4.10 Kennismaken met poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

4.10 Kennismaken met poëzie

Lesdoelen

• Verwoorden wat je denkt en voelt tijdens het lezen van poëzie.
  
• Experimenteren met vergelijkingen.
  
• Beeldspraak aanduiden in een artistiek-literaire tekst.
  
• Metaforen en vergelijkingen van elkaar onderscheiden.

Waaraan herken je een gedicht?

Vier kenmerken van poëzie

1. Een gedicht heeft een eigen uiterlijke vorm 

2. In een gedicht spelen (rijm)klanken, maat en/of ritme een rol 

3. Een gedicht heeft een of meer versregels met een speciale (soms ongrammaticale) zinsbouw 

4. In een gedicht wordt gespeeld met betekenissen van woorden

 Poëzie: vorm én inhoud

Bij poëzie gaat het zowel om de inhoud als om de vorm.

 
Vaak is er een relatie tussen vorm en inhoud
en brengt de vorm je dichter bij de inhoud. 

Zijn songteksten poëzie?

1. Ja
2. Nee

00:49-00:54

Is dit poëzie?

Beeldspraak 

Beeldspraak 

Beeldspraak 

Beeldspraak = figuurlijk taalgebruik.

De vergelijking

Vergelijking

Bij een vergelijking wordt een 'object' vergeleken met een 'beeld'. Een vergelijking is vaak te herkennen aan het woordje 'als', zoals bij 'Hij is zo gek als een deur'. Er bestaan echter ook vergelijkingen zonder 'als'. 

Vergelijkingen

Vb. 

Ruya is zo fier ALS een pauw.

Ibe is sterak ALS een beer.

Metafoor

 Metafoor in beeld

Metafoor

• Een vergelijking zonder verbindingswoord en zonder object

Voorbeeld:

Als student woonde ik in een zwijnenstal.

Spreekwoorden en uitdrukkingen zijn ook vaak metaforen:

Daar komt de aap uit mouw.

Uit: Olijven moet je leren lezen

"Sommige jongeren hebben nogal griezelige opvattingen over poëzie. Dat een gedicht bijvoorbeeld alles mag betekenen wat je maar wil. Dat songteksten altijd poëzie zijn, hoewel de meeste een slappe herkauwing van common sense zijn." 

Uit: Olijven moet je leren lezen

"En dat terwijl poëzie zo fantastisch is. Ze kan tegelijkertijd grappig én schrijnend zijn, ontroerend én ontluisterend. Acht regels kunnen de impact hebben van een natuurdocumentaire en actiefilm in één. Regels als alles van waarde is weerloos of niet het snijden doet zo'n pijn, maar het afgesneden zijn zingen mee met iedere stap die ik zet." 

"Een kleine waarschuwing is hier wel op haar plaats. Poëzie is niet ongevaarlijk. Ze kan je vrolijk maken, maar ook somber. Verdrietig. Opeens zie je gevoelens verwoord die je eerder niet kon uitdrukken en dus ook niet verwerken." 

Uit: Olijven moet je leren lezen

"Hoe prachtig is zwemmen opeens als je gelooft dat Snoek het meent, dat zwemmen liefhebben met iedere porie is? Al kan je niet precies uitleggen waarom zwemmen met armen en benen oude geheimen vertellen is, toch heb je een idee wat Snoek hiermee bedoelt. Beginnen met het lezen van poëzie is ermee akkoord gaan dat je niet meteen alles begrijpt. Maar wel dingen gaat aanvoelen." 

Uit: Olijven moet je leren lezen

"Waarom zegt Snoek niet gewoon dat hij van zwemmen houdt? Omdat hij niet gewoon van zwemmen houdt. Hij zegt niet gewoon wat hij bedoelt, hij zegt precies wat hij bedoelt. Iedereen die begint met het lezen van poëzie mag ervan uitgaan dat het gedicht iets wil zeggen. Het is deel van de conversatie-etiquette tussen tekst en lezer en de eerste les in het leren lezen van gedichten." 

https:

Nobelprijs 2016 Bob Dylan

Wat zou je nog willen leren over poëzie?