1. Opkomst Nationaal Socialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Opkomst Nationaal Socialisme

Hoofdvraag

1. Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?

2. Hoezeer beïnvloedde het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog (1945-1961)?

3. Wat verklaart de hereniging van beide Duitslanden en hun succesvolle integratie in Europa (1961-1991)?

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• De vier periodes van het interbellum herkennen
• Het ontstaan van de dolkstootlegende verklaren
• Het Italiaans en Duits fascisme herkennen en vergelijken
• De populariteit en machtsovername van Hitler verklaren
• De  kenmerken van de Duitse totalitaire staat herkennen
• Het belang van de conferentie van München uitleggen

Chaos

Stabiliteit

Crisis

Nazi-Duitsland

Duitsland bij Volkenbond

Machtigingswet

Spartacus Opstand

Beurskrach

Interbellum

• Interbellum (1919-1939) te verdelen in vier periodes:
• 1. Chaos (1919-1925)
• 2. Stabiliteit (1925-1929)
• 3. Crisis (1929-1933)
• 4. Nazi-Duitsland (1933-1939)
• Onverwacht einde WO1 zorgt voor chaos in Duitsland: abdicatie keizer + oprichting vrijkorpsen 
• Leiders nieuwe republiek moet wapenstilstand tekenen - Dolkstootlegende

Versailles

• Januari 1919: Spartakus Opstand + moord op Luxemburg & Liebknecht
• Regering vlucht naar Weimar en neemt nieuwe grondwet aan (Republiek van...)
• Januari 1919: start Conferentie van Parijs
• Doel:oorlog voorkomen +Duitsland straffen
• Bepalingen:
• 1. Afstaan grondgebied + kolonies
• 2. Beperking leger
• 3. Oorlogsschuld betalen
• 4. Schuldig aan WO 

Crisis 1

• 1922: Duitsland kan schuld niet meer betalen --> Frankrijk bezet Ruhrgebied ('23)
• Gevolg: algemene staking -> regering drukt geld -> hyperinflatie
• VS besluiten Duitsland te helpen met Dawesplan: leningen en verlaging oorlogsschuld (1925) 
• Dankzij hulp VS herstelt de Duitse economie

Hoofdvraag

Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?

Begrippen

Begrippen om te leren:

- Interbellum

- Vrijkorpsen

- Dolkstootlegende

- Spartakus Opstand

- Republiek van Weimar

- Verdrag van Versailles

- Hyperinflatie

- Dawesplan

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• De vier periodes van het interbellum herkennen
• Het ontstaan van de dolkstootlegende verklaren
• Het Italiaans en Duits fascisme herkennen en vergelijken
• De populariteit en machtsovername van Hitler verklaren
• De  kenmerken van de Duitse totalitaire staat herkennen
• Het belang van de conferentie van München uitleggen

Crisis 2

• Dankzij Amerikaanse hulp start Duitse verzoeningspolitiek:
• Verdrag van Locarno (1925) & toetreding Duitsland Volkenbond (1926)
• Door herstel Europese landbouw komen Amerikaanse boeren in de problemen:
• Kunnen leningen niet terugbetalen
• Gevolg: banken verkopen aandelen ter compensatie
• Gevolg: paniek op Wall Street --> beurskrach (1929) -> Start Great Depression

Hoofdvraag

Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• De vier periodes van het interbellum herkennen
• Het ontstaan van de dolkstootlegende verklaren
• Het Italiaans en Duits fascisme herkennen en vergelijken
• De populariteit en machtsovername van Hitler verklaren
• De  kenmerken van de Duitse totalitaire staat herkennen
• Het belang van de conferentie van München uitleggen

Oefenvraag

Stappen:

1. Welke vragen moeten beantwoord worden?
2. Welke begrippen moeten uitgelegd worden? 
3. Moet de bron betrokken worden in je antwoord?

Markeer op de toets alle elementen die in je antwoord verwerkt moeten worden!

Fascisme

• Italië kent na WO1 grote economische problemen en onvrede over WO1
• Gevolg: oud-soldaten + nationalisten voelen zich aangetrokken tot fascisme:
  
• 1. Extreem nationalistisch
  
• 2. Leiderschapsverheerlijking
  
• 3. Geweldsverheerlijking
  
• 4. Vrouwen zijn ondergeschikt
• 5. Gevoel is beter dan verstand
• 1922: Mussolini wordt dictator Italië 

Nazi's

• Mussolini is voorbeeld voor Hitler
• Nationaalsocialisme is kopie van fascisme
• Verschil: rassenleer + lebensraum
• Symboliek en geschiedenis belangrijk in propaganda

Uit de bron kun je een oorzaak afleiden van de ondergang van de
Republiek van Weimar.
Noem met een verwijzing naar de bron deze oorzaak en geef aan waardoor deze bijdroeg aan de ondergang van de Republiek van Weimar.

