4.5.1 Griekse samenwerking tegen de Perzen 4.5.2 De Peloponnesische oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Het oude Egypte

4.5.1 Griekse samenwerking tegen de Perzen

4.5.2 De Peloponnesische oorlog

4.5.3 Alexander de Grote

4.5 Een wereld in oorlog

Leerdoelen

1. Je kunt verschillende Grieks-Perzische oorlogen beschrijven.
   
2. Je kunt uitleggen waarom de Peloponnesische Oorlog leidt tot verzwakking van zowel Athene als Sparta.
   
3. Je kunt bewijzen waarom Alexander III de bijnaam 'de Grote' gekregen heeft.
   

Wat weet je eigenlijk
van Sparta?

4.5.1. Griekse samenwerking 

De twee bekendste stadstaten waren: Athene & Sparta

Wat hadden ze met elkaar gemeen? 

• Griekse taal & cultuur
  
• Gedeelde vijanden 
  
• Onafhankelijk staten met eigen bestuurssysteem en wetten
  

Athene

1. Democratie
2. Vrije burgers
   
3. Vrouwen beperkte rechten
   

Sparta

1. Kleine groep mensen heeft de macht
2. Drie klassen burgers
3. Vrouwen een actieve rol in samenleving

Drie klassen burgers: de Spartiaten (burgers), de Perioiken (vrije niet-burgers), en de Heloten (onvrije boeren).

Oude Grieken vs Perzen: 

• Helleense Bond         (Sparta & Grieken) 
• Ionische Opstand (Opstand tegen Perzië)

Athene vs Sparta:  

• Peloponnesische Oorlog (Athene vs. Sparta)

4.5.2 Griekenland in oorlog met Perzië 

De Perzische Oorlog: aanleiding

De Perzen nemen (te) veel Griekse koloniën over. 

Ionië (Turkije), voormalige Griekse kolonie, was ontevreden over de hoge belastingen.

De Perzische Oorlog: aanleiding (2)

Er breekt een opstand in Ionië: De IONISCHE OPSTAND!

Athene hielp mee, maar....

De Perzen sloegen de opstand neer...

De Perzische Oorlog: aanleiding

Koning van Perzië wilde geld van Athene, omdat ze Ionië hielp tijdens de Opstand.

Hij stuurt twee boodschappers naar Athene, die worden vermoord. 

De Eerste Perzische Oorlog

De Perzen verliezen de slag bij Marathon.

Een Atheense soldaat rende in één ruk van Marathon naar Athene (42km) om de overwinning te melden...
(Hij rende eigenlijk 240 km)

De Tweede Perzische Oorlog (1)

Darius I wilde wraak voor de nederlaag bij Marathon!

De Atheners bereiden zich voor:

- Ze bouwden tweehonderd schepen

- sloten bondgenootschappen met andere Griekse stadstaten (zoals Sparta). 

- Dit noemen we de Helleense Bond!

De Tweede Perzische Oorlog (2)

Darius I werd opgevolgd door Xerxes.

De oorlog begint!:

- De bergpas Thermapylae (Spartaanse koning Leonidas en zijn 300 soldaten)

- De Perzen verwoestten Athene (onbeschermd), de bewoners waren al gevlucht op hun schepen.

- De Perzen werden verslagen bij het eiland Salamis.

Grieken tegen Grieken

Athene:

• Democratie
• Vrouwen blijven zoveel mogelijk binnen
• Veel kunst, bouwprojecten, filosofie

Sparta:

• Monarchie met zelfs twee koningen. In vredestijd waren ze rechter en priester, in oorlogstijd voerden ze het leger aan. 
  
• Volksvergadering van mannelijke burgers had weinig macht. Maar 5 mensen namen de belangrijkste beslissingen.

Sparta:

- pasgeboren baby's werden goedgekeurd.

- vanaf 7 jaar woonden kinderen in kazarnes.

(zowel jongens als meisjes)

- Leven draait om het leger.

Peloponnesische oorlog (431-404 v.Chr.)

- Strijd om macht en invloed in Griekenland.

- Spartanen sterkst op het land. (aristocratie)

- Atheners sterkst op zee. (democratie)

Na 30 jaar wint Sparta, beide steden waren door de oorlog verzwakt.

Na de oorlog:

- Athene moet zijn stadsmuren afbreken.

- Athene moet zijn oorlogsschepen afbreken

- Athene moet de democratie afschaffen.

4.5.3 Alexander III, 'De Grote'

www.educreations.com

Na de oorlog...

• Griekse stadstaten zijn verzwakt door de oorlog
• Hierdoor werd stadstaat Macedonië steeds sterker

www.educreations.com

Verslaan perzen

• Koning Philippus van Macedonië wil Perzië veroveren maar sterft 
• Zijn zoon Alexander neemt het over en verslaat de Perzen

Alexander de Grote

Alexander heet 'de Grote' want:

• Goede legerleiding
• Investeerde in handel en wetenschap
• Verspreidde Griekse cultuur en mengde dit met de Perzische = Hellenisme

Resultaat

• Alexander veroverde land tot aan India
• Hij stierf maar zorgde voor verspreiding Griekse cultuur. 

Begrippen uit deze lessen

• Ionische Opstand
• Helleense Bond
• Peloponnesische oorlog
• Alexander de Grote

Huiswerk

4.5.1: 1, 2, 3, 4 Griekse samenwerking tegen de Perzen  

4.5.2: 5c, 7  Peloponnesische oorlog

4.5.3: 8b, 9b, 10a Alexander de Grote