Kijk|Kunst 2023-2024 / groep 5-6 / IFFR / Les 3 - Afronden

• filmeducatie
• Mediawijsheid
• +1
• Basisschool
• Groep 5,6

Introductie

Filmles van 50 minuten voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs. Aanbod Kijk|Kunst schooljaar 23-24 De wereld is in beweging en ook Kijk|Kunst staat niet stil. Film, en in bredere zin beeld, is niet meer weg te denken uit onze samenleving. Beelden kijken, maken, delen: het speelt een enorme rol in het leven van kinderen en jongeren. Daarom is het belangrijk om met leerlingen stil te staan bij wat ze zien en hoe ze kunnen kijken. Met ingang van schooljaar 2023-2024 maakt film onderdeel uit van de programmering van Kijk|Kunst. Voor de verschillende doelgroepen is een project samengesteld dat bestaat uit 3 lessen. In iedere les staat een korte film centraal. Bij groep 3-4 en 5-6 wordt de eerste les begeleid door een vakdocent film. Het programma is zorgvuldig samengesteld uit verschillende soorten (genres) en verschillende verhalen die aansluiten bij de leef- en belevingswereld van de leerling. Ook film is een kunstvorm om naar te kijken. Film vertelt niet alleen een verhaal (een herkenbaar verhaal, of juist het verhaal over iemand anders), maar heeft ook verschillende manieren en middelen om betekenis over te brengen. Geen beeld in een film is daar ‘per ongeluk’ terechtgekomen. Film is een kunstvorm waarin vorm, kleur, beweging, licht en donker, dialoog en muziek bij elkaar komen. Net zoals er veel stijlen in de beeldende kunst zijn, en veel genres in theater en muziek, kent ook film veel verschijningsvormen. Omdat beeld overal in de wereld van de leerling voorkomt, zou je denken dat iedereen kan kijken naar film. Maar wat zie je precies en hoe kun je kritisch en tegelijkertijd vol verwondering kijken? Hoe kijk je naar film in verschijningsvormen die je nog niet kent? Kortom: hoe leer je film ‘spreken’? Dat leren de leerlingen in de filmprojecten van Kijk|Kunst! De lessen bieden handvatten om te leren kijken naar wat je ziet en er over in gesprek te gaan. Ook gaan de leerlingen aan de slag met doe-opdrachten om meer betekenis te geven aan wat ze hebben gezien. We wensen de leerlingen een prachtige reis door de wereld van internationale cinema!

Kijk|Kunst

Andere Kijk

Les 3

GROEP

5 - 6

Voorbereiding

Het is fijn om de les vooraf al een keer door te nemen. Voor de doe-opdracht bij slide 10 heb je materialen nodig. Verzamel deze voorafgaand aan de les. 

Thema 

Andere Kijk

Leerdoelen

• Bewust kijken naar film en beeld;
• Vormen van een eigen mening en deze met argumenten delen met anderen; 
• Actief nadenken over de verschillende onderdelen van film, zoals muziek en geluid;
• Leren over de geschiedenis van film;
• Leren over het maakproces van een film;
• In de huid van een foley artiest kruipen.

Dit gaan we doen middels:

• terugblikken op de films die we hebben gekeken;
• inzoomen op geluid bij film en leren we over hoe dat werkt als je een film maakt.

Vertel de leerlingen kort wat ze gaan doen

Vandaag is de laatste les van het blok Kijk|Kunst in samenwerking met IFFR. In de eerste les hebben we ons voorbereid op het kijken van de films in het theater en hebben we zelf een flipboekje gemaakt. Vorige les hebben jullie de films bekeken en besproken met een moderator. Vandaag gaan we terugkijken op het bezoek aan het filmtheater en zoomen we in op geluid & muziek bij film.

 

Tip

Zet de notities aan door op het icoon met het schrijfblokje onderin de balk te klikken. Bekijk de notities vooraf of print ze uit. Hierin staat alle informatie die je nodig hebt om de les te geven.

