1.2 Een winstgevende kolonie

Mobiel in de telefoontas
Tas op de grond
Boek op tafel
Pen op tafel
Een winstgevende kolonie
Nederland en Indonesië
1 / 16
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo k, g, t, mavoLeerjaar 3

In deze les zitten 16 slides, met tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 70 min

Onderdelen in deze les

Mobiel in de telefoontas
Tas op de grond
Boek op tafel
Pen op tafel
Een winstgevende kolonie
Nederland en Indonesië

Slide 1 - Tekstslide

...de positie van verschillende groepen in de 
koloniale samenleving beschrijven

...uitleggen waarom het cultuurstelsel 
werd ingevoerd en weer afgeschaft

...uitleggen wat de vrije economie betekende
voor ondernemers en contractarbeiders
Aan het einde van de les kan je...

Slide 2 - Tekstslide

Terugblik

Uitleg §1.2

Aan de slag

Afsluiting
DOEN

Slide 3 - Tekstslide

Voor dat de Nederlanders in Indië aankwamen, waren het onafhankelijke koninkrijkje.

De VOC, opgericht in 1602, kreeg het handelsmonopolie in Indië. Zij bouwen daar handelsposten.

De VOC kreeg het recht om namens Nederland oorlog te voeren. De Genocide van Banda is de bekendste. 

Als in 1798 de VOC failliet gaat, neemt de staat alles over. Indië krijgt een nieuwe naam: Nederlands Indië. Het wordt een kolonie van Nederland. Het KNIL wordt opgericht. Zij krijgt als taak om alle eilanden bij elkaar te veroveren. Nederland noemde dit overigens pacificatie. De oorzaak van deze veroveringen was het modern imperialisme

Er wordt een indirect bestuur geplaatst in Nederlands-Indië. De baas is de Gouverneur-Generaal. Onder hem staan de residenten. Die sturen weer de inheemse regenten aan. Onder de regenten staan de dorpshoofden.
Herhaling

Slide 4 - Tekstslide

§1.2
Een winstgevende kolonie
BASIS
A
De koloniale samenleving
Leerdoel:
Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven
Begrippen:
indo's
racisme
B
Het cultuurstelsel
Leerdoel:
Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft
Begrippen:
cultuurstelsel
liberalisme
C
Ondernemers en contractarbeiders
Leerdoel:
Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders
Begrippen:
vrije arbeid
contractarbeiders
koelies

Slide 5 - Tekstslide

§1.2
Een winstgevende kolonie
BASIS
A
De koloniale samenleving
Leerdoel:
Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven
Begrippen:
indo's
racisme
Groepen in de samenleving
  • Nederlanders (tot 1880 alleen mannen, daarna kwamen ook vrouwen)
  • Indo's: kinderen van Nederlandse mannen, inheemse vrouwen. Verschil in sociale lagen: hoe lichter de huid, hoe hoger de status
  • Racisme

Slide 6 - Tekstslide

§1.2
Een winstgevende kolonie
BASIS
A
De koloniale samenleving
Nederlandse vrouwen: niet bezighouden met politiek of bestuur. Wel liefdadigheid

Indonesische vrouwen: geen onderwijs, als kind uitgehuwelijkt, geen beroep
Positie wordt verbeterd: 1904 oprichting school voor inheemse meisjes

Slaven. 50.000 slaven uit Afrika, China en Nederlands-Indië.
Slavernij afgeschaft 1860

Slide 7 - Tekstslide

§1.2
Een winstgevende kolonie
BASIS
B
Het cultuurstelsel
Leerdoel:
Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft
Begrippen:
cultuurstelsel
liberalisme
1830: invoering cultuurstelsel



Boeren moeten op 1/5 van hun land cultuurproducten verbouwen.
Dit moesten ze afstaan aan de Nederlanders
Die verkochten dit duur in Nederland

Slide 8 - Tekstslide

§1.2
Een winstgevende kolonie
BASIS
B
Het cultuurstelsel
Cultuurstelsel is een ramp voor de boeren:

  • Moesten beste grond gebruiken voor cultuurproducten, hierdoor weinig eten verbouwen. ==> hongersnoden
  • Sommige regenten dwongen boeren meer dan 1/5 deel te gebruiken. Bij hogere opbrengst kreeg regent bonus
  • Boeren zonder geschikte grond moesten 66 dagen werken voor Nederlands bestuur. In praktijk waren dit soms 100 tot 200 dagen.

Slide 9 - Tekstslide

§1.2
Een winstgevende kolonie
BASIS
B
Het cultuurstelsel
Kritiek uit Nederland:

  • 1860: boek Max Havelaar van Multatuli. Beschrijving onderdrukking en uitbuiting boeren.
  • Nederlandse regering bemoeit zich te veel met economie Nederlands-Indië. 
    Vanaf 1848 veel Liberalisme in het bestuur.
    Het idee dat ondernemers vrij waren zou ook in Nederlands-Indië moeten gelden

1870: afschaffing cultuurstelsel

Slide 10 - Tekstslide

Slide 11 - Video

§1.2
Een winstgevende kolonie
BASIS
C
Ondernemers en contractarbeiders
Leerdoel:
Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders
Begrippen:
vrije arbeid
contractarbeiders
koelies
Gevolgen afschaffing cultuurstelsel:
Nederlandse ondernemers stichtten bedrijven in Nederlands-Indië: plantages (thee, koffie, suiker).
Werk werd gedaan door loonarbeiders uit de lokale bevolking.
Dit systeem is vrije arbeid

Slide 12 - Tekstslide

§1.2
Een winstgevende kolonie
BASIS
C
Ondernemers en contractarbeiders
Om genoeg arbeiders te hebben kwamen er contractarbeiders uit o.a. China
  • Kregen voorschot op hun loon
  • Verdienden te weinig
  • Konden voorschot niet terug betalen
  • Bleven vaak heel lang op de plantages

Nederlanders noemden deze mensen koelies

Slide 13 - Tekstslide

§1.2
Een winstgevende kolonie
BASIS
C
Ondernemers en contractarbeiders
Leven van de koelies:
  • 12 uur per dag werken
  • Weinig eten
  • Geen wc/ bad
  • Kinderarbeid
  • Geldboetes/lijfstraffen
  • Koelieordonnantie (straf bij werkweigering)

Slide 14 - Tekstslide

AAN DE SLAG!
Wat?
Maken §1.2, opdracht 1 t/m 11

Hoe?
Boek, bladzijde 16 t/m 21

Tijd?
Tot 15 minuten voor einde les

Hulp?
Je werkt in stilte
Vinger in de lucht bij vragen
timer
1:00

Slide 15 - Tekstslide

In Nederlands-Indië bestonden er grote sociale verschillen.
De belangrijkste groep waren de Nederlanders, daaronder stonden de Indo's. Daaronder de inheemse bevolking en onderaan de slaven. De manier hoe de Indo's behandeld werden kan je racisme noemen.

Nederland voerde het cultuurstelsel in. Nederland werd hier stinkend rijk door, de Indonesische boeren niet.
Het boek Max Havelaar bracht veel misstanden aan de kaart, maar aangezien er veel liberalen in de regering zaten, veranderde er niks voor de inheemse bevolking. 

In 1870 werd het cultuurstelsel weer afgeschaft. Er werden bedrijven door Nederlanders gesticht, waarbij de inheemse boeren werkten als loonarbeider. Dit systeem noemen we vrije arbeid. Om genoeg arbeiders te krijgen werden er contractarbeiders uit China gehaald. Nederlanders noemden ze koelies


Herhaling

Slide 16 - Tekstslide