Antwoord

• Johann Herbert zegt dat de leiders van de regering verraders zijn /Duitsland in ongenade hebben laten vallen, waaruit blijkt dat (een deelvan) het volk de regering van de Republiek niet vertrouwt /verantwoordelijk houdt voor de nederlaag in de oorlog / de regering van de Republiek het tekenen van de Vrede van Versailles kwalijk neemt 2
• wat bijdraagt aan de ondergang van de Republiek van Weimar omdat deze hierdoor politiek instabiel is / omdat extreme partijen (als de NSDAP) hierdoor (meer) aanhang krijgen. 

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• De vier periodes van het interbellum herkennen
• Het ontstaan van de dolkstootlegende verklaren
• Het Italiaans en Duits fascisme herkennen en vergelijken
• De populariteit en machtsovername van Hitler verklaren
• De  kenmerken van de Duitse totalitaire staat herkennen
• Het belang van de conferentie van München uitleggen

Chaos

Stabiliteit

Crisis

Nazi-Duitsland

Duitsland bij Volkenbond

Machtigingswet

Spartacus Opstand

Beurskrach

Hoofdvraag

Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?

Begrippen

Begrippen om te leren:

- Interbellum

- Vrijkorpsen

- Dolkstootlegende

- Spartakus Opstand

- Republiek van Weimar

- Verdrag van Versailles

- Hyperinflatie

- Dawesplan

- Verzoeningspolitiek

- Verdrag van Locarno

- Volkenbond

- Beurskrach

- Great Depression

- Fascisme

- Leiderschapsverheerlijking

- Nationaalsocialisme

- Rassenleer

- Lebensraum

- Propaganda 

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• De vier periodes van het interbellum herkennen
• Het ontstaan van de dolkstootlegende verklaren
• Het Italiaans en Duits fascisme herkennen en vergelijken
• De populariteit en machtsovername van Hitler verklaren
• De  kenmerken van de Duitse totalitaire staat herkennen
• Het belang van de conferentie van München uitleggen

Führer

• Populariteit nazi's groeit dankzij crisis
• Belofte NSDAP: welvaart, verbreken Versailles, krachtige volksgemeinschaft
• SA (paramilitaire beweging) valt vijanden aan --> propaganda verspreidt boodschap
• Januari 1933: Hitler wordt rijkskanselier 
• Februari: Rijksdagbrand leidt tot grote overwinning bij verkiezingen maart
• Gevolg: Machtigingswet 
• Start nazificatie Duitsland en totalitaire staat

Nazificatie

• Duitsland verandert in een totalitaire staat:
• 1. Propaganda en censuur
• 2. Terreur via Gestapo en concentratiekampen van SS (Dachau, 1933)
• 3. Jeugdbewegingen
• 4. Verbod andere partijen 
• 5. Géén vrije rechtspraak
• Discriminatie joodse bevolking begint vroeg:
  
• 1935: Rassenwetten van Neurenberg
• 1938: Kristallnacht

Uit de bron kun je een oorzaak afleiden van de ondergang van de
Republiek van Weimar.
Noem met een verwijzing naar de bron deze oorzaak en geef aan waardoor deze bijdroeg aan de ondergang van de Republiek van Weimar.

Antwoord

• Johann Herbert zegt dat de leiders van de regering verraders zijn /Duitsland in ongenade hebben laten vallen, waaruit blijkt dat (een deelvan) het volk de regering van de Republiek niet vertrouwt /verantwoordelijk houdt voor de nederlaag in de oorlog / de regering van de Republiek het tekenen van de Vrede van Versailles kwalijk neemt 2
• wat bijdraagt aan de ondergang van de Republiek van Weimar omdat deze hierdoor politiek instabiel is / omdat extreme partijen (als de NSDAP) hierdoor (meer) aanhang krijgen. 

Hoofdvraag

Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?

Appeasment

• Verkiezingsbelofte Hitler: ontmanteling Versailles + heim ins Reich
• 1. Opbouw leger + Luftwaffe
  
• 2. Militarisering Rijnland (1936)
  
• Frankrijk durft niet in te grijpen
  
• 3. 1938: Anschluss met Oostenrijk
  
• Hitler: alle Duitsers in één rijk --> Sudetencrisis
  
• Conferentie van München: Duitsland mag Sudetenland innemen
  
• "Peace for our time" --> appeasment

Oorlog

• 1939: Molotov-Ribbentroppact --> niet-aanvalsverdrag Duitsland en Sovjet-Unie
  
• Reden Hitler: voorkomen tweefrontenoorlog
  
• Reden Stalin: angst voor samenwerking Duitsland + Frankrijk
  
• Na volledige verovering Tsjechoslowakije is de maat voor Frankrijk/Engeland vol
  
• 1 augustus: Duitse aanval op Polen middels Blitzkrieg
  
• 3 augustus: start WO2

Begrippen

Begrippen om te leren:

