HC Duitsland 1918-1991 deel 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

HC - Duitsland in Europa 1918-1991

2. - Examentraining HC-Duitsland 1918-1991 deel 2

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

HC -Duitsland in Europa 1918 - 1991

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

37 De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie

38 Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme.

39. de crisis van het wereldkapitalisme 

40. het voeren van twee wereldoorlogen 

41. racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden 

42. de Duitse bezetting van Nederland

45. de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de

daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog;

47. de eenwording van Europa 

48. de toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot

ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen 

Kenmerkende aspecten bij deze historische context

Tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Waar gaat dit thema over?

HC -Duitsland in Europa 1918 - 1991

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950 en de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

2.1 Nazisme als een donkere wolk over Europa

Wat leidde tot de opkomst van nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa? (1918-1945)

2.2 Koude oorlog en de Duitse deling

Hoezeer beïnvloedde het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na WOII? (1945-1961)

2.3 De Duitse hereniging en het einde van de Koude Oorlog

Wat verklaart de hereniging van beide Duitslanden en hun succesvolle integratie in Europa (1961-1991)?

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

• Snelle verovering van grote delen van Europa, waaronder Nederland (1940)
• In de veroverde landen rechtsstaat buiten werking gesteld
• Invoering van dwangarbeid, 'arbeidsdienst'
• Het isoleren en vermoorden van de Joden (Holocaust)

De belangrijkste daden van nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

Meningsverschillen tussen SU en andere Geallieerden.

• