5.3 Nederland na 1945

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3,4

De wereld na 1945

§ 3 Nederland na 1945

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen hoe NL na 1945 zich ontwikkelde:

• Op gebied van de economie,  
• Hoe de samenleving veranderde
• Hoe de multiculturele samenleving ontstond. 

Agenda

Mededelingen
Wat weet je nog of al?
Theorie / Instructie
Oefenen
Zelfstandig werken
Herhalen
Evalueren & Afsluiten

Wat gaan we vandaag doen?

• Terugkoppeling einde koude oorlog
• Uitleg  NL na 1945
• Opdrachten maken
• Samenvatting
• Afsluiten

3.1 | De Nederlandse economie in de tweede helft van de 20ste eeuw 

De Nederlandse econonomie in de tweede helft van de 20ste eeuw

 Wederopbouw

 De wederopbouw was niet eenvoudig door:

• Tekort aan voedsel (vlak na WOII)
• Grootste Nederlandse afzetmarkt was in puin --> Duitsland
• Hard werken, zuinig leven

De Nederlandse econonomie in de tweede helft van de 20ste eeuw

Marshallplan

 De wederopbouw was niet eenvoudig door:

• Tekort aan voedsel (vlak na WOII)
• Grootste Nederlandse afzetmarkt was in puin --> Duitsland

Vanaf 1947: Marshallplan ( economisch herstelplan waarbij Nederland en andere West-Europese landen geld, goederen, grondstoffen en levensmiddelen kregen van de Amerikanen)

Waarom gaven de Amerikanen nu Marshallhulp?

1. De hulp zou bijdragen aan de rust en vrede in Europa

2. Europese landen konden met hun leningen spullen kopen in Amerika

3. VS wilde dat Europese landen gingen samenwerken.
4. De VS hoopten politieke invloed te krijgen in West-Europa en het communisme de kop in te druken (containment-politiek)

Door deze steun;

• Amerikaanse kolen en meel in de Rotterdamse haven
• Amerikaanse vrachtwagens voor puin ruimen en nieuw Amerikaans bouwmateriaal
• Daardoor ging de wederopbouw sneller. Gevolg: groeiende economie en steeg de welvaart.
• De overheid wilde armoede en ellende voorkomen. Daardoor:

De Nederlandse econonomie in de tweede helft van de 20ste eeuw.

 Verzorgingsstaat

 Jaren ‘50 waren toonbeeld van zuinigheid en vlijt

• Opkomst van de verzorgingsstaat (zorgen voor de oudere, werkloze, mensen die niet kunnen werken)
• Veel werken, weinig vakantie
• Mensen die werken, moeten met belasting en premies het geld opbrengen voor hen die niet kunnen werken.

De consumptiemaatschappij

• van 1963 stijgen de lonen
• mensen hebben meer geld te besteden
• men gaat geld uitgeven aan luxeproducten
• consumptiemaatschappij (geld uitgeven aan spullen die niet noodzakelijk zijn)

Toch weer crisis in de jaren 70 (oliecrisis)

• Langdurige economische crisis. 
• Enorme werkloosheid
• Meer dan een miljoen mensen kregen een uitkering
• Maar de inkomsten uit belastingen werden lager..
• Er moest iets veranderen -->

Poldermodel

• Overheid gaat samenwerken met werkgevers en werknemers. 
• lonen zouden niet teveel stijgen
• belastingen en premies werden niet verhoogd door de overheid
• bezuigingen op de verzorgingsstaat
  

Deze spotprent over de problemen in de verzorgingsstaat is in 1981 gemaakt door de tekenaar Jos Collignon.

Er zijn teveel mensen die van der verzorgingsstaat gebruik maken, waardoor het evenwicht weg is. Hiermee wordt het evenwicht tussen mensen die betalen voor de verzorgingsstaat en mensen die gebruik maken van de verzorgingsstaat bedoeld.

Beeldelement: de donkere wolk geven aan dat er storm op komst is. Er komen nog moeilijkere tijden aan (bijvoorbeeld: de vergrijzing), terwijl het schip nu al schade heeft en dreigt om te slaan.

Beeldelement: het schip, de verzorgingsstaat, dreigt om te slaan.

Beeldelement: het roer ligt in het water waardoor het schip onbestuurbaar is geworden. Met andere woorden: er moet iets gebeuren, maar het lijkt erop dat het al te laat is.

De Nederlandse economie in de tweede helft van de 20ste eeuw

Na WOII

Wederopbouw

-> d.m.v. Marshallhulp (economische hulp van de VS)

jaren '50

Verzorgingsstaat

= Mensen die werken, moeten met belasting en premies het geld opbrengen voor hen die niet kunnen werken.

jaren '60

Consumptie maatschappij

jaren '70

Economische terugslag

-> ontstaan Poldermodel

Belastingen en premies blijven gelijk

Bezuinigingen op de verzorgingsstaat

Lonen blijven gelijk

5.3.2 | Veranderingen in de jaren 60 

3.2 Verandering in de jaren 60

Amerikanen waren na de oorlog razend populair. Brachten Amerikaanse producten mee: Coca-cola, T-shirts, spijkerbroeken, films en muziek.

Amerikanisering: Nederlandse
cultuur lijkt steeds meer op Amerika.

3.2 Verandering in de jaren 60

Maar ook de opkomst van Jongerencultuur:

Verschillende groepen met eigen cultuur. Dus niet meer de cultuur van hun ouders. 

 Eind jaren ‘50 nozems: (brommers, leren jasjes, en muziek)

 Halverwege jaren ‘60 provo’s: (wilde de samenleving veranderen dus uitdaging van politie).

 Eind jaren ‘60 hippies: Waren tegen de consumptiemaatschappij (lange haren, fleurige kleding en sandalen)

Nozems

• Eind jaren '50
• werkende jongeren in steden
• brommers, vetkuiven, petticoats
• Elvis Presley, Rock and Roll

Provo

• Midden jaren '60
• Hoger opgeleid
• Veel witte kleding
• Provoceren = uitdagen van ouders, kerk , politie en school
• Milieu bewust (witte fietsen plan)
• Politiek bewust (willen dat jongeren meer inspraak krijgen)

Hippies

• Uit Amerika (eind jaren '60)
• Love and Peace
• Tegen de consumptiemaatschappij
• Voor vrije sex en drugs
• Bloemen, lang haar en 2e handskleding

Tweede Feministische golf

• 1900 Eerste Feministische golf (kiesrecht)
• 1960 Tweede Feministische golf:
  
  

1. Gelijke kansen in opleiding en werk
2. Verandering van het vaste rollenpatroon
3. Gelijke beloning bij gelijk werk
   

Individualisering

Secularisatie

(ontkerkelijking)

Ontzuiling

Veranderingen in de jaren 60

* Amerikansering

Overname van de Amerikaanse cultuur

* Jongerenculturen

1. Nozems

2. Provo's

3. Hippies

* Tweede feministische golf

(gelijke kansen en rechten op het werk)

* Ontkerkelijking

* Ontzuiling

--> Individualisering

3.3 | Nederland wordt een multiculturele samenleving 

Multiculturele samenleving

• Vanaf 1950 kwamen voor het eerste grote groepen mensen van buiten Europa naar Nederland.
• Zo werd Nederland een multiculturele samenleving: een samenleving waarin mensen met verschillende culturen  en geloven samenwonen

Nederland wordt een multiculturele samenleving

• jaren 50: mensen uit de voormalige kolonie Nederlans-Indië
• jaren 60: gastarbeiders uit bv Spanje, Turkije, Marokko en Italië
• vanaf 1975: Surinamers, toen Suriname onafhankelijk werd
• vanaf de jaren 90: vluchtelingen uit voormalig oorlogsgebieden zoals voormalig Joegoslavië en Syrië
• arbeiders uit Oost-Europese landen
  

Gastarbeiders

Door de stijgende welvaart is er in Nederland zoveel werk dat mensen uit andere landen worden gehaald om hier te werken. Deze gastarbeiders (uit Marokko, Turkije, Spanje en Italië) doen hier ongeschoold werk. Kennis van de Nederlandse taal of cultuur was niet nodig om het werk te kunnen doen: 

de mensen waren te gast en zouden weer teruggaan.

Nederlandse identiteit?

• Wie is 'ons'? En wat bedoelen 'onze cultuur' en 'onze geschiedenis'? Het blijft een lastige discussie. 
• De wereld kleiner is geworden: we zijn voortdurend in contact met andere delen van de wereld, bijvoorbeeld via internet. 
• Ook lijken sommige van onze gebruiken op die van mensen in andere delen van de wereld. Dit heet: globalisering

schooltv.nl

Pim Fortuyn

Pim Fortuyn wordt in 2001 leider van de nieuwe partij Leefbaar Nederland. Fortuyn beweert ‘te zeggen wat hij denkt en te doen wat hij zegt’. 

Vooral over de islam is hij erg negatief. Hij zei dat hij het opneemt voor de gewone mensen die door de politiek in de steek zijn gelaten. Fortuyn wordt snel erg populair. In 2002, vlak voor de verkiezingen, wordt hij vermoord.

Theo van Gogh

Theo van Gogh, een Nederlandse filmmaker, werd in 2004 door een fanatieke moslim vermoord. In dat jaar maakte hij samen met VVD-politica Ayaan Hirsi Ali een film over de onderdrukking van de vrouw door de islam. Film heette "Submission" 

Nederland wordt een multiculturele samenleving

Multiculturele samenleving

een samenleving waarin mensen met verschillende culturen en geloven samenwonen.

jaren 50

Voormalige kolonies

jaren 60

Gastarbeiders

jaren 90

Politieke vluchtelingen

Afnemende tolerantie

- Moord op Pim Fortuyn

- Moord op Theo van Gogh

- Anti-islamitische gevoelens