Heb je nog niet eerder met LessonUp gewerkt? Hier vind je aanvullende informatie.

luisteren

Dit is een luisteropdracht

kijken

Dit is een kijkopdracht

doen

Dit is een doe-opdracht

vraag

Dit is een vraag

Legenda

weetje

Dit is een weetje

Legenda

LessonUp maakt gebruik van icoontjes, deze worden hotspots genoemd. Een hotspot kun je aanklikken voor meer informatie. Als er een icoon in beeld staat kun je erop klikken. Er zijn kijk-, luister-, vraag- en doe-opdrachten.

Wat gaan we doen?

Dit gaan we deze les doen

• We blikken terug op de films die we hebben gekeken;
• We zoomen in op geluid bij film en leren over hoe dat werkt als je een film maakt;
• We ronden we deze lessenreeks af.

Introductie filmles

Vertel de leerlingen

Vandaag is de laatste filmles van Kijk|Kunst en IFFR. 

(Hotspot)
Dit gaan we deze les doen:

• We blikken terug op de films die we hebben gekeken;
• We zoomen in op geluid bij film en leren we over hoe dat werkt als je een film maakt;
• We ronden deze lessenreeks af.

Het thema van deze filmlessen is 'Andere Kijk'.

Terugblik

Wat is je het meest bijgebleven van de vorige les in het filmtheater?

Wat heeft je de vorige les het meest verrast?

Wat heb je de vorige les geleerd?

Denk terug aan de vorige les. Welk woord komt er in je op?

Terugblik (10 min)

Bespreek met de leerlingen wat ze de vorige filmles hebben gezien en gedaan. Gebruik hiervoor de volgende algemene vragen.

Vragen (hotspots):

• Denk terug aan de vorige les. Welk woord komt er in je op?
• Wat is je het meest bijgebleven van de vorige les in het filmtheater?
• Wat heeft je de vorige les het meest verrast?
• Wat heb je de vorige les geleerd?
• Wat heb je geleerd?
  

Klik daarna door naar de volgende slide voor drie reflectievragen die betrekking hebben tot de films.

Loop

The Stroke

Luce en de Rots

Hello Stranger

Varken

Over welke film heb je thuis iets verteld? Wat heb je verteld?

Welke film sprak jou het meest aan?

Het thema van dit filmprogramma is 'Andere Kijk'. In welke film zag je het thema volgens jou het best terug?

Behandel de hotspots. Moedig de leerlingen aan hun antwoorden te toe te lichten.

Vragen (hotspots)

• Over welke film heb je thuis iets verteld? Wat heb je verteld?
• Welke film sprak jou het meest aan?
• Het thema van dit filmprogramma is 'Andere Kijk'. In welke film zag je het thema volgens jou het best terug?

Na deze terugblik is het tijd om in te zoomen op het volgende onderwerp: geluid muziek bij film.

Inzoomen op: geluid en muziek bij film

Wat viel er op aan het geluid bij deze film?

Stel je voor dat je een filmpje maakt van twee kinderen die spelen met een bal. Welke geluiden horen daar dan allemaal bij?

Leren over filmkunst - geluid en muziek bij film (15 min)

Vertel de leerlingen
Kijk eens naar dit plaatje (met de olifant). In de eerste les keken we dit korte filmpje. 

vraag (hotspot)

Wat viel er op aan het geluid bij deze film?

Antwoord: Dat ontbrak. Er zat geen geluid bij deze film.

Vertel de leerlingen

Zoals jullie inmiddels weten, is deze film al heel oud. Helemaal vroeger zat er eigenlijk nooit geluid bij de film.

Film werd toen niet afgemaakt in de computer - zoals nu het geval is - en het was heel moeilijk én duur om geluid en film allebei op te nemen en om er daarna ook nog voor te zorgen dat het tegelijkertijd afgespeeld kon worden.

Een leuk weetje: Geluid en beeld worden bij films altijd los opgenomen en daarna onder elkaar geplakt. Dat plakken, heet in de filmwereld ‘monteren’. 

