Grammatica - Enkelvoudige en samengestelde zinnen (hoofd- en bijzinnen)

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 3

Zinnen

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Hoofd- en bijzin

Grammatica en spelling 3F

Planning: 

• Peridodeplanning
• Enkelvoudige en samengestelde zinnen
• Hoofd- en bijzinnen
• Het werkwoord 'willen'

Even terug naar vorige week...

Persoonsvorm
Onderwerp
Gezegde
Lijdend voorwerp
Meewerkend voorwerp 
Bijwoordelijke bepaling 

          THEORIE

Persoonsvorm

Tijdsproef: Verander de zin van tijd

Hij loopt vandaag naar school - Hij liep vandaag naar school

Getalsproef: Verander in de zin meervoud/enkelvoud

Hij loopt vandaag naar school - Wij lopen vandaag naar school

Zin vragend maken: Verander de zin in een vraagzin

Hij loopt vandaag naar school - Loopt hij vandaag naar school?

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

Voorbeeld:

In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje.

Hoe kun je het onderwerp vinden?                    Wie/wat + gezegde

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

Voorbeeld: In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje.

Samengestelde zin: een zin met meerdere persoonsvormen

Voorbeeld: In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante.

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Je kan een zin in een andere tijd zetten. De werkwoorden die veranderen zijn persoonsvormen. Dit geldt ook voor samengestelde zinnen. Kijk maar:

• In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante.
• In de vakantie gingen wij altijd naar Spanje, want daar woonde mijn tante.

          VRAGEN

Kijk naar de volgende zinnen. Is het een enkelvoudige of samengestelde zin? 

Wilma ging naar huis omdat ze moe was.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

De winkel op de hoek van de Hoogstraat is gisteren geopend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Wil je die tas met boeken op tafel neerzetten?

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Het meisje verwacht dat ze van de slager een stukje worst krijgt.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

          THEORIE

Hoofd- en bijzinnen

Bij samengestelde zinnen kun je onderscheid maken in verschillende soorten zinnen.

• Hoofdzin - hoofdzin
• Hoofdzin - bijzin
• Bijzin - hoofdzin

  

Hoofd- en bijzinnen

Hoofdzin: 

1. Het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar. 
2. Er kunnen geen andere zinsdelen tussen staan. (NIET)
3. De persoonsvorm staat in de hoofdzin vooraan (op de 1e of 2e plaats).

In de vakantie | gaan | wij | altijd | naar Spanje.

Hoofd- en bijzinnen

Voorbeeld: 

• In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante. 
• In de vakantie gaan (niet) wij altijd naar Spanje, want daar woont (niet) mijn tante.

Het kan bij beide zinnen niet. Er zijn in deze zin dus twee hoofdzinnen.

Hoofd- en bijzinnen

In de vorige zin stonden dus twee hoofdzinnen. Er zit dus niet altijd een bijzin in een samengestelde zin. 

In de volgende zin staat een hoofdzin en een bijzin: 

Wij | gaan | ieder jaar | naar Spanje, omdat | mijn tante | daar | woont.

Hoofd- en bijzinnen

• Omdat mijn tante in Spanje woont, gaan wij daar ieder jaar naartoe. 
• Omdat mijn tante in Spanje woont, gaan (niet) wij daar ieder jaar naartoe. 

In het eerste deel staat een zinsdeel tussen persoonsvorm en onderwerp. Dat is dus een bijzin. 

In het tweede deel kan er niks tussen persoonsvorm en onderwerp, dus is het een hoofdzin. 

Hoofd- en bijzinnen

Zo herken je hoofdzinnen en bijzinnen: 

• Als er tussen persoonsvorm en onderwerp een woord (bijvoorbeeld 'niet') kán staan, dan is dat een bijzin. 
• In een bijzin staat de persoonsvorm vaak achteraan.
• Kan dit niet, dan is het een hoofdzin. 

          VRAGEN

Kijk naar de volgende samengestelde zinnen. Geef aan uit welke zinnen de zin bestaat. 

Sabine had een gezicht getrokken alsof ze iets vies proefde.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

We gaan met de klas naar Parijs en we zullen daar een week blijven.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Als we in Parijs zijn, wil ik graag wat kledingwinkels bezoeken.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

          THEORIE

WILLEN

Het werkwoord 'willen' wordt apart behandeld. Waarom? Het werkwoord willen is onregelmatig. 

Bij de meeste werkwoorden krijgt de vorm van de tegenwoordige tijd voor de derde persoon enkelvoud de uitgang -t: hij loopt, ze helpt, het gaat, men ziet.  

Bij 'willen' niet en dat gaat vaak mis.

WILLEN

Ik wil

Jij, je, u wilt

Hij, zij, het wil

          VRAGEN

Kijk naar het werkwoord 'willen', is het goed of fout geschreven?

Ik wil piano kunnen spelen.

1. Fout
2. Goed

Henk wilt graag piano kunnen spelen.

1. Fout
2. Goed

Wilt u piano kunnen spelen?

1. Fout
2. Goed

Zij wilde met elkaar gitaar spelen en hij wilt dat begeleiden op de piano.

1. Fout
2. Goed

Aan de slag

Maken:

Oefenboekje in de bijlage van de 

TEAMS-opdracht