- Interbellum

- Vrijkorpsen

- Dolkstootlegende

- Spartakus Opstand

- Republiek van Weimar

- Verdrag van Versailles

- Hyperinflatie

- Dawesplan

- Verzoeningspolitiek

- Verdrag van Locarno

- Volkenbond

- Beurskrach

- Great Depression

- Fascisme

- Leiderschapsverheerlijking

- Nationaalsocialisme

- Rassenleer

- Lebensraum

- Propaganda 

- Volksgemeinschaft

Begrippen

Begrippen om te leren:

- Paramilitaire organisatie

- Rijksdagbrand

- Machtigingswet

- Nazificatie

- Totalitaire staat

- Concentratiekampen

- Terreur

- Heim ins Reich

- Conferentie van München

- Appeasment politiek

- Niet aanvalsverdrag

Nazi Europa

• April 1940: start Duitse verovering West-Europa
• Franse Maginotlinie is nutteloos: Frankrijk capituleert (6 juni)
• Slag bij Duinkerken: 330.000 Engelse soldaten weten te ontkomen
• Battle of Britain: falen is cruciaal
• Na verovering Europa richt Hitler zijn blik op de Sovjet-Unie: lebensraum + grondstoffen
• Operatie Barbarossa: Duitse invasie SU ('41)
• Groot succes --> hoogtepunt Duitse macht

Een interpretatie:
David Low twijfelt aan een eerlijk verloop van het proces. Ondersteun deze interpretatie door met twee verwijzingen naar de bron aan te tonen waaruit die twijfel blijkt

Een interpretatie: David Low twijfelt aan een eerlijk verloop van het proces. Ondersteun deze interpretatie door:
- met twee verwijzingen naar de bron aan te tonen waaruit die twijfel
blijkt en - zonder bron de twijfel van Low te verklaren vanuit de verandering van de Duitse rechtsstaat na de Rijksdagbrand.

Nederland

• 10 mei: Wehrmacht valt Nederland binnen
• Nederlands leger is kansloos, maar: verzet duurt te lang
• Gevolg: Terreurbombardement op Rotterdam 
• 15 mei: capitulatie --> regering gaat in ballingschap 
• Na bezetting start gelijkschakeling --> Nederland wordt totalitaire dictatuur:
• Propaganda, censuur, één partij (NSB)
• Leider Nederland: Arthur Seys-Inquart

Bezetting

• Géén harde onderdrukking in het begin: Nederlanders zijn broedervolk
• Joden worden echter wel vervolgd --> dragen Jodenster en uitsluiting
• 1941: Februaristaking als protest tegen razzia's 
• Gevolg: toename repressie
• 1942: Start deportaties via Westerbork
• Dankzij goede administratie ontsnappen weinigen aan vervolging --> 101.000 van de 140.000

Bezetting

• Verloop oorlog zorgt voor strenger beleid
• Verzet onder Nederlanders neemt toe:
• Passief en actief verzet
• Collaborateurs werken actief samen net bezetter
• 1942: Arbeitseinsatz in Duitsland
• September 1944: Spoorwegstaking ter ondersteuning Market Garden
• Mislukking leidt tot Hongerwinter 

De brief van Elly Herschel is een voorbeeld van brieven die gevangenen
in Sobibor verplicht moeten sturen naar familieleden.
Leg met een verwijzing naar de brief uit, wat de Duitse bezetter hiermee
wil bereiken.

Vraag

Stel: een onderzoek naar het stopzetten van de herstelbetalingen door de Duitse regering in 1922 heeft twee onderzoeksgebieden:

1 De economische situatie in Duitsland in 1922.

2 De publieke opinie in Groot-Brittannië over het stopzetten van de herstelbetalingen door de Duitse regering.

 Leg uit dat de bron:

 voor het eerste onderzoeksgebied minder bruikbaar is, en

 meer bruikbaar voor het tweede onderzoeksgebied.

Keerpunten

• December 1941: Japanse aanval Pearl Harbor --> VS wordt betrokken
• Winter 1942/1943: Operatie Barbarossa stokt --> Slag om Stalingrad
• November 1942: geallieerde invasie Noord-Afrika
• Gevolg: Duitsland verliest initiatief --> Stalin wil derde front
• Atlantikwall: verdediging van Fort Europa 
• Juni 1944: Operatie Overlord  --> Duitsland wordt van 3 kanten aangevallen

Einde

• Winter 1944: Ardennenoffensief: laatste tegenaanavl Hitler --> mislukt
• April 1945: Hitler pleegt zelfmoord tijdens Slag om Berlijn
• 8 mei: Victory in Europe
• Strijd tegen Japan gaat door --> kost teveel Amerikaanse levens
• Augustus: inzet van twee atoombommem
• 15 augustus: capitulatie Japan --> einde WO2 (2 september)