Bij een speelfilm kun je een deel van de geluiden tegelijkertijd met de beelden opnemen. Je staat dan met je microfoon dichtbij de gebeurtenis die gefilmd wordt en op de locatie waar dat gebeurt.

Vraag (hotspot)
Stel je voor: je filmt twee kinderen die een bal overgooien op een speelplein. 

• Welke geluiden horen daar allemaal bij?

Voorbeeld antwoord: stemmen van spelende kinderen, geluid van de bal die gevangen en gegooid wordt, geluid van de vogels in de bomen rondom het speelterrein en/of juist van auto’s op de weg erlangs, geluid van kleding dat ritselt, geluid van voetstappen op het speelplein, etc.

Bij een animatiefilm kun je niet tegelijkertijd ook het geluid opnemen. Een animatie wordt helemaal vanuit het niets gemaakt en komt plaatje voor plaatje tot leven. Dus als je een animatiefilm zou maken van deze twee spelende kinderen, dan zouden al die geluidjes los bedacht én gemaakt moeten worden.

Welke geluiden je kiest, bepaalt hoe je naar de film kijkt. Een filmmaker kan kiezen voor realistische geluiden, maar ook voor absurdistische geluiden.

Bij animatiefilms, wordt er vaak gekozen voor meer absurdistische of uitvergrote geluiden.

Raad het geluid

Gevoel in stappen

3 leerlingen gaan proberen een gevoel over te brengen met hun stappen. De rest van de klas doet de ogen dicht en probeert het gevoel te raden.

Luister experimenten 

Vertel de leerlingen
Geluid is heel bepalend voor hoe je een film beleeft. Het beïnvloedt hoe je je voelt als je naar de film kijkt.

Dat kan met muziek: bijvoorbeeld spannende muziek en romantische muziek, maar ook met geluidseffecten.

Denk bijvoorbeeld aan voetstappen: Hoe je je voelt, bepaalt hoe je loopt.

Opdracht 1: Gevoel in stappen (hotspot)

Vraag 3 vrijwilligers om naar voren te komen. Zij gaan elk om de beurt op een bepaalde manier lopen. Met hun voetstappen moeten ze proberen een bepaald gevoel over te brengen. De rest van de klas doet de ogen dicht en probeert te raden wat het loopje betekent.

Je kunt de opdrachten bijvoorbeeld op een briefje schrijven en deze aan de leerlingen laten zien.

Tip: Herinner de stappers eraan dat het niet gaat om hoe het er uit ziet. Het gaat echt alleen om het geluid van de voetstappen. 

Stapper 1: Loop alsof je heel boos bent.
Kunnen de leerlingen raden wat de opdracht was? Waardoor kwam dat? Waarschijnlijk stampte de stapper, of deed die driftige stappen.

Stapper 2: Loop alsof je heel moe bent.
Kunnen de kinderen raden wat de opdracht was? Waardoor kwam dat? Waarschijnlijk liep de stapper langzaam of schuifelend, misschien sleepte die wat met de voeten.

Stapper 3: Loop alsof je ontzettend vrolijk bent.
Kunnen de leerlingen raden wat de opdracht was? Waardoor kwam dat? Waarschijnlijk liep de stapper meer ritmisch, danste of huppelde die en zat er meer variatie of tempo in.

Vertel de leerlingen
Geluid is dus heel belangrijk in het overbrengen van je boodschap.

Soms kun je het geluid maken met precies het ding dat je ziet. Je kunt het geluid van een applaus bijvoorbeeld namaken, door in je handen te klappen. En voor het geluid van voetstappen, zou je kunnen lopen. 

Bij film worden er ook vaak juist hele andere dingen gebruikt om het geluid na te maken.

Optioneel, maar aan te raden:
Gebruik de voorwerpen die bij de benodigdheden stonden, om de verschillende geluiden te maken. Laat de leerlingen eerst raden wat het geluid kan zijn. Lukt het ze niet, vertel dan wat het geluid is en maak - indien mogelijk - het geluid nog een keer. Vraag hen eventueel om hun ogen te sluiten wanneer je de geluiden maakt. Zo kunnen ze zich focussen op één zintuig.

