4.3 Revolutie in Frankrijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

4.3 Revolutie in Frankrijk

Over de Franse revolutie leer je

•  Hoe de Franse revolutie begon;
• Welke politieke veranderingen plaatsvonden in Frankrijk;
• Wat Napoleon veranderde voor Frankrijk;
• Hoe een groot deel van Europa onder Franse heerschappij kwam.

Lodewijk XVI

• Werd koning van Frankrijk in 1774
  

• Had als koning grote geldproblemen, o.a. door deelname aan de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog

Naast de vele oorlogen was er nog een reden dat er geldproblemen waren. Wie hoefden geen belasting te betalen in Frankrijk in de 18e eeuw?

Lodewijk XVI

• Zijn regering leende veel geld bij banken...
  

• Maar in 1788 was er niet meer voldoende geld om de rente op de leningen te betalen. 
  

Bijeenroepen van de Staten-Generaal

Lodewijk XVI riep de Staten-Generaal bij elkaar om praten en stemmen over nieuwe belastingen.

Staten-Generaal: vergadering van de drie standen

Deze was al 174 (!) jaar niet opgeroepen

Bijeenroepen van de Staten-Generaal

Versailles

Staten-Generaal, mei 1789

Eerste stand: 300 afgevaardigden

Tweede stand: 300 afgevaardigden

Derde stand: 600 afgevaardigden

Apart van elkaar vergaderen en stemmen. Iedere stand zou één stem mogen uitbrengen.

Staten-Generaal, mei 1789

De Derde Stand wilde gezamenlijk vergaderen én per hoofd stemmen.

Wat zou de reden zijn dat de Derde Stand per hoofd (dus dat iedere stem afzonderlijk telt) wilde stemmen?

De Derde Stand

De vertegenwoordigers van de derde stand kwamen met ‘Cahiers de Doléances’ (eisen van het volk!) 

Kans aangrijpen om de misstanden (honger, armoede etc.)  en de weinige politieke invloed aan te pakken.

Standensamenleving

Nationale Vergadering

De derde stand riep zich uit tot de Nationale Vergadering en verklaarden dat alleen zij het Franse volk vertegenwoordigden

De koning liet hun vergaderzaal sluiten, 17 juni 1789.

Met een aantal geestelijken en edelen ging de Nationale vergadering naar een ‘sporthal’, 20 juni 1789.

Eed op de Kaatsbaan

Belofte: pas uit elkaar gaan als ze een grondwet hadden die de macht van de koning inperkte!

Eed op de Kaatsbaan

De revolutie begint!

De vertegenwoordigers van de derde stand waren rijke burgers, maar het gewone volk was ook ontevreden:

• honger en haat tegen de bevoorrechte standen;
• de koning wilde ingrijpen, zijn legers stonden rondom Parijs
  

Het volk in Parijs kwam in opstand.

Bestorming van de Bastille

Buskruit en wapens. 

 

Het volk als stormram voor de rijke burgers om hun doelen (meer politieke invloed) te behalen. 

De opstanden breidden zich uit naar het platteland.

Na deze opstanden kochten de rijke burgers de wapens weer op, waardoor het volk weer in bedwang kwam.

Bestorming van de Bastille

Na de bestorming

De koning had door dat hij moest luisteren naar de Nationale Vergadering.

De Nationale Vergadering schafte de standen af, maar wilden verder niet te veel grote veranderingen (zij waren gematigd)

De koning mocht ook gewoon blijven.

Grondwet 1791

• alle Franse onderdanen werden burgers
• Frankrijk een constitutionele monarchie 

(koning moet zich ook aan de grondwet houden)

• Frankrijk werd een democratie (mannen met een goed inkomen kregen kiesrecht)
  

1792: Oorlog met Oostenrijk en Pruissen

Deze landen wilden de absolute monarchie herstellen en de standen terugbrengen (eigen belang!)

Opnieuw volkswoede in Frankrijk:

• edelen en geestelijkheid vermoord omdat ze verdacht werden van werken met de vijand
  
• Ook de koning werd gevangen gezet (geprobeerd te vluchten!)
  

Radicalen aan de macht

In het parlement kwamen nu de radicalen aan het woord:

•  wilden grondige veranderingen!
• verkiezingen waarbij alle mannen mochten stemmen
  

Nieuwe parlement besloot dat de koning onder de guillotine moest...

21 januari 1793: koning wordt onthoofd

Terreur

Nu kwam er een nieuwe regering van radicalen o.l.v. Robespierre.

•  Vrijheid, gelijkheid en broederschap
• maar hij vertrouwde niemand!
  

Tegenstanders werden uitgeschakeld door speciale rechtbanken en belandden onder de guillotine

 periode van terreur: niemand was zijn leven zeker.

Robespierre maakt zichzelf overbodig

Door zijn wantrouwen werd Robespierre uiteindelijk zelf niet meer vertrouwd.

Hij werd onthoofd.

Frankrijk kreeg weer een gematigde regering (directoire) tot 1799.

Directoire (1794-1799)

Bestuur van Frankrijk in handen van vijf directeuren. Zij hadden te maken met:

- Honger

- Armoede

- Oorlogen

Wisten dit niet goed aan te pakken.

Napoleon grijpt de macht

1799: Napoleon (een generaal) pleegde een staatsgreep omdat de directoire de problemen in Frankrijk niet goed aanpakte. 

Hiermee eindigde de Franse Revolutie.

Napoleon was al voor 1799 een erg populaire generaal die veel overwinningen behaalde, tegen o.a. Oostenrijk
 

Napoleon

Werd dictator (mede dankzij ‘schijn’ verkiezingen)

  

In 1804 kroonde hij zichzelf tot keizer van Frankrijk. 

Hij stopte met de strijd tegen adel en geestelijken, maar de standen kwamen niet meer terug.

Napoleon

Alleenheerser, maar ook geïnspireerd door de verlichting.

• Burgerlijk wetboek (verhouding burgers en overheid)
• Scheiding van kerk en staat
  

Burgerlijk wetboek

Hierin de wetten over de verhouding tussen overheid en burgers en burgers onderling.

Gebaseerd op gelijkheid voor de wet (voor alle burgers)

Burgerlijk wetboek: code civil of code Napoleon

Scheiding tussen 

kerk en staat

Godsdienstige organisaties en overheid bemoeien zich niet met elkaar.

Wetten niet meer gebaseerd op godsdienstige principes.

Napoleon als heerser van Europa

Vanaf 1792 veroverde Frankrijk al landen.

  

Robespierre vond dat alle burgers moesten helpen bij de verdediging van het land: dienstplicht (leger wordt daardoor erg groot)

Napoleon als heerser van Europa

Soldaten zagen zich als bevrijders: overal waar ze kwamen werden de standen afgeschaft en werden democratische republieken gesticht

 In werkelijkheid stonden ze onder Frans gezag (bv. Nederland)

Europa in 1812

Napoleon als heerser van Europa

Napoleon bracht vanaf 1805 een steeds groter deel van Europa onder Franse heerschappij. 

 

1812: Rusland veroveren. Dit werd geen succes, tijdens de terugtocht stierven duizenden Franse militairen.

Het einde van Napoleon

Napoleon verzamelde een nieuw leger, maar werd verslagen door een coalitie van Pruisen, Zweden, Oostenrijk en Rusland

 

Verbannen naar Elba, maar vluchtte daar en kwam weer terug.

Werd in 1815 definitief verslagen bij Waterloo in België, daarna werd hij voor altijd verbannen naar St. Helena.

Verbanning naar 

Elba

Verbanning 

naar 

St. Helena