Differentiatie

• Onderwijskunde
• HBO
• Studiejaar 2

Dialoogsessie differentiatie

Bij differentiatie denk ik aan.....

"Als een docent iets wil uitleggen aan de hele klas tegelijk, is het waarschijnlijk dat een derde van de studenten het al weet, een derde het inderdaad gaat snappen en een derde nog niet aan snappen toe is. Dan is de uitleg voor 2/3 van de studenten tijdverspilling" (Lilian Katz, University of Illinois)

Dit thema is voor mij (mijn werkplek) belangrijk omdat;

De manier waarop ik differentieer op mijn IWP;

Elke docent heeft te maken met verschillen tussen studenten. Studenten kunnen verschillen in;

- Indirecte kenmerken (sekse en sociaal milieu)

- Algemeen psychologische kenmerken (intelligentie)

- Directe kenmerken

(prestaties, leervoorkeuren, interesses of motivatie)

Docenten moeten zich bij differentiatie vooral richten op;

1. Indirecte kenmerken
2. Algemeen psychologische kenmerken
3. Directe Kenmerken

Di

Convergent differentiëren

 

 

Deze vorm van differentiatie is gedacht vanuit de docent. 

Het onderwijsaanbod (de leerdoelen) zijn daarbij gelijk voor alle studenten en de opdrachten die erbij gedaan moeten worden ook. 

Er wordt gedifferentieerd in de ondersteuning die er gegeven wordt. Deze manier van differentiëren past goed bij een klassikale les, waarin iets uitgelegd wordt en er vervolgens verwerking plaats vindt. De klas kan hierbij heterogeen zijn, omdat het niveauverschil niet bepalend is voor de doelen die gesteld worden. 

Het is de vorm van differentiatie die het meest ‘normaal’ is, en daarom ook vaak niet als differentiatie gezien wordt.

Divergent differentiëren

Bij deze manier van differentiatie wordt de andere kant gekozen, namelijk die van de student.

Hierbij kan de student zelf doelen kiezen (of zelfs bepalen), waarbij de docent hier op inspringt. Instructie gebeurt dan vooral in homogene, vaak kleinere groepen, en de student mag veel zelf bepalen. De differentiatie zit dan vooral op de keuze van de student, en minder op de extra ondersteuning. 

Wanneer er vol ingezet wordt op divergente differentiatie zie je vaak ook dat niveau en (jaar)klassen doorbroken worden. Studenten worden georganiseerd rondom thema of (kern)doel. Uiteindelijk staat daarbij het individu centraal.

Differentiatie op de inhoud

Zowel bij  convergente differentiatie als bij divergente differentiatie kun je de keuze maken om te differentiëren op de inhoud. 

Moeten alle studenten precies dezelfde inhoud leren? 

Of zit hier ruimte in? 

Dit kan door verschillende niveaus of keuzes in de inhoud, bijvoorbeeld door een "skilltree" te gebruiken. 

In een ‘convergente setting’ zit het verschil dan in diepgang, bij divergent zit het dan meer in keuze binnen de inhoud zelf.

https://vernieuwenderwijs.nl/skilltree-hoe-zet-je-ze-in-tijdens-de-les/

Differentiatie op de vorm

Tegenover de inhoud staat de vorm, en ook dit is iets waar je differentiatie kunt toepassen. 

Wanneer je wil dat iedereen dezelfde inhoud kent, maar dat op een praktischere wijze wil toetsen, dan kun je ‘spelen’ met de vorm. 

Als docent kun je kiezen om de verwerking van de stof te laten gebeuren door een vlog te maken, of juist een hele andere vorm. Daarbij kun je studenten keuze geven in welke vorm, maar ook de vorm zelf gebruiken als doel en hierbij verschillende niveaus aan te bieden.

Stappen voor gedifferentieerd lesontwerp;

1. Verzamelen van gegevens

2. Analyseren

3. Clusteren van studenten

4. Ontwerpen van aanbod

5. Organisatie van de differentiatie

1. Beheersingsniveau. interesse, leervoorkeur

2. Analyse maken van instructiebehoeften, datamuur van toetsgegevens maken etc.

3. Klas verdelen; op basis van toetsgegevens; gedrag, samenwerkingsvaardigheden, leervoorkeuren, ondersteuningsbehoeften, eigen keuze studenten

4. Plan per groep (bijvoorbeeld verwerking, werkvormen, tijd)

5. Opstelling, werkafspraken, gedrag van docent (looproute), materiaal

Differentiëren in instructie

(IGDI-model): Interactief, Gedifferentieerd, Directe Instructie

Basis IGDI = ADI

ADI; Activerende directe instructiemodel. Docent staat centraal. Hij brengt informatie over, brengt structuur en activeert studenten.  

Docenten die werken met ADI differentiëren nog niet. 

Het IGDI helpt docenten WEL te differentiëren. 

Effectief instructiemodel = IGDI

  

N.B. instructie in dit verband gaat om meer of minder begeleiding van bepaalde groepen door de docent

Met dit model wordt er gedifferentieerd in instructie tijd.

Tevens kan er voor de verlengde instructie ook een andere vorm gekozen worden welke wellicht beter past bij de doelgroep. 

Differentiëren in verwerking

Verwerkingsfase les;

- verschil in inhoud

- werkvorm

- opbrengst

1.) Goed weten wat  de lesdoelen zijn (overzicht van leerlijnen en onderwijsdoelen nodig om keuzes te maken die aansluiten op wat studenten nodig hebben)

2.) Inhoud; 

- basis en uitdagende opdrachten (taxonomie Bloom handig instrument -> differentiatie in type vragen en opdrachten)

- materialen (hulpbronnen etc)

- onderwerpen (verschil in bijv onderwerp leestekst)

Wat ik al weet over leervoorkeuren...

De 4 meest gangbare theorieën over leervoorkeuren zijn;

Kolb

Vermunt

Ruijters

Gardner

N.b

Gebruik de theorieën als achtergrondkennis. Wetenschappelijk niet aangetoond dat studenten ook vaste leervoorkeuren hebben. Studenten kunnen verschillende voorkeuren hebben in verschillende situaties en vakken. 

Docenten kunnen met leervoorkeuren rekening houden door verschillende werkvormen te gebruiken, studenten te laten kiezen uit werkvormen en/of verschillende rollen. Dit vraagt ook iets van de doceerstijl.

Kolb

1. onderscheidt 8 typen leerders
2. onderscheidt 4 typen leerders
3. onderscheidt 6 typen leerders
4. onderscheidt 2 typen leerders

Kolb

Vermunt onderscheidt de volgende leerstijlen

Vermunt

De leervoorkeuren van Ruijters zijn

Ruijters

Welk begrip staat centraal bij Gardner?

Gardner

Terug en vooruitblik

Bijeenkomst 11 ; klassenmanagement

Meer weten?

'Differentiëren is te leren!;  Meike Berben"