Ideologie

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

Hoofdstuk 3: vrijheid en gelijkheid

Wereldbeeld

Ideologie = Idee hoe de ideale samenleving eruit zou moeten zien

Gebaseerd op waarden
(solidariteit, rechtvaardigheid,...)

Norm = richtlijn 

Ideologie van groepen

Ook groepen en organisaties hebben een eigen wereldbeeld of ideologie. 

Zij groeperen mensen die op een bepaald vlak dezelfde idealen hebben. Hun ideologie beïnvloedt dan hun denken en doen.

Spanning tussen idealen 

Ideologieën kunnen aanleiding geven tot conflict. Dat is vaak het gevolg van specifieke idealen of overtuigingen die tegenover elkaar komen te staan. Zo kan er spanning ontstaan. 

Waardenconflicten

Ik geef meer belang aan...

Gelijkheid

Vrijheid

Ontstaan liberalisme

In de 19de eeuw ontstonden, in navolging van de verlichting en de Franse revolutie, nieuwe ideologieën. 

Een tweetal gaat over vrijheid: 

• nationalisme over vrijheid van het volk, 
• liberalisme over de vrijheid van het individu. 

Filosofen zoals Locke, Voltaire en Montesquieu stelden de rechten van het individu, vrijheid van denken en meningsuiting, en de scheiding van kerk en staat centraal. Deze denkers legden de basis voor de liberale ideeën.

Dit weet je al! De verlichting als voorbode van het liberalisme.

Maak opdracht 1 in Lernova. Sleep de woorden naar de juiste vakken en plaats zo de ideeën van de verlichting tegenover de tegengestelde toestand uit de vroegmoderne tijd.

Koning moet zich houden aan de grondwet

Afschaffing standen

Scheiding der machten

Volkssoevereiniteit

Vrije concurrentie en vrijhandel

Godsdienstvrijheid

Vrije meningsuiting

John Locke (1632-1704): verlichtingsfilosoof en vader van het liberalisme

We bekijken samen het filmpje bij opdracht 2 en jullie lossen individueel de onderstaande vragen erbij op.

Liberalisme in de verschillende domeinen

Economisch:

• Promootte vrijhandel en vrije concurrentie als een manier om welvaart te vergroten
• De overheid mocht zich niet te veel bemoeien met de economie.

Politiek: 

• Zo weinig mogelijk inmenging van de overheid
• Een grondwet beschermde de rechten van burgers.
• Verkozen volksvertegenwoordigers vertegenwoordigden de burgers in het parlement
• De scheiding der machten beschermde de burgers tegen machtsconcentratie en willekeur.
• De scheiding van kerk en staat (secularisatie) beschermde de godsdienstvrijheid

Cultureel:

•  Mensen moeten vrij zijn om hun eigen keuzes te maken (zoals godsdienstvrijheid en vrije meningsuiting)

Kenmerken van het liberalisme

Vrijheid

Vrijheid vormt de kerngedachte van het liberalisme.

⇾ denken bij huidige westerse landen aan de VS 

                                                                    (land of the free)

Wapenbezit vs vrijheid in de VS

• Vastgelegd in de grondwet in 1791: tweede amendement
• Amerikaanse burgers hebben sinds het ontstaan van de VS altijd wapens nodig gehad. Het zit gebakken in hun cultuur. → moeilijk om het te veranderen ondanks alle incidenten.
• Het wapen symboliseert individuele vrijheid voor Amerikanen, onafhankelijkheid en wantrouwen tegenover de overheid.

Wapen als uiting van individuele vrijheid

Wapenbezit vs vrijheid in de VS

• Bij het vastleggen van het tweede amendement waren de wapens anders dan de huidige (semi)automatische civiele oorlogswapens
• De wapenlobby NRA in de VS is een van de machtigste groepen.
• Het is een kans voor een conservatief politicus om het kelderen van elke roep tot inperking ervan om zich te profileren als de man of vrouw die "uw burgerrechten verdedigt tegenover de overheid…"

Maak opdracht 4 in Lernova

Wapen als symbool van conservatief* rechts

De grondwet van 1831: een liberale grondwet

Met de oprichting van België werd het een voorbeeld van een liberale staat. Ons land werd opgericht als een grondwettelijke, parlementaire monarchie.

Door het cijnskiesrecht, dat een groot deel van de Belgen van deelname aan verkiezingen uitsloot, hield de liberale burgerij de touwtjes strak in handen.

België als democratische staat

Een grondwet beschermt de rechten van de burgers. De scheiding der machten moet willekeur en machtsconcentratie tegengaan. 

België als democratische staat

Ondanks de scheiding tussen kerk en staat bleven de katholieken hun grote invloed behouden op de Belgische bevolking. 

Door de vrijheid van onderwijs konden de katholieken scholen oprichten. Hierdoor zijn ze het grootste onderwijsnet in België (en Vlaanderen) geworden.

Vrijheid van het volk: nationalisme