3.1 en begin 3.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 3 Het veranderend mens- en wereldbeeld

3.1 De Renaissance 

3.2 Europeanen ontdekken de wereld (eerste deel)

Leerdoelen 3.1

1. Je kunt uitleggen wat de Renaissance is en waarom Italië de plek was waar het ontstond. 

2. Je kent de ideeën van enkele humanisten en renaissance-kunstenaars en hun bijdrage aan een nieuw mens- en wereldbeeld.

Belangrijk in de Middeleeuwen

• Memento mori = 'gedenk te sterven'
• Kerk en koning als opdrachtgever
  
• Bijbelse voorstellingen
  

Renaissance

• Vanaf 1300 verandert het mens- en wereldbeeld

• Betekent: wedergeboorte van de Griekse en Romeinse kunst en cultuur

• Ontstaan in Italië

3.1 De renaissance (1300 - 1600)

Vooral: mentaliteitsverandering tov de Middeleeuwse mens

Van: obsessie voor leven na de dood (memento mori) 

Naar: belangstelling voor het leven op aarde in het nu (carpe diem)

Heroriëntatie op de werken van de Klassieke Oudheid

3.1 De renaissance (1450 - 1600)

• Heroriëntatie op de werken van de Klassieke Oudheid 
• humanisme > humain = de mens (staat centraal - 'uomo universale')
• Renaissance begon in Italië (Boccaccio)

Waarom in Italië? 

• Veel overblijfselen uit de Romeinse tijd
• Door handel: meer geld en contacten met andere culturen (Afrika, Midden-Oosten, Azië)
• Rijken hadden genoeg geld om kunstwerken te betalen (aanzien)
• Kunstenaars werden populairder + ruimte voor ontwikkeling

= Gunstig cultureel klimaat

Renaissance in de beeldende kunst:

Ipv uitbeelden symbolische betekenis: natuurgetrouwe weergave 
Gevolg: aandacht voor perspectief, licht en kleuren

Meer aandacht voor anatomie en menselijke emoties, zie Michelangelo

Rafaël: De school van Athene

Leonardo da Vinci

Homo universalis (Universele mens)

Opdrachten maken

3, 4, 6 (is ook huiswerk)

3.2 Europeanen ontdekken de wereld

Leerdoel

Je kunt herkennen en uitleggen waarom Europese landen ontdekkingsreizen maakten en via welke routes ze dit deden.

1. De zijderoute verviel

1. De zijderoute verviel

Het Mongoolse Rijk in Azië was ingestort:

• De wegen werden onveilig
• De pest was uitgebroken 
• De nieuwe bazen in de gebieden vroegen veel tol voor de wegen

Europeanen zochten daarom nieuwe manieren om Azië te bereiken

2. Technologische vernieuwing

2. Technologische vernieuwing

• Door betere schepen en betere navigatie konden de Europeanen ook makkelijker verre reizen over zee maken
  
• Uitvinding kompas (Chinezen)

3. Bekeren tot het Christendom

3. Bekeren tot het christendom

• Veel christelijke vorsten in Europa wilden het christelijke geloof uitbreiden 
• Het zenden van missionarissen
  

Theorie

Nadat de Zijderoute was vervallen moesten Europeanen een nieuwe route vinden naar het Oosten. De Portugezen waren de eerste Europeanen die zich via het water waagden aan lange handelsreizen over zee.  

 

In 1488 voer Bartholomeus Diaz als eerste om Kaap de Goede Hoop, de uiterste zuidpunt van Afrika.  

Theorie

Bartholomeus Diaz bracht de Afrikaanse westkust goed in kaart. Op deze manier konden de Portugezen nu naar India varen om Afrika heen.  

 

In 1498 vaart Vasco da Gama om Afrika heen en bereikt India via de zee. 

Portugal beschikt nu over een rechtstreekse route naar Azië. Hiermee veranderde het wereldbeeld dat de Europeanen hadden. Continenten zagen er anders uit dan gedacht.

Columbus

• Spanjaard, 1492
  
  
• Op zoek naar een nieuwe weg naar Indië
  
  
• Als hij aan land komt: San Salvador
  
  
• Dacht dat hij in Azië was

Willem Barentsz

• Nederlander, 1596
  
  
• Wilde kortere route vinden naar Indië via de Noordpool
  
  
• Strandde in Nova Zembla

Nova Zembla

Huiswerk

3.1: 3, 4, 6

3.2: 2, 3, 4

Humanisme 

• Memento mori / Carpe diem
• Hier en nu wordt belangrijker 
• Mens centraal
• Doel: wereld beter begrijpen en (zo mogelijk) verbeteren

0

Lof der Zotheid