Het breken van een bleekselderij klinkt bijvoorbeeld net als het breken van een bot. Het half open en dicht doen van een paraplu als het flappen van vleugels. En met twee plastic bekers of kommen, kun je gemakkelijk een galopperend paard imiteren.

Luister-opdracht: raad het geluid (hotspot)

• Wie herkent dit geluid? 

Antwoord: Het klinkt net als regen, maar dat is het eigenlijk niet. Dit is het geluid van spek dat gebakken wordt. Gebakken spek wordt vaak gebruikt om regen na te bootsen in films.

Wat is er bijzonder aan het geluid van de film The Stroke?

de mensen die geluidseffecten maken bij films heten foley artiesten. Zij kijken de film en maken er direct geluiden bij. Deze geluiden worden opgenomen en onder de film gezet.

Zelf aan de slag als foley artiest

Inkijkje in het werk van een foley artiest.

Doe-opdracht: live aan de slag als foley artiest (20 min)

Vertel de leerlingen
Tegenwoordig worden alle geluiden (opgenomen op de filmset of later bedacht) in de computer aan de film toegevoegd. Vroeger ging dat nog niet. Om de kijker toch de volledige ervaring te geven, kwam er dan iemand in de zaal die live de geluiden bij de film maakte.

Een van de eerste mensen die daar beroemd mee werd, was de Amerikaanse kunstenaar Jack Foley. Hij was ontzettend creatief in het bedenken van manieren om het geluid van de beelden na te kunnen doen. 

Weetje (hotspot)

Daarom heten de mensen die tegenwoordig geluiden bij films maken "foley artiesten": zij kijken de film en maken er direct geluiden bij. Die worden dan opgenomen en onder de film gezet.

Kijken (hotspot)
We gaan nu een kort filmpje bekijken van hoe het werk van een moderne foley artiest er uit ziet. Dit filmpje duurt ongeveer 2 minuten.

Bekijk klassikaal het filmpje op deze slide.


Optioneel

Vraag de leerlingen nog eens naar hun gemaakte flipboekjes te kijken. Welk geluid zou er passen bij wat ze getekend hebben? Welk voorwerp zou je daar voor kunnen gebruiken? Vraag een aantal leerlingen om hun ideeën te delen.

Vertel de leerlingen
De vorige les hebben jullie de film The Stroke gezien. Hoewel het bij deze film om muziek gaat, lijkt de manier waarop geluid bij de film gemaakt is, wel op wat een foley artiest doet.

Deze film hadden we beschreven als een soort spel tussen de lijnen van een kwast en de muziek. 

Vraag (hotspot)

Wie weet er nog wat er bijzonder is aan het geluid van de film The Stroke?

Antwoord: Muzikanten hebben naar de film gekeken en meteen de eerste keer dat ze de film zagen, er live muziek bij gemaakt met hun instrumenten. Die muziek is toen opgenomen en bij de film gemonteerd.

Opdracht (hotspot) - vertel de leerlingen

We gaan nu de muziek van The Stroke weghalen en zelf bedenken welk geluid er bij de film hoort. Hiervoor mag je al je creativiteit gebruiken. 

Jullie gaan in 4 groepjes om de beurt een stukje film van nieuw geluid voorzien. Denk daarbij aan het volgende:

• Welke voorwerpen uit de klas kun je allemaal gebruiken?
• Kun je die voorwerpen ook op andere manieren gebruiken? Klinkt het bijvoorbeeld anders wanneer je het op z’n kop gebruikt? Of kun je er tegenaan tikken met een potlood?
• Denk ook aan je stem als instrument.
• Wat geeft het beste resultaat? Spreek met je groepje af hoe je te werk gaat.
  (Allemaal tegelijkertijd? Ieder voor zich? Of is bijvoorbeeld 1 iemand de dirigent die aangeeft wanneer iedereen zachtjes speelt en wanneer iets harder)
• Denk aan dynamiek: verschil in hard en zacht, hoog en laag, snel en langzaam.

Op de volgende slide wordt de opdracht verder uitgelegd in de notities.

Verdeel de klas in 4 groepen. Iedereen mag twee objecten kiezen uit het klaslokaal waar geluid mee gemaakt kan worden. 

Groep A gaat live meespelen met hun uitgekozen objecten op de eerste 50 seconden van The stroke.

Daarna mag groep B met 50 seconden meespelen, gevolgd door groep C en D.

De film stopt tussendoor automatisch.
Let op: Zorg dat je het geluid van de film uitzet.

Differentiatie:

Als er nog tijd over is kun je de opdracht een paar keer herhalen, zodat de leerlingen kunnen oefenen en in kunnen spelen op de timing van de bewegende beelden die zij steeds beter leren kennen. Ook kunnen ze bij het herhalen de rollen (her)verdelen in hun groepje. 

Is het makkelijker de tweede keer? Kiezen ze een tweede keer eerder voor een dirigent of blijft de strategie hetzelfde? Lukt het de tweede keer beter om de vormen te volgen, omdat je iets beter weet wat er gaat gebeuren?

00:20

Groep A

Zijn jullie er klaar voor?

01:10

Groep B

Zijn jullie er klaar voor?

Waar zou je graag nog meer over willen weten?

Einde

Vond je de opdracht moeilijker of makkelijker dan dat je van te voren dacht? Waarom was dat zo, denk je?

Wat vond je het lastigste aan de opdracht?

Wat heb je tijdens deze filmles geleerd, dat je eerder nog niet wist?

Keek je anders naar de film toen je eigen geluid er bij zat, in plaats van de muziek die er eigenlijk bij hoort?

Afronding

Bespreek wat de leerlingen van de les vonden.

Vragen (hotspots)

• Vond je de opdracht moeilijker of makkelijker dan dat je van te voren dacht? Waarom was dat zo, denk je?
• Wat vond je het lastigste aan de opdracht?
• Keek je anders naar de film toen jullie eigen geluid er bij zat, in plaats van de muziek die er eigenlijk bij hoort?
• Wat heb je tijdens deze filmles geleerd, dat je eerder nog niet wist?
• Waar zou je graag nog meer over willen weten?

Wil je nog meer doen met film? IFFR Educatie biedt passende programma's en programma's op maat voor alle doelgroepen. Neem gerust contact op, of neem een kijkje op de website.

Meer filmeducatie in de klas?

Voor meer filmlessen voor groep 5 & 6, kun je terecht op de website van Netwerk Filmeducatie.

Enthousiast over deze les van IFFR? Op de educatiepagina van het festival vind je het huidige aanbod voor diverse doelgroepen.

Einde

Afronding

Bespreek wat de leerlingen van de les vonden.

Vragen (hotspots)

• Vond je de opdracht moeilijker of makkelijker dan dat je van te voren dacht? Waarom was dat zo, denk je?
• Wat vond je het lastigste aan de opdracht?
• Keek je anders naar de film toen jullie eigen geluid er bij zat, in plaats van de muziek die er eigenlijk bij hoort?
• Wat heb je tijdens deze filmles geleerd, dat je eerder nog niet wist?
• Waar zou je graag nog meer over willen weten?

Wil je nog meer doen met film? De educatieafdeling van IFFR biedt passende programma's en programma's op maat voor alle doelgroepen. Neem gerust contact op, of neem een kijkje op de website.

Voor meer filmlessen voor groep 5 & 6 van andere aanbieders,  kun je ook terecht op de website van Netwerk filmeducatie.

Kijk|Kunst is onderdeel van het Kunstgebouw. Voor meer informatie, kun je terecht op de website.

02:00

Groep C

Zijn jullie er klaar voor?

02:50

Groep D

Zijn jullie er klaar voor?