosden       Jullie branden de kaars  - Jullie brandden de kaars

Werk voor deze les:

H1, blz. 32/33 opdracht 1 t/m 4

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk!

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kan je benoemen welke drie keuzes je hebt bij werkwoordspelling tegenwoordige tijd
• kan je het verschil tussen een sterk en zwak werkwoord benoemen
• kan je benoemen hoe je zwak werkwoord moet vervoegen
• kan je benoemen wanneer bij de verleden tijd van een zwak werkwoord er te(n) of de(n) achter de ik-vorm komt                                             
  

• heb je geoefend met werkwoordspelling persoonsvorm tegenwoordige tijd (tt) en verleden tijd (vt)

Ik weet dat ik bij werkwoordspelling tegenwoordige tijd maar drie keuzes heb.

😒🙁😐🙂😃

Ik weet nu wanneer er -te(n) of -de(n) achter de ik-vorm komt bij zwakke werkwoorden n de verleden tijd.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?