Hulpbieden bij de uitscheiding

• Zorg
• MBO
• Studiejaar 1

Hulpbieden bij de uitscheiding
Thema 9 Hoofdstuk 25

Hulp bieden bij de uitscheiding 

Wat valt er allemaal onder uitscheiding? 

Hulp bieden bij de uitscheiding 

Wat valt er allemaal onder uitscheiding? 

• urine
• ontlasting
• zweet
• braaksel
• sputum 
• menstruatie

Urine

Urine bestaat uit water afvalstoffen, zout en overtollige vitamines.

1. Waar
2. Niet waar

• Urine wordt gevormd in de nieren.
• Nieren halen zout, afvalproducten en overtollig water uit het bloed
• Urine verlaat het lichaam via urineleiders, blaas en urinebuis.

Urine

Wat zijn jouw aandachtpunten bij het observeren van urine?

• frequentie (blaasontsteking, nervositeit, zwangerschap, braken), hoe vaak per 24 uur 
• hoeveelheid (1,5 liter / 24 uur) hangt ook af van de intake
• kleur. 
• helderheid, troebel = infectie bacterie, eiwitten
• geur. normaal ammoniak. diabetes naar aceton/zoetig
• manier van urineren. zwangerschap, vergrote prostaat. 

Observeren urine:

• Geur
• Kleur
• Hoeveelheid
• Frequentie
• Helderheid
• Manier van urineren

Kleur:

• Lich geel (helder) - Veel gedronken
• Donkere urine - Weinig gedronken
• Rode urine - Bloed in de urine
• Bruine urine - Oud bloed/ leveraandoening

Wanneer spreek je van incontinentie?

ongewenst onwillekeurig verlies 

1 op de 20 

ook jongeren 

vaker vrouwen dan mannen

Is incontinentie te behandelen?

1. Ja
2. Nee
3. soms

bekkenbodem oefeningen 

elektrisch impuls 

blaastraining 

zelf katheterisatie

chirurgisch ingrijpen 

medicatie Bij (incontinentie)klachten van de bekkenbodem worden soms medicijnen voorgeschreven zoals oestrogenen, spasmolytica en laxeermiddelen.

• Een dun slangetje
• Je kan kunstmatig urine uit de urineblaas laten aflopen.
  

• Hoe:  Een steriele katheter, door de urinebuis (urethra) in de urineblaas gebracht, zodat  de blaas leeg loopt.

1. Doel: hygiëne waarborgen, infecties voorkomen en ervoor zorgen dat de zak niet overvol raakt. (Comfort cliënt gaat omhoog)

2. Let op je hygiëne!

Was je handen grondig vóór en na de handeling en gebruik handschoenen.

Schone materialen: Gebruik een nieuwe, steriele urinezak en zorg dat de aansluiting en slang niet in contact komen met onhygiënische oppervlakken.

3. Leg alle materialen klaar:
Nieuwe urinezak (dagzak of nachtzak, afhankelijk van de situatie).

Handschoenen.

Eventueel een schoonmaakdoekje (voor ontsmetting).

Een afvalzak voor de gebruikte urinezak.

4. Informeer de cliënt over wat je gaat doen.
Zorg dat de cliënt comfortabel ligt of zit.

5. Verwijderen van de oude zak:
Trek handschoenen aan.

Controleer of de urinezak leeg is. Zo niet, leeg deze eerst.

Koppel de oude urinezak voorzichtig los van de katheterslang. Zorg dat er geen urine morst en houd de aansluiting schoon.

Bevestigen van de nieuwe zak:

Pak de nieuwe urinezak en zorg dat deze niet in aanraking komt met onhygiënische oppervlakken. Sluit de nieuwe zak steriel aan op de katheterslang. Controleer of de verbinding stevig is, maar niet te strak.

6.Nazorg:

Controleer of de slang goed ligt en geen knikken vertoont.

Zorg dat de urinezak op de juiste hoogte hangt (lager dan de blaas om terugloop te voorkomen).

Verwijder je handschoenen en was je handen.

Belangrijke aandachtspunten

Observeer de urine: Let op kleur, geur, en helderheid. Afwijkingen kunnen wijzen op een infectie of andere problemen. (Rapporteer in het zorgdossier!)

Terugloop voorkomen: De urinezak mag nooit hoger hangen dan de blaas om het risico op infecties te verkleinen.

Controleer de huid: Let op roodheid of irritatie rondom de katheter.

Communicatie: Vraag regelmatig aan de cliënt of alles goed aanvoelt en of er ongemak is.

6. Wat te doen bij problemen?

Als de katheter verstopt lijkt te zijn, de urine niet doorloopt, of als de cliënt pijn aangeeft, moet je dit direct melden aan een leidinggevende of zorgprofessional.

Dit is een .....?

