2.2 Deltaprogramma: te veel water afvoeren

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

2.2 Deltaprogramma: te veel water afvoeren

Programma van de les

• Terugblik
• De Tweede Deltacommissie
  
• Overstromingskans per dijkring
  
• Overstromingsrisicobenadering
  
• Overstromingsrisicobewustzijn
  
• Aan de slag
• Einde
  

Wat was het doel van de Rijnconferentie?

1. dat landen langs de Rijn elkaar helpen in het reguleren van water
2. dat landen langs de Rijn afspreken wie welk gedeelte van de rivier krijgt
3. dat landen langs de Rijn kijken hoe zij de rivier sneller kunnen laten stromen
4. dat landen langs de Rijn kijken hoe ze de rivier weer kunnen laten meanderen

Wat kan je het beste doen met het rivier water ten tijden van droogte?

1. Zoveel mogelijk zeewater in de rivier laten stromen, zodat er genoeg water blijft
2. Scheepvaart mag dan niet over de rivier varen, zodat boten niet het water vervuilen
3. Een gedeelte van het water van de Rijn overpompen naar de Maas
4. Zorgen dat er zo min mogelijk rivier water naar de zee stroomt

Wat is geen doel van de Maaswerken?

1. Minder overstromingen
2. Betere bevaarbaarheid
3. Meer landbouw rondom de rivier
4. Natuurlijkere Maas

Hoe helpt de vegetatie bij het project Grensmaas bij veel waterafvoer?

1. De vegetatie zorgt voor een betere doorvaart van schepen
2. De vegetatie zorgt ervoor dat er water wordt vastgehouden
3. De vegetatie zorgt ervoor dat de rivier goed doorstroomt blijft
4. De vegetatie zorgt voor meer natuur

Wat is de functie van het Volkerak Zoommeer bij hoog water?

1. het meer dient als bergingsgebied
2. het meer zorgt ervoor dat water snel wegstroomt
3. het meer is een recreatiegebied
4. het meer dient als zoutwater buffer tegen verzilting

Leerdoelen par. 2.2 

1. Wat zijn de doelen, de deltabeslissingen en de werkwijze van het Deltaprogramma?
   
2. Wat zijn adaptief deltamanagement en integraal waterbeheer?
   
3. Welke maatregelen worden genomen in het kader van het Deltaprogramma om wateroverlast en overstromingen te voorkomen en waarom worden juist deze maatregelen genomen?

Tweede Deltacommissie

Groot deel NL nog steeds gevoelig voor overstromingen, ondanks eerdere projecten.

Dit vanwege:

1. Gevolgen klimaatverandering (onregelmatiger regiem en zeespiegelstijging)

2. Bodemdaling

Tweede deltacommissie

Ook gebieden boven NAP hebben overstromingsrisico bij hoogwater van zee of rivieren en de economische waarde en aantal inwoners zijn sterk toegenomen in de laaggelegen gebieden.

Daarom in 2008: Tweede deltacommissie

Tweede deltacommissie

Drie hoofdpunten:

Om te bepalen of dijken en andere waterkeringen veilig genoeg zijn, heb je een veiligheidsnorm nodig.

1. Biedt hetzelfde beschermingsniveau aan iedere Nederlander die achter de dijk woont. Kans  op overlijden door een overstroming mag niet groter zijn dan 1 op 100.000 per jaar.
2. Biedt meer bescherming op plaatsen waar sprake kan zijn van grote groepen slachtoffers en/of grote economische schade.
   Meer bescherming voor AMS dan bijvoorbeeld Friesland
   
3. Biedt meer bescherming op plaatsen waar uitval van vitale infrastructuur grote landelijke gevolgen kan hebben.
   Meer bescherming Randstad dan bijvoorbeeld Groningen
   

Voordelen van dijkringen?

Dijkring: 58

 Aaneengesloten waterkeringen, zoals dijken, duinen en andere waterwerken, die een gebied omsluiten en dit gebied beschermen tegen hoogwater en overstromingen.

Overstromingskans per dijkring

Waarom Noord- en Zuid-Holland lichter gekleurd?

De berekening van de maximaal aanvaardbare overstromingskans per dijkringgebied werd gedaan op basis van een extreem hoge waterstand (van de zee of van de rivieren).

Tot 2017

Overstromingsrisicobenadering

2017: De nieuwe manier van kijken naar de waterveiligheid noem je de overstromingsrisicobenadering.

- Niet meer per dijkringgebied 
- Hierbij worden zowel de kans op een overstroming als de gevolgen van die overstroming, in de vorm van dodelijke slachtoffers of economische schade, meegenomen.

Overstromingsrisicobenadering

Besluit genomen op basis van drie overwegingen:

1. Men vond het niet meer juist dat er binnen Nederland grote verschillen in veiligheidsnormen bestonden tussen dijkringgebieden. Door de nieuwe veiligheidsnorm geldt voor iedereen in Nederland dezelfde basisbescherming.
   
   
2. Het aantal inwoners en de economische waarde van gebieden was toegenomen en er moest rekening worden gehouden met klimaatverandering. Door de nieuwe veiligheidsnorm worden kwetsbare gebieden extra beschermd.
   
   
3. Er is nu veel meer bekend over dijksterkte en hoe overstromingen verlopen, onder andere door computersimulaties.

Overstromingsrisicobenadering

De overstromingskans maal de schade levert het overstromingsrisico op

Overstromingsrisicobenadering

Vanaf 2017 gold een andere veiligheidsnorm voor de waterveiligheid. Uitgangspunten:

- jaarlijkse kans op overlijden van een persoon door een overstroming.

