2022-10-19_Herhaling werkwoordstijden

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Werkwoordstijden

Heden

Verleden

Toekomst

praesens

imperfectum

perfectum

plusquamperfectum

ik zeg

ik zei

ik heb gezegd

ik had gezegd

praesens

imperfectum

perfectum

plusquamperfectum

Onvoltooid

Voltooid

praesens

imperfectum

perfectum

plusquamperfectum

Onvoltooide vs Voltooide tijden

Onvoltooide tijden hebben een praesensstam:

• (voca-, audi-, terre-, dic-)

Voltooide tijden hebben een perfectumstam:

• (vocav-, audiv-, terru-, dix-)

Werkwoorden zijn formules!

Tijd	Stam (pr of pf)	kenletters (geeft tijd aan)	bindvocaal	uitgang
praesens	dic	-	i	tis
imperfectum	dic	eba	-	mus
perfectum	dix	-	-	it
plusquamperfectum	dix	era	-	nt

Werkwoorden zijn formules!

Tijd	Stam (pr of pf)	kenletters (geeft tijd aan)	bindvocaal	uitgang
praesens	praesensstam	-	(i voor -s/-t, u voor -nt)	o, s, t, mus, tis, nt
imperfectum	praesensstam	(e) ba	-	m, s, t, mus, tis, nt
perfectum	perfectumstam (a/i --> +v e --> u mk = onregelm.	-	-	i, isti, it, imus, istis, erunt
plusquamperfectum	perfectumstam	era	-	m, s, t, mus, tis, nt

Uitzonderingen: esse en posse

praesens: sum, es, est, sumus, estis, sunt

imperf.: eram, eras, ...

perf.: fu-i, fu-isti, ...

pqpf: fu-era-m, fu-era-s

Als je esse kent, ken je posse ook (gewoon pos- / pot- voor esse zetten, pf-stam van posse = potu-)

Hoe gaat het rijtje van de persoonsuitgangen van het perfectum?

Welke tijd is?

vixeram

1. praesens
2. imperfectum
3. perfectum
4. plusquamperfectum

Welke tijd is?

credis

1. praesens
2. imperfectum
3. perfectum
4. plusquamperfectum

Welke tijd is?

habitavit

1. praesens
2. imperfectum
3. perfectum
4. plusquamperfectum

potueratis

1. praesens
2. imperfectum
3. perfectum
4. plusquamperfectum

Werkwoorden benoemen

Formuleer je antwoord als volgt:

prs/impf/pf/pqpf, 1/2/3, ev/mv

Benoem het werkwoord

dedisti

Benoem het werkwoord

eramus

Benoem het werkwoord

cucurreras

Benoem het werkwoord

credunt

Verschil Perfectum en Imperfectum

Perfectum = Actie! (eenmalige handeling, van korte duur)

         --> Toen ik aan het lopen was, viel plotseling een beer mij aan.

Imperfectum = Achtergrondinformatie (nadruk op duur, herhaling, gelijktijdigheid).

        --> Toen ik aan het lopen was, viel plotseling een beer mij aan.

Plusquamperfectum = Verder in het verleden (als je al in het verleden zit)

Toepassen in tekst 18 (regel 1 t/m 8)

Lydiam dominus in forum ire iusserat. Acta

diurna ibi legere debebat, deinde domum venire

et domino nuntia narrare. Dominus semper

Lydiam mittebat, nam puella nuntia celerius

quam servi alii legere poterat et facilius memoria

tenere. In via Lydiam servus vidit. Servus amphoram

gravem portabat. Laete Lydiam salutavit. Dixit ea:

'Ave, Arcas, onus grave portas!' 

SO t/m les 17: 7 november

Wat moet je kennen?

• Woorden les 1 t/m 6 (thema 1) en les 16 en 17.
• Grammatica thema 1 (rijtjes van de zelfstandig naamwoorden, zie HB p. 177-178).
• Grammatica thema 2 (werkwoorden, zie HB p. 187 t/m 191).
• Grammatica thema 3 (bijvoeglijk naamwoord, zie grammaticauitleg les 15, 16 en 17, HB p. 102 t/m 111).

Welke 2 tijden maken gebruik van de praesensstam? Zet ze op volgorde onder elkaar in kleine letters

Welke 2 tijden maken gebruik van de perfectumstam? Zet ze op volgorde onder elkaar in kleine letters

Huiswerk

• Begin met leren voor het SO.

Noteer (onder elkaar in kleine letters) de uitgangen van de indicativus praesens.

Noteer (onder elkaar in kleine letters) de uitgangen van de indicativus van het perfectum

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
terruit

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
vocavistis

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
potueras

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
poteras

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
audiebam

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
vocaverant

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
fuerant

Noteer de 4 (reeds behandelde) tijden van het Latijnse werkwoord onder elkaar in de goede volgorde en in kleine letters.

Welke 2 tijden maken gebruik van de praesensstam? Zet ze op volgorde onder elkaar in kleine letters

Welke 2 tijden maken gebruik van de perfectumstam? Zet ze op volgorde onder elkaar in kleine letters

Noteer (onder elkaar in kleine letters) de uitgangen van de indicativus van het perfectum

Noteer (onder elkaar in kleine letters) de uitgangen van de indicativus praesens.

Sleep de uitspraken en omschrijvingen naar de juiste tijd.

Praesens

Imperfectum

perfectum

Plusquamperfectum

infinitivus op -re

Heeft imperativusvormen

infinitivus op -isse

ik riep/ik heb geroepen

ik roep

Heeft geen inf. (2 antwoorden!

ik riep

ik had geroepen

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
terreo

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
potueras

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
poteras

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
erant

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
audiebam

ik heb gehoord

wij hebben gehoord

hij heeft gehoord

jij hebt gehoord

zij hebben gehoord

jullie hebben gehoord

audivi

audivimus

audivisti

audivit

audiverunt

audivistis

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
vocaverant

jullie hebben bevolen

jij had bevolen

jij beval

jullie bevelen

jij beveelt

jij hebt bevolen

iussistis

iusseras

iubetis

iubebas

iubes

iussisti

Wat is de juiste vertaling?

dederas

1. jij geeft
2. jij gaf
3. jij hebt gegeven
4. jij had gegeven

jij valt

zij vallen

jullie vielen

jullie vallen

zij is gevallen

jullie waren gevallen

cadis

cadunt

caditis

cadebatis

cecidit

cecideratis

Welke vertaling is ONJUIST?

emimus

1. wij kopen
2. wij kochten
3. wij hebben gekocht
4. wij hadden gekocht

ik heb gekund 

perfectum

ik kan 

praesens

ik kon

imperfectum

ik had gekund

pq. perfectum

potui

possum

potueram

poteram

vivere

venire

videre

vincere

vixi

veni

vici

vidi

Vertaal de volgende vorm (let daarbij op de tijd en de vorm). Noteer je antwoord in kleine letters:
vocavistis