5V 10.4 stoffentransport

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

10.4 leerdoelen

Ik kan

• uitleggen hoe het bloed zuurstof en koolstofdioxide vervoert
• vandaag zuurstof volgende les ook koolstofdioxide

bestanddelen vh bloed

colloid = eiwitmoleculen zeer fijn verdeeld over plasma (soort emulsie zoals vet in melk)

functies: transport, afweer bloedstolling

rode beenmerg (platte beenderen en koppen pijpbeenderen) - produceren bloedcellen

rode bloedcellen

rode beenmerg produceert per dag  2x10^11 rode bloedcellen, lever breekt zelfde hoeveelheid af (in zelfde tempo)

geen celkern of mitochondriën, daardoor ruimte voor heel veel hemoglobine (binas 67H2)

O2 via bloed

O2 vervoer van levensbelang (hersenen 3 min zonder = schade)

bloedplasma 3ml O2/L bloed

rode bloedcellen 200 ml O2/L bloed

oxihemoglobine

Hemoglobine bevat 4 heemgroepen met daarin een ijzer-ion (Fe2+)

(kleur donkerrood)

Bindt aan deze ijzer-ionen een O2 molecuul, dan ontstaat oxihemoglobine (lichtrood)

Elk hemoglobine-molecuul kan 4 O2 moleculen binden.

evenwichtsreactie

Geen gewone oxidatie door gebrek aan elektronenoverdracht.

Deze evenwichtsreactie noem je een oxigenatie, een verbinding die makkelijk verbreekt.

Hemoglobine

jjy

Hoog                                                                                                               Laag

verzadigingspercentage                             verzadingingpercentage

tot 100%                                                                                                      tot 0%

Het verzadigingspercentage (hoeveelheid HbO2) wordt bepaald door verschillende omgevingsfactoren.

0% Hb

100% HbO2

100% Hb

0% HbO2

Hemoglobine

jjy

• Hoge zuurstofconcentratie in de omgeving = hoog verzadigingspercentage
• Lage zuurstofconcentratie in de omgeving = laag verzadigingspercentage

Zuurstofconcentratie is pO2/ zuurstofdruk

0% Hb

100% HbO2

100% Hb

0% HbO2

hemoglobine

Bij Hb (S-curve) neemt de affiniteit toe naarmate er meer O2 moleculen binden (4 plekken, zodra 1e plek bezet is gaat het makkelijker). 

Verzadigingspercentage (BINAS 83D)

O2 opname en afgifte

verzadiging Hb afhankelijk van pO2 in kPa (zuurstofconcentratie) in omgeving

in longen - 12-14 kPa

in weefsels in rust - 5 kPa

in weefsel bij inspanning - 2,5 kPa

afgifte O2 is verschil tussen O2 verzadiging in longen en weefsel 

(in rust verschil 21%, bij inspanning tot 81%) 

O2 binding in spieren

Myoglobine (Mb) is een eiwit in spieren (hart en skelet) dat O2 kan binden (reserve voorraad)

Nog grotere affiniteit met O2 dan Hb. 

Voorbeeld: bij lagere zuurstofspanning (pO2) van 4,0 kPa zal Mb 84% verzadigd zijn en Hb 50% (Mb gaat O2 overnemen van Hb)

 

Je hebt een slagaderlijke bloeding in je been, het bloed spuit eruit. Welke kleur heeft je bloed?

1. lichtrood
2. donkerrood
3. groen
4. blauw

De pCO2 is 2,7 kPa en de pO2 is 8,0 kPa.
A)Hoeveel % oxiHb bevat het bloed?
Vervolgens stijgt pCO2 naar 10,7kpa en de po2 blijft 8kpa.
B) Hoeveel % O2 is dan nog gebonden aan Hb?
C) Hoeveel % )2 heeft oxiHb dan afgestaan?

Aan de slag

verder met de studiewijzer

+ bloeddrukmeter en ecg