H5 - T6: BS2-tweede linie: aspecifieke afweer

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5,6

BS2-a: Aspecifieke afweer

H5

Thema 6

Afweer

Leerdoelen

1. Je kunt beschrijven dat de afweer uit drie verdedigingslinies bestaat.
2. Je begrijpt dat het afweersysteem te verdelen is in aangeboren en verworven afweer.


3. Je kunt beschrijven hoe de tweede verdedigingslinie (interne aangeboren afweer) in staat is om ziekteverwekkers aan te vallen.
4. Je kunt beschrijven hoe koorts ontstaat.

FORT HET LICHAAM

Ziekteverwekkers vallen continu het lichaam aan.

Ons afweersysteem verdedigt ons tegen hen door middel van 3 defensielinies

Linie 1: barrières

Doel: ziekteverwekkers buiten houden

vergelijkbaar met slotgrachten, muren, anti-tank barrières, etc.

De barrières houden meer dan 99,99% van de ziekteverwekkers buiten.

Soms is dat niet genoeg!

Er is zijn meer defensielinies nodig

Linie 2: a-specifieke aangeboren afweer

Doel: lichaamsvreemde stoffen in intern milieu aselectief aanvallen en opruimen

vergelijkbaar met afweergeschut, bunkers, infanteristen, mijnenvelden

De barrières houden meer dan 99,99% van de ziekteverwekkers buiten.

De tweede linie kan snel 

ziekteverwekkers aanpakken. Toch er ontsnappen er pathogenen.

Er is nog een defensielinie nodig.

Linie 3: specifieke verworven afweer (deze bouw je tijdens je leven op)

Doel: lichaamsvreemde stoffen in intern milieu selectief aanvallen en opruimen

vergelijkbaar met snipers

Vragen?

Wat is lymfe?

Waar dienen lymfeknopen ook alweer voor?

Wat heeft dit met afweer te maken?

Onderdelen van het lymfesysteem (3)

Die lymfeknopen zitten op meerdere plaatsen in je lichaam, zoals je in je boek en op een eerdere slide kan zien. 

Lymfeknopen bevatten lymfocyten (een type witte bloedcellen) die de lymfe zuivert van ziekteverwekkers.

(Afferent is aanvoerend, efferent afvoerend in de afbeelding -->)

Aanmaak van witte bloedcellen

• Witte bloedcellen worden gemaakt in het rode beenmerg
• Sommige witte bloedcellen ontwikkelen  in de thymus.
• Sommig witte bloedcellen worden opgeslagen in de milt en lymfeknopen.

Functies? (84I)

Wat gebeurt er in de thymus?

Wat gebeurt er in het beenmerg?

Wat gebeurt er in de milt?

Wat gebeurt er in de lymfeknopen?

Is een besmetting hetzelfde als een infectie? Waarom wel/niet?

HELP, een infectie!

Infectie = besmetting met een ziekteverwekker die zich vervolgens gaat vermenigvuldigen.

Hoe wordt het proces genoemd waarbij granulocyten en macrofagen ziekteverwekkers in het weefsel naar binnen halen?

Is een infectie hetzelfde als een ontsteking? Waarom wel/niet?

Door vrijkomende signaalstoffen (cytokinen) verwijden de bloedvaten in het weefsel

Door vrijkomende signaalstoffen (cytokinen) stroomt er meer bloed naar de plaast van infectie

Door de toegenomen bloedstroom, stroomt er meer weefselvloeistof tussen de cellen

Door de toenemende druk van het weefselvloeistof worden zenuweinden gestimuleerd

ASPECIFIEKE Afweer

De tweede linie bestaat uit fagocyten: granulocyten en macrofagen. Je beschikt vanaf functionele fagocyten vanaf (voor) je geboorte. Daarom wordt de tweede linie ook wel de AANGEBOREN afweer genoemd. 

Een andere naam die aan deze linie wordt gegeven is de ASPECIFIEKE afweer. 

Welke eigenschap van fagocyten maakt ze ASPECIFIEK?

Fagocyten 

• meestal macrofagen ('grote eter')
• wordt snel geactiveerd
• reactie op elke ziekteverwekker altijd hetzelfde: lichaamsvreemde stof fagocyteren (= insluiten en verteren van ziekteverwekkers)

Fagocytose

waarom krijg je koorts?

Koorts

• = temperatuur hoger dan 38 °C
  
• macrofagen maken stofjes aan die de normwaarde van lichaamstemperatuur verhogen
• een hogere lichaamstemperatuur stimuleert eigen afweersysteem

je lichaam gaat opwarmen (je hebt het dan koud in eerste instantie). Daarna de normwaarde weer normaal, je moet weer afkoelen (hier zweet je zoveel)

Tekst

Specifieke afweer werkt met Antigeen = eiwitten op het celmembraan, die specifiek zijn voor organismen/ soorten cellen. Aspecifieke afweer niet!

Activatie 3e verdedigingslinie:  specifieke afweer 

Waar in BINAS??? 

1. macrofagen fagocyteren ziekteverwekker

2. macrofaag presenteert antigenen van ziekteverwekker aan de buitenkant van zijn celmembraan, het is dan een antigeen presenterende cel (APC)

3. APC gaat naar de lymfeklieren toe, hier zitten de lymfocyten 

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven dat de afweer uit drie verdedigingslinies bestaat.

- Je begrijpt dat het afweersysteem te verdelen is in aangeboren en verworven afweer.

- Je kunt beschrijven hoe de tweede verdedigingslinie (interne aangeboren afweer) in staat is om ziekteverwekkers aan te vallen.

- Je kunt beschrijven hoe koorts ontstaat.

Aan de slag!

• Lezen paragraaf 6.2 ‘het afweersysteem’, ‘aangeboren afweer’ en ‘activatie van lymfocyten’
• Bekijk BiNaS 84I
• Paragraaf 6.2: opdracht 5  6 en 7