BK en TH 5.2: Chromosomen en genen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

5.2: Chromosomen en genen

Vorige les

Genotype: Erfelijk 

Fenotype: Uiterlijk 

Wat zijn erfelijke eigenschappen?

1. Alles wat je leert van je ouders
2. Erfenis die jou wordt nagelaten door je ouders
3. Eigenschappen die je hebt geërfd van je ouders

Hoe noemen we alle uiterlijke eigenschappen van een organisme?

1. Fenotype
2. Genotype

Wat is genotype?

1. Alles wat jou aangeleerd is
2. Alle informatie in de DNA

Hoeveel chromosomen heeft de mens?

1. 23
2. 46
3. 12
4. 40

Leerdoelen

Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.

Je kunt uitleggen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.

Erfelijke eigenschappen

Ieder mens heeft duizenden erfelijke eigenschappen.

De informatie hiervoor is opgeslagen in 46 chromosomen.

Van elke chromosoom heb je er twee!

Chromosomen

Een cel van een mens bevat 46 chromosomen. Die chromosomen komen voor in paren. Een mens heeft 23 paren chromosomen in een celkern (2x23=46). Dit geldt voor alle lichaamscellen.

De twee chromosomen van een paar zijn aan elkaar gelijk. Ze bevatten ook de informatie voor dezelfde erfelijke eigenschappen.

Geslachtscellen

Eicellen en zaadcellen zijn geslachtscellen. 

In de kernen van geslachtscellen komen de chromosomen niet in paren voor maar enkelvoudig.

Een geslachtscel van een mens bevat dus geen 46 chromosomen, maar 23 chromosomen.

 

Bevruchting

Bij bevruchting versmelten de kern van een eicel met de kern van een zaadcel. De chromosomen uit de cellen komen dan bij elkaar.

Samen komen ze in de celkern van de bevruchte eicel.

Chromosomen bij bevruchting

De kern van de zaadcel bevat 23 chromosomen van de vader en 23 chromosomen van de moeder. 

De kern van de bevruchte eicel bevat weer 46 chromosomen.

Van elk chromosomenpaar is 1 chromosoom afkomstig van de moeder en van de vader.

Vrouwelijk geslachtschromosomen

Bij een vrouw zijn de geslachtschromosomen gelijk aan elkaar.

Een vrouw heeft twee X-chromosomen:

XX

Mannelijk geslachtschromosomen

Bij een man zijn de geslachtschromosomen verschillend

Een man heeft een X- en een Y chromosoom:

XY

Geslachtschromosomen

Het geslachtschromosoom in een eicel is altijd een X.

Het geslachtschromosoom in een zaadcel kan een X zijn of een Y.

Bij de bevruchting ontstaat dus een chromosomenpaar:

XX of XY

De baby wordt dan een meisje (XX) of een jongen (XY).

Aan de slag

Jullie gaan paragraaf 5.2 

lezen en maken!!