Paragraaf 11.4 - Evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

11.4 Evolutie

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt met voorbeelden uitleggen hoe Darwin ontdekte dat de aarde en organismen voortdurend veranderen
• Je kunt beschrijven hoe verschillende rassen ontstaan

11.4 Evolutie

Wat ontdekte Darwin?

• Charles Darwin (1809-1882), Britse natuuronderzoeker
  - reisde op de HMS Beagle naar Amerika
  - deed natuuronderzoek tijdens deze reis
  - zag aanwijzingen dat aarde en bewoners
  voortdurend veranderen
  - grondlegger van de evolutietheorie

11.4 Evolutie

Hoe ontstaan verschillende rassen?

• Soort > een groep individuen die samen kunnen voortplanten en vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen
• Ras > een groep individuen van dezelfde soort die er ongeveer hetzelfde uitzien, rassen onderling kunnen voortplanten en vruchtbare nakomelingen krijgen
  - ontstaat doordat mensen dieren fokken en planten kweken en daarbij letten op specifieke eigenschappen
  - fokker of kweker selecteert de beste organismen met specifieke eigenschappen en kruist deze met elkaar
  - uit de nakomelingen selecteert hij weer de beste organismen en kruist deze met elkaar
  - de kweker krijgt een steeds beter of mooier ras > kunstmatige selectie of veredelen

11.4 Evolutie

• Wat? Maken 11.3 – Opdracht 1 t/m 10
• Hoe? Blz. 118 t/m 121
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 10 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

11.4 Evolutie

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt uitleggen waardoor variatie in fenotype kan ontstaan
• Je kunt met behulp van een voorbeeld uitleggen hoe natuurlijke selectie verloopt
• Je kunt uitleggen waardoor erfelijke variatie ontstaat

11.4 Evolutie

Wat is natuurlijke selectie?

• Natuurlijke selectie > de best aangepaste organismen geven hun genen vaker door aan
  de volgende generatie dan de minder goed aangepaste organismen. Het aandeel van
  de goed aangepaste  individuen van een soort  in de volgende generatie is daardoor groter?
• Variatie in fenotype ontstaat door:
  - de omgeving: voedselaanbod, vijanden, etc.
  - verschillen in genen, oftewel in genotype > erfelijke variatie
  
• Voorbeeld:
  - een bodem vol kevers
  - groene kevers vallen op en worden opgegeten door vogels
  - bruine kevers vallen niet op en worden niet opgegeten door vogels
  - bruine kevers kunnen daarom meer voortplanten, er zullen steeds meer bruine kevers komen dan groene kevers
  
• De kevers zijn aangepast aan hun omgeving (boomstam en vijanden) door natuurlijke selectie

11.4 Evolutie

Hoe ontstaat erfelijke variatie?

• Mutaties ontstaan door verandering in het DNA
• Sommige mutaties zijn slecht > door straling, giftige stoffen en virussen
• Sommige mutaties zijn goed
  - ze leveren fenotypen op die goed aangepast zijn aan een bepaalde omgeving, hierdoor een grotere overlevingskans en grotere kans op nakomeling die de mutaties ook hebben
• Sommige mutaties zijn slecht
  - albino > hebben geen of weinig pigment, ze kunnen vaak slecht zien en hun overlevingskans is klein (geen schutkleur)

11.4 Evolutie

• Wat? Maken 11.4 – Opdracht 11 t/m 20
• Hoe? Blz. 122 t/m 125
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 11 t/m 20 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

11.4 Evolutie

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt uitleggen wat evolutie is en welke voorwaarden er voor evolutie zijn

11.4 Evolutie

Wat is evolutie?

• Ontstaan van een nieuwe soort kan miljoenen jaren duren
• Bijv. paarden; zijn ontstaan uit een veel kleiner dier dat
  meer dan vijftig miljoen jaar geleden leefde
• Evolutie > Het langzaam ontstaan van de ene soort uit
  een andere soort 
• Drie voorwaarden voor evolutie
  - er is variatie
  - de variatie is erfelijk
  - er is (natuurlijke) selectie
• Zie bron 8 / blz. 127 - evolutie van de poolvos

11.4 Evolutie

• Wat? Maken 11.4 – Opdracht 21 t/m 26
• Hoe? Blz. 126 t/m 130
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 21 t/m 26 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)