Herhalingsles Thema 5 B1 t/m B5

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Waarnemen

Je kunt dingen om je heen zien, horen, ruiken, proeven en/of voelen. Dat noem je waarnemen.

Om te kunnen waarnemen gebruik je je zintuigen

Om te kunnen waarnemen heb je ook je hersenen nodig

Impulsen

zintuigen vangen prikkels op

zintuigen maken van prikkels electrische stroompjes (impulsen)

Impulsen gaan via zenuwen naar de hersenen

Zintuigen

Zintuigen nemen informatie op uit je omgeving: prikkels.

Je hebt verschillende zintuigen:

• lichtzintuig in je oog 
• gehoorzintuig in je oor 
• reukzintuig in je neus 
• smaakzintuig in je tong 
• warmte-, koude-, pijn- en tastzintuigen in je huid 

Elk zintuig reageert op één soort prikkel.

Zenuwstelsel

Centraal zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg

Zenuwen

Welk van deze zintuigen kan de prikkel 'tast' waarnemen?

1. Huid
2. Neus
3. Oor
4. oog

Met welk van de onderstaande organen kun je niet waarnemen?

1. Huid
2. Neus
3. Ogen
4. Hart

Hoe komen impulsen van een zintuig in de hersenen?

1. Via bloedvaten
2. Via zenuwen
3. Via klieren
4. Via prikkels

Zenuwstelsel bestaat uit zenuwen, ruggenmerg en hersenen

1. waar
2. niet waar

Wat is een prikkel?

1. iets wat je hoort
2. iets met je zintuigen
3. iets wat je doet
4. een reflex

Bouw van de huid

De huid bestaat uit:

1. Opperhuid (hoorn- en kiemlaag): de hoornlaag slijt steeds af en wordt aangevuld door cellen uit de kiemlaag.
2. Lederhuid: met zweet- en talgklieren, spieren, bloedvaten en zintuigjes. 
3. Onderhuids bindweefsel: met bloedvaten, zenuwen en vet. Vet isoleert tegen kou.

Op temperatuur blijven

De huid helpt je lichaamstemperatuur op 37°C te houden.

Je koelt af door het wijder worden van bloedvaatjes in de huid en door te zweten.

Je houdt warmte vast doordat bloedvaatjes in de huid nauwer worden en door te rillen.

Als je het koud hebt, krijg je ook kippenvel. Dat helpt niet om de warmte vast te houden.

Brandwonden

Water, de rest komt later.

Brandwond heeft lauw, stromend water nodig om te koelen. 10 minuten minimaal.

Verbranding over GROTE oppervlakten en DERDE graads verbrandingen hebben altijd een dokter nodig.

Welk laag bestaat uit dode cellen?

1. Hoornlaag
2. Kiemlaag
3. Lederhuid
4. Onderhuidsbindweefsel

Talgklieren produceren zweet.

1. Juist
2. Onjuist

Wat is geen functie van de huid

1. Beschermen van je lichaam
2. Omgeving waarnemen
3. Lichaamstemperatuur regelen
4. Bewegen

Welk zintuig zit er niet in je huid?

1. Drukzintuig
2. Koudezintuig
3. Warmtezintuig
4. Prikkelzintuig

Je loopt naar buiten en krijgt het koud.
Wat gebeurt er met je huid?
De zweetklieren produceren meer/minder zweet

1. meer
2. minder

Buitenkant oor

1. Oorschelp: vangt luchttrillingen op
2. Gehoorgang: geven luchttrilling door aan binnenoor
3. Oorlelletje: Leuk voor een oorbel

Binnenkant oor

Gehoorzenuw: De impulsen gaan via deze zenuw naar de hersenen

Oorsmeerkliertjes: Maken oorsmeer, dit houdt het trommelvlies soepel

Trommelvlies: Gaat trillen als lucht in gehoorgang trilt

Slakkenhuis: hier liggen zintuigcellen die de trillingen opvangen en omzetten in impulsen.

Trommelholte: ligt achter het trommelvlies

Gehoorbeentjes: geven trillingen door aan het slakkenhuis

Buis van Eustachius: verbindt de trommelholte met de keelholte. Als je slikt of gaapt gaat deze buis open en regelt dit de luchtdruk in je oor

Wat is de juiste volgorde van geluid in je oor?

1. gehoorgang - gehoorbeentjes - trommelvlies - gehoorzenuw
2. gehoorgang - gehoorbeentjes - gehoorzenuw - trommelvlies
3. gehoorgang - trommelvlies - gehoorzenuw - gehoorbeentjes
4. gehoorgang - trommelvlies - gehoorbeentjes - gehoorzenuw

Waar wordt een geluidsprikkel omgezet in een impuls?

1. Oorschelp
2. Trommelvlies
3. Buis van Eustachius
4. Slakkenhuis

Waarmee is de trommelholte verbonden met de keelholte?

1. Trommelvlies
2. Buis van Eustachius
3. Gehoorgang

Buitenkant oog

1. Wenkbrauw: zorgt dat zweet of ander vocht niet in je oog loopt
2. Ooglid: verspreidt traanvocht over je oog
3. Wimpers: beschermen de ogen tegen vuil en fel licht
4. Pupil: Opening in de iris, hier gaat licht je oog binnen
5. Iris: Gekleurde gedeelte van het oog
6. Harde oogvlies: Witte gedeelte van je oog
7. Hoornvlies: ligt over de iris en pupil, is doorzichtig
   

Binnenkant oog

Oogspier: draaien de ogen in de richting waarin je kijkt

Glasachtig lichaam: vulling van het oog, soort gelei

Lens: zorgt ervoor dat je scherp kunt zien

Harde oogvlies: buitenste laat van het oog

Netvlies: binnenste laat van het oog, hier liggen de zintuigcellen waar de impulsen ontstaan

Vaatvlies: middelste laag van het oog, bevat bloedvaten

Oogzenuw: impulsen gaan via deze zenuw naar de hersenen

Blinde vlek: Plaats in het netvlies waar geen zintuigcellen liggen

Gele vlek: hier liggen de meeste zintuigcellen en kun je het scherpst zien

Welk onderdeel van het oog moet vochtig blijven door middel van traanvocht?

1. Pupil
2. Iris
3. Hoornvlies
4. Vaatvlies

Hoe wordt het gekleurde deel van je oog genoemd?

1. pupil
2. glasachtig lichaam
3. hoornvlies
4. iris

Op dit deel van de oog valt het licht en bevat de meeste zintuigcellen

1. Gele vlek
2. Netvlies
3. Blinde vlek
4. Vaatvlies

Aan het werk

1. Maak test jezelf digitaal B4
2. Mevrouw Wijnands heeft afgelopen maandag een overzicht gestuurd in de mail. Werk deze week alle rode en oranje blokjes bij. Zorg dat alles groen is vóór de meivakantie

Hoe ontstaat gedrag?

Gedrag ontstaat doordat mensen en dieren reageren op inwendige en uitwendige prikkels. Alle reacties op prikkels vormen het gedrag.

Prikkel > verandering in de omgeving, hier reageren dieren en mensen op.

Bewuste reactie

Je kiest er bewust voor om iets te doen. Je hersenen sturen dan impulsen naar de spieren

Respons

Een reactie op een prikkel. Dit kan bewust, maar ook onbewust zijn.

Gedrag ontstaat dus door...

Inwendige prikkels

(bijv. lege maag)

Uitwendige prikkels

(bijv. zien lekker eten)

Motivatie

(bijv. honger)

Handelingen

(bijv. kauwen)

Gedrag

(Voedings-

gedrag)

Aangeboren 

Zuigreflex, grijpreflex, schrikreflex

Aangeleerd gedrag

zwaaien

hand geven

eten met mes en vork

Gedrag van mensen

Mensen kunnen nadenken over hun gedrag, ook beoordelen wij het gedrag van anderen.

We vinden het vaak prettig als andere mensen ongeveer hetzelfde gedrag vertonen als wijzelf. We hebben daarom normen en waarden voor ons gedrag.

Waarden zijn dingen die je belangrijk vindt in het leven, bijvoorbeeld eerlijkheid, respect en vrijheid

Normen zijn gedragsregels die daar bij passen, bijvoorbeeld bij de waarde 'eerlijkheid' hoort de norm 'je mag niet stelen'

Planten kunnen waarnemen en reageren

1. waar
2. niet waar

Wat is een respons

1. een actie
2. een reactie op een prikkel
3. een prikkel
4. weet ik niet

welke betekenis past het beste bij gedrag?

1. De buurman uitschelden, omdat hij lawaai maakt.
2. Je ziet een blikje drinken. Je maakt het blikje open.
3. alle waarneembare handelingen van een mens of dier.
4. alle dingen die bewegen en leven.