6.2 De Gouden Eeuw van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.2 De Gouden Eeuw van Nederland 

KA

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Staatkundig: bestuur onder de Habsburgers

Staatkundig: bestuur in de Republiek. Macht in handen regenten. 

Regenten: Rijke koopmannen die de bestuursmacht in handen kregen.

Leg uit waarin het bestuur van de Republiek verschilde met dat van omringende landen

Raadspensionaris (Holland) en Stadhouder (Oranje) meest belangrijke bestuurders. Veel onderlinge strijd. 

Prins Maurits van Oranje was stadhouder van Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland en Overijssel (1590-1625)

Willem Lodewijk van Nassau was stadhouder Friesland, Groningen en Drenthe (1584-1620)

Prinsgezinden 

• Regenten onder: 
• Maurits van Oranje 
• Landgewesten die voor de oorlog met Spanje zijn

Staatsgezinden

• Regenten onder: 
• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt 
• Kustgewesten die tegen de oorlog met Spanje zijn
• Overwinning: Twaalfjarig Bestand (1609-1621)
• Nederlaag: Oldenbarnevelt in 1619 onthoofd 

Het twaalfjarig bestand (1609-1621) 

In 1619 laat Maurits van Oldenbarnevelt onthoofden

Johan van Oldenbarnevelt kijkt vanaf de Lange Vijverberg naar het Binnenhof.

Paragraaf 6.2 

Maken OZK 1, 2 + 3 + HD 1, 2 

Klaar? Lees paragraaf 6.2 en maak HD 2 +3 

Waarom is de term 'Gouden Eeuw' omstreden?

Meer bevolking betekent ook:

• Meer ruimte nodig voor huizen, in bijvoorbeeld Amsterdam: uitbreiding grachtengordel met drie brede grachten met grote woonhuizen er langs

• Meer voedsel nodig: inpolderen en droogmaken van meren, zoals de Beemster en de Wormer (zorgt ook voor minder overstromingen)

De molengang, uitgevonden door Simon Stevin.

Gebruikt door Jan Adriaanszoon Leeghwater voor het droogleggen van de Beemster

00:05-00:15

Video

De groei van de Grachtengordel

00:05-00:15

00:05-00:15

Kunst en cultuur in de Gouden Eeuw 

Waarom ontstaat een burgerlijke cultuur in de Republiek?: 

• geen koning, macht adel zeer beperkt, burgers invloedrijk
• relatief grote mate van gelijkwaardigheid en tolerantie 
• rijkdom onder burgers  

Burgerlijk cultuur: stadhuis, A'dam (1649-1655)

Hofcultuur: Slot Schönbrunn, Wenen

(1696-1705/1780)

Burgerlijke cultuur in de schilderkunst:

• Opdrachtgevers: burgers
• Thema's: stillevens, landschappen
• Natuurgetrouw
• religieuze voorstellingen
• historische gebeurtenissen
• groepsportretten
• familieportretten

• Opdrachtgevers:
  vorsten, adel en kerk

• belangrijke thema's:
  theater/muziek/oorlog/
  katholieke geloof/
  literatuur/adel

Hofcultuur in de schilderkunst

Avercamp

Jan Steen

Plafond Spiegelzaal; thema's Oorlog en Vrede

Rembrandt: Marten en Oopjen (1634)

Rembrandt: Portret van een geleerde (1645)

Zelfportret Rembrandt, 1669

Wetenswaardigheden 

1975

messteken

1990: met zwavelzuur bespoten

gered door gedestilleerd water

Nachtwacht voor en in WO II

'ondergedoken' in: de duinen,

een kasteel en de mijnen

00:05-00:15

Ooit zo boos geweest dat je je minister-president dood en hem vervolgens opeet? Oranjegezinden in 1672 wel! 

Het Rampjaar
(1672) 

• Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen verklaren de Republiek de oorlog 
• Michiel de Ruyter wint ter zee, maar ...
• Het landleger verliest --> geen stadhouder = geen legeraanvoerder + jarenlange bezuinigingen landleger 
• Overijssel, Gelderland en Utrecht bezet
• Boze Oranjegezinde menigte doodt raadspensionaris Johan de Witt en broer Cornelis de Witt. 

Paragraaf 6.2 

Maken OZK 5 en  HD 2,3, 6b