9.4 Propaganda en communicatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Havo 5

9.4 Propaganda en communicatie

Lesdoelen:

Aan het einde van deze les weet je

- hoe massaorganisaties opkwamen.

- hoe moderne communicatiemiddelen werden ontwikkeld.

- hoe propaganda werd gebruikt in de samenleving.

KA:  De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisaties.

Populair KA.
Vaak gebruikt in combinatie met:

-Het in de praktijk brengen van de totalitaire ideologieën 

-communisme en fascisme/nationaalsocialisme

-Het voeren van twee wereldoorlogen

-Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door 

-massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogsvoering

-Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden

-De Duitse bezetting van Nederland

Havo 5 9.4 

Propaganda en communicatie

Massaorganisaties

Eerste politieke partijen in de 19e eeuw gericht op de streek/stad (gegoede burgerij). Dit verandert gedurende de eeuw:

- De trein en pers verbond mensen van het hele land met het centrum.

- Terugdringing analfabetisme (lagere sociale klasse worden bewust).

Democratisering --> politieke partijen richten zich op de gewone man.

- socialistische en confessionele partijen: massaorganisaties.

- massale vakbonden

- jeugdverenigingen 

Havo 5

9.4 Propaganda en communicatie

Massaorganisaties

De totalitaire bewegingen namen veel kenmerken van de vooroorlogse massaorganisaties over om de bevolking te beheersen. Ze brachten enorme mensenmassa’s op de been.​

​

Lidmaatschap van sommige organisaties als het Arbeitsfront was verplicht. Ook voor de jeugd waren er organisaties als Hitlerjugend in Duitsland.​

Havo 5

9.4 Propaganda en communicatie

Communicatiemiddelen

Communicatiemiddelen zoals het pamflet en de krant werden door politieke partijen ingezet om aanhangers te winnen.

19e eeuw: kranten vooral populair ( eerst gegoede burgerij --> eind 19e eeuw grote populaire kranten ook voor de lagere sociale klasse).

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden communicatiemiddelen ingezet;

- affiches werving soldaten

- affiches en film voor steun voor de oorlogsvoering 

(bioscoop Battle of the Somme 1916)

Havo 5

9.4 Propaganda en communicatie

Communicatiemiddelen

Tijdens het interbellum (1918-1939) ontwikkelde de massamedia zich verder. De rol v/d media werd groter door;

- verdere democratisering.

- terugdringing analfabetisme

- goedkopere kranten met veel oplagen

- technologische ontwikkelingen: 1. kleinbeeldcamera 1924 (actiefoto's)             

                                                         2. geluidsfilm 1927 

                                                         3. radio vanaf jaren 1920

Havo 5

9.4 Propaganda en communicatie

Propaganda

Massamedia: - informeren

                       - ideeën overbrengen (propaganda)

Propaganda is al eeuwen oud. Krijgt een impuls door de opkomst van politiek-maatschappelijke bewegingen in de 19e eeuw.

--> Eerste Wereldoorlog grote impuls staatspropaganda.

In de Eerste Wereldoorlog was er staatspropaganda: nodig om de bevolking tot offers te bewegen. Informatie die de overheid niet goed uitkwam werd door de censuur tegengehouden.

Kijk vanaf minuut 8:50 tot 9:23

• Propaganda in dit geval om de kinderen een gevoel/idee te geven.

'Zwarte propaganda'

Havo 5

9.4 Propaganda en communicatie

Propaganda:

Totalitaire bewegingen maakten volop gebruikt van massamedia en massaorganisaties:

- Alles werd gesimplificeerd tot een goed/kwaad, wij/zij  en vriend/vijand principe.

- De eigen maatschappij en beweging werden met behulp van kunst en media schaamteloos verheerlijkt:  - SU propaganda: boeren en arbeidersparadijs. 

                                                 met Stalin als 'onfeilbare gids'. jeugdorganisaties

                                                 zoals de Pioniers en Komsomol.

                                               - Minister van propaganda Goebbels (nazi-                                                                Duitsland) zette propaganda en censuur in om 

                                                   ideeën over te brengen.

Havo 5

9.4 Propaganda en communicatie

propaganda

Der Fuerher's Face

Propagandafilm uit 1943.

Donald Duck heeft een nachtmerrie..

Geef uit Der Fuehrer's Face tenminste 3 voorbeelden van
negatieve propaganda:

Geef uit Der Fuehrer's Face 1 voorbeeld van positieve
propaganda:

Welk propaganda doel wilde de Amerikaanse overheid
met dit filmpje bereiken?

Massaorganisaties waren belangrijk voor totalitaire bewegingen. Licht dat toe met een voorbeeld.

Geef aan waardoor overheden in de Eerste Wereldoorlog op grote schaal gebruikmaakten van massamedia.

Gebruik afbeeldingen 9.19 en 9.20.
Leg met bronelementen een verband tussen deze affiches en nationalisme
tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Gebruik afbeelding 9.22.
Leg uit dat de afbeelding past bij het kenmerkend aspect
waarover deze paragraaf gaat.

Zet de zinnen in de juiste volgorde.

1

2

3

4

Nazi-Duitsland richt een speciaal ministerie van Propaganda op.

De Britse overheid richt het War Propaganda Bureau op.

In Groot-Brittannië en Duitsland heeft meer dan de helft van de bevolking een radiotoestel.

Populaire kranten met hoge oplages bereiken ook de arbeiders en de lagere middengroepen.

Gebruik afbeelding 9.21.
Leg uit dat de afbeelding past bij het kenmerkend aspect waarover
deze paragraaf gaat.