1,3 Een verzuilde samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Welkom in de geschiedenisles!

Nederland van 1848 tot 1914

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
• Een verzuilde samenleving
  
• Opdrachten 
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

• Je kunt uitleggen waarom Nederland eind 19e eeuw verzuild raakte.

• Je kent de 4 zuilen en kunt aangeven wat hun belangrijkste politieke doelstellingen waren.

• Je kunt verschillen en overeenkomsten tussen de katholieken en protestanten noemen.

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

• Je kunt uitleggen waarom de kieswet van 1896 het “Caoutchouc-artikel” heette.

• Je kunt uitleggen wat de Schoolstrijd inhield.

• Je kunt uitleggen wat de Pacificatie van 1917 inhield en welke politieke problemen hiermee werden opgelost.
  

• Je kunt uitleggen op welke manier het kiessysteem in 1917 veranderde.

Herhaling 

• Hoe waren de omstandigheden van de arbeiders in de 18de en 19de eeuw?
• Hoe noemen we dit probleem ook wel?
  

• Welke oplossingen werden daarvoor bedacht?

examen 2022 3de tijdvak

Rechten van het parlement

• Recht van amendement (alleen 2de kamer) (aanpassen ingediende wetsvoorstellen)
  

• Recht van initiatief (alleen 2de kamer) (het indienen van wetsvoorstellen)
  
• Recht van budget (controleren van het budget, hoeveel wordt er uitgegeven?)
  
• Recht van interpellatie (vragen stellen aan ministers of commissieleden)
  
• Recht van enquête (een onderzoek instellen)
  

Herman schaepman

Abraham Kuyper

Johan Thorbecke

Pieter Troelstra

LU

SDAP

RKSP

ARP

Liberalen

Socialisten

Katholieken

Protestanten

Politieke stromingen

1. Liberalen
2. Confessionelen 
   (Protestanten & Katholieken)
3. Socialisten

Liberalen

• Rijke burgers, eerste politici

• Politieke partij: Liberale Unie (1885)
• Thorbecke
• Overheid moet zich zo min mogelijk met het land bemoeien, alleen zorgen voor veiligheid. Zeker niet met de economie.

Socialisten

• Opkomen voor fabrieksarbeiders

• Politieke partij: SDAP (1894)

• Pieter Jelles Troelstra

• Gelijkheid

Confessionelen

• Twee stromingen: Katholieken en protestanten.

• Beleid moet zijn volgens christelijke leer.

• Beiden willen dat overheid ook bijzondere scholen (christelijke scholen) betaald.

• Beiden zijn tegen socialisten en revolutie.

Hetzelfde geloof?

• Wat is het verschil tussen protestanten en katholieken?

Protestanten

• Eerste politieke partij van Nederland: ARP (1879).

• Abraham Kuyper
  

• Stemmers: "Kleine Luyden": arbeiders die hard werkten: winkeliers, schoolmeesters, boeren.

• Kuyper wil dat zijn achterban mag stemmen.  

Katholieken

• RKSP (1926)

• Herman Schaepman

• Achtergestelde groep (alleen veel katholieken in het Zuiden). Willen zelfde rechten als protestanten. (Emanciperen)

Voetbalclub RKSV Mobilia in 1922

Verzuiling

• Politieke stromingen zijn ook in gewone leven van grote invloed:

• Verzuiling: iedereen leeft binnen zijn eigen groep.

1. Protestanten
2. Katholieken (emancipatie)
3. Socialisten
4. Neutralen (liberalen etc).

Sociale Wetten

• Liefdadigheid alleen is niet genoeg om armen te helpen. 
• Overheid moet ingrijpen in deze situatie, maar hoe? =Sociale Kwestie.

Wat is de mening van de maker van de bron over de verzuiling?

De schoolstrijd

• Het openbare onderwijs werd betaald door de overheid en was neutraal.
• Protestanten en katholieken richtten hun eigen scholen op. Dit is het bijzonder onderwijs.

• De confessionelen streden voor gelijke rechten (emancipatie):

1. De overheid moest ook bijzondere scholen financieren (schoolstrijd).
   
2. Bij het maken van wetten moet meer rekening gehouden worden met geloof

Caoutchouc-artikel

• Caoutchouc = rubber (is ook in vormen te kneden).

• In 1887 wordt het kiesrecht uitgebreid. Nu mogen alle volwassenen stemmen die 'hiervoor geschikt zijn'.

• Hierdoor zijn er vanaf dit moment veel politici die met argumenten de kiesdrempel lager maakt. 
• (diploma argument - 1896)

• De kiesbasis van de socialisten en confessionelen worden hierdoor groter --> gevolg? 

in de Pacificatie van 1917 wordt afgesproken:

• Alle mannen ouder dan 23 hebben algemeen kiesrecht, zij mogen stemmen

• Passief kiesrecht voor vrouwen (actief kiesrecht vanaf 1919/1922) Let op: actief kiesrecht is dat je zelf mag stemmen, passief kiesrecht is dat mensen op jou mogen stemmen, dus dat je je verkiesbaar kunt stellen)

• Stelsel van evenredige vertegenwoordiging in plaats van districtenstelsel (verkiezingen)

• Gelijke financiering voor zowel openbaar- als bijzonder onderwijs (einde Schoolstrijd)

Vóór 1917:

• Districtenstelsel  (verdeling in districten (gebieden), meeste stemmen van district krijgt een zetel.)
  
  
• Voordeel: je stemt op iemand uit je regio, die kennen jou en je belangen.

• Nadeel: alleen winnaar district komt in de kamer, geen kleine partijen.
• Nadeel: vatbaar voor gerrymandering.
  

Na 1917:

• Stelsel van evenredige vertegenwoordiging:
  
  
• Voordeel: elke stem is even zwaar.
• Voordeel: kleine partijen maken een kans.
  
• Voordeel: meeste stemmen hele land wint.

• Nadeel: je kent niet per definitie de politici, staan wat verder van je af.

Nieuw kiesstelsel

Gerrymandering betekent dat grenzen van districten zo worden opgesteld dat de regerende partij of zittende politicus verzekerd is van de winst. Voorbeeld: Amerikaanse president verkiezingen 2016

Stelling:

De pacificatie van 1917 heeft de verzuiling van Nederland versterkt.

Controle

Paragraaf 1,2 - Werken en wonen
Blz. 17 t/m 23
Opdrachten: 2, 4, 5, 7, 8, 9, 11

Opdrachten

Paragraaf 1,3 - Een verzuilde samenleving

Blz. 17 t/m 23

Opdrachten: 3, 5, 7, 8, 9

Schrijf dit in je Plenda!

Afsluiting

Aan het eind van deze les kun je:

• Je kunt uitleggen waarom Nederland eind 19e eeuw verzuild raakte.

• Je kent de 4 zuilen en kunt aangeven wat hun belangrijkste politieke doelstellingen waren.

• Je kunt verschillen en overeenkomsten tussen de katholieken en protestanten noemen.

Afsluiting

Aan het eind van deze les kun je:

• Je kunt uitleggen waarom de kieswet van 1896 het “Caoutchouc-artikel” heette.

• Je kunt uitleggen wat de Schoolstrijd inhield.

• Je kunt uitleggen wat de Pacificatie van 1917 inhield en welke politieke problemen hiermee werden opgelost.
  

• Je kunt uitleggen op welke manier het kiessysteem in 1917 veranderde.

Fijne dag!