1. Schuitje
2. Trottoir
3. Urinaal
4. Vaginaal

Ontlasting

Wat zijn jouw observatiepunten bij ontlasting ?

kleur,  geur,  consistentie, frequentie( bv 1xp.dag of 3/pwk )

Oberveren ontlasting:

• Kleur
• Geur
• Frequentie 
• Hoeveelheid
• Samenstelling 
• Manier van defeceren 
• Spontaan verlies ontlasting
  

Dit gebruik je als de zorgvrager

1. Moet braken
2. Alleen moet urineren
3. Moet urineren en/of defeceren
4. Moet braken, urineren en defeceren

Transpiratie

Transpireren is een ongezonde reactie van het lichaam...

1. juist
2. onjuist

Waarom transpireren we?

meestal normaal , gezonde reactie van het lichaam. 

kan ook aanwijzing zijn dat er iets mis is met je zorgvrager. 

We zweten meestal om ons lichaam af te koelen, een proces dat thermoregulatie wordt genoemd. Onze hersenen sturen een signaal naar meer dan drie miljoen klieren in ons lichaam om zweet af te geven (een heldere vloeistof van water, zouten en eiwitten). Door verdamping van deze vloeistof daalt onze lichaamstemperatuur.

Hoe komt het dat iedereen verschillend ruikt als je zweet?

Zweet zelf is reukloos.

Het komt in aanraking met bacterie op je huid 

(warme plek = oksel) en daardoor gaat het ruiken.

99% is water, 1% is afvalstof / zout en mineralen

Wat kan je voor hulp bieden aan een transpirerende zorgvrager?

• Goede rapportage
• omgevingstemp. verlagen 
• tocht voorkomen 
• regelmatig opfrissen 
• kleding/beddengoed regelmatig verschonen
• extra drinken geven (bouillon) 
• decubitus en smetten voorkomen 
• begrip tonen

Aandachtspunten

Goede rapportage

Omgevingstemp. verlagen

Tocht voorkomen

Regelmatig opfrissen

Kleding/beddengoed regelmatig verschonen

Extra drinken geven (bouillon)

Decubitus en smetten voorkomen

Begrip tonen

Sputum 

Sputum is een verhoogde slijmproductie. 

Oorzaak: ontstoken slijmvliezen van de ademhalingswegen

Onder gezonde omstandigheden wordt er geen sputum geproduceerd

1. Juist
2. Onjuist

slijm is normaal. 

sputum is verhoogde slijmproductie. 

Sputum bevat vaak bacterien

1. Juist
2. Onjuist

slijmvliezen van de ademhalingswegen zijn ontstoken. 

Wat zijn jouw observatiepunten bij sputum?

Hoeveelheid

Geur

Kleur en consistentie: 

- slijmerig = ontsteking bovenste luchtwegen

- taai; bronchitis en pneumonie.  kan oranjebruin zijn. 

- etterig; groen bij infectie

- bloederig; longbloeding is rood schuimend (bv longcarcinoom)

Sputum: slijm dat uit de diepere luchtwegen,

Observatie

Hoeveelheid 

Hoe vaak 

Kleur:

Geur

 

Braken 

Wat gebeurt er bij braken?

1. Je maag keert zich om
2. Peristaltiek gaat te snel
3. Peristaltiek gaat andersom
4. Geen peristaltiek

Peristaltiek is het reflexmatig samentrekken van spieren van slokdarm naar darm.

Wat is geen oorzaak van braken?

1. Vergiftiging
2. Angst
3. Zwangerschap
4. Overprikkeling van de galblaas

Wel oorzaak: 

• prikkeling van maagslijmvlies door bv besmet voedsel
• hersenaandoening(bv hersenschudding)
• vergiftiging door medicijnen 
• nervositeit, angst
• aangeboren afwijking
• zwangerschap (hormonen)

Wat is het grootste gevaar bij een brakende zorgvrager?

1. Maagpijn
2. Longontsteking
3. Galblaas ontsteking
4. Darmklachten

Welke handeling voer je uit om een longontsteking te voorkomen?

1. Rechtop laten zitten
2. Rugligging
3. Zijligging
4. Op zijn rug kloppen

Wat is explosief braken?

1. Plotseling braken
2. Spuitend braken
3. Kokhalzen
4. Braakneigingen zonder resultaat

Observatiepunten bij braken

• Tijdstip en frequentie (oorzaak bv voeding of zwangerschap)
• Hoeveelheid
• Manier van braken (explosief, kokhalzend)
• Bestanddelen (bloed, gal, darminhoud=fecaal braken)
• Geur

Menstruatie

Menstruatie

• Bij menstruatie wordt maandelijks het slijmvlies van de baarmoeder afgestoten bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd.
  
• Vrouwen verliezen gemiddeld een halve deciliter bloed en de lichaamstemperatuur daalt een halve graad tijdens de menstruatie.
  
• Veel voorkomende menstruatieklachten zijn scherpe of doffe pijn in de onderrug en de onderbuik, hoofdpijn, transpireren en diarree.

Vragen?

Huiswerk:

Boek Zorg en Welzijn
Thema 9: Hulp bieden

9.25 Hulp bieden bij uitscheiding