- extra bescherming in gebieden waar veel slachtoffers en economische schade te verwachten is.

● Drie overwegingen gingen hieraan vooraf:

- iedereen krijgt dezelfde basisbescherming.

- kwetsbare gebieden worden extra beschermd.

- er is meer bekend over dijksterkte en het verloop van overstromingen door o.a. computersimulaties.

De jaarlijkse kans op overlijden door een overstroming

Overstromingsrisicobenadering

Om de mogelijke schade in te kunnen schatten wordt gekeken naar:

- de ligging ten opzichte van het zeeniveau.

- de oppervlakte van het gebied.

- het aantal inwoners.

- de waarde van de investeringen (woningen, economische activiteiten, infrastructuur).

- evacuatiemogelijkheden.

● Voor 2050 moeten de nieuwe veiligheidsnormen gehaald zijn vooral door het (nogmaals) verhogen en versterken van dijken.

Het jaarlijkse schaderisico door een overstroming

Aan de slag

Maak van §2.2 opdrachten 1 t/m 4

Programma van de les

• Terugblik
• Zelf informatie gaan opzoeken
• Bespreken
  
• Huiswerk
• Einde
  

Zoek uit:

• Wat is het overstromingsrisicobewustzijn?
  
• Welke drie doelen had het nieuwe Deltaplan van 2014?
  
• Wat betekent integraal waterbeheer?
  
• Wat betekenen klimaatadaptatie en klimaatmitigatie?
  
• Wat houdt de driestapsstrategie in? 

Zoek deze begrippen/informatie met je buurman/buurvrouw uit en maak een samenvatting. Schrijf er ook voorbeelden bij.

Overstromingsrisicobewustzijn

= De mate waarin de inwoners van een gebied zich bewust zijn van de natuurlijke gevaren die hen omringen en welk risico ze daarbij lopen: in dit geval overstromingsgevaar.

Advies Tweede Deltacommissie: maak evacuatieplannen en maak inwoners bewuster

Bewustzijn is nu nog laag bij inwoners, meer aandacht voor op school en meer acceptatie

Deltaprogramma

In 2014 is de regering gestart met het nieuwe Deltaprogramma, met drie doelen:

1. Nederland blijven beschermen tegen hoogwater (thema waterveiligheid).
2. De inrichting van Nederland klimaatbestendig maken (thema ruimtelijke adaptatie).
3. De zoetwatervoorziening op orde houden (thema zoetwater).

Een deltacommissaris is verantwoordelijk dat de doelen worden gehaald

Integraal waterbeheer en adaptief deltamanagement

Gemeenten, waterschappen, het rijk en provincies zijn verantwoordelijk dat de doelen worden gehaald en werken samen.

Integraal waterbeheer: Waterbeheer waarbij er behalve op de afvoer en de kwaliteit van het water, ook op de naaste omgeving en de belangen van stedelijk en landelijk gebied wordt gelet. Daarbij wordt er rekening gehouden met de verschillende functies in een gebied, zoals bebouwing, landbouw, natuur en recreatie.

Integraal waterbeheer en adaptief deltamanagement

Naast integraal waterbeheer, nog drie andere uitgangspunten

1. Er wordt bij beslissingen die nu genomen worden ook gekeken naar gevolgen voor waterveiligheid en zoet water op de lange termijn.
2. Oplossingen moeten flexibel zijn.
3. Er moeten meerdere strategieën klaarliggen, zodat bij veranderende omstandigheden snel van strategie gewisseld kan worden.

Adaptatie = aanpassen en klimaatmitigatie = voorkomen van klimaatverandering staan centraal

De vier deltascenario’s.

Ruim: beperkte bevolkings- en economische groei, beperkte klimaatverandering.

Warm: beperkte bevolkings- en economische groei, sterke klimaatverandering.

Vlug: sterke bevolkings- en economische groei, beperkte klimaatverandering.

Stoom: sterke bevolkings- en economische groei, sterke klimaatverandering.

De vier deltascenario’s.

Hoogwaterbeschermingsprogramma  (HWBP)

Een onderdeel van het Deltaprogramma dat ervoor moet zorgen dat alle dijkringen in 2050 voldoen aan de veiligheidsnorm die in 2017 is bepaald.

● Er wordt samengewerkt door waterschappen (21)

en Rijkswaterstaat aan de grootste dijkverstevigingsoperatie sinds de Deltawerken

urgente projecten krijgen voorrang.

www.hwbp.nl

Integraal waterbeheer: stedelijke en

landelijke gebieden

● Door toename van verstening in stedelijke gebieden wordt regenwater snel afgevoerd naar riolen en grachten minder water zakt de grond in.

Oudere rioolstelsels zijn niet berekend op grote hoeveelheden water overstromingskans neemt toe.

Integraal waterbeheer: stedelijke en

landelijke gebieden

In landelijke gebieden worden bergingsgebieden

aangelegd in combinatie met natuur en recreatie.

Ook kan de oorspronkelijke loop van beken 

hersteld worden, zodat beken meer ruimte

 krijgen om te overstromen.

Integraal waterbeheer in bebouwde gebieden

Driestapsstrategie

Integraal waterbeheer in bebouwde gebieden

Bij vasthouden wordt neerslag opgeslagen in het oppervlaktewater en de bodem.

- grachten worden uitgediept

- wadi’s worden aangelegd

- parkeerplaatsen met grind of grasbetontegels

Aan de slag

Maak van §2.2 opdrachten 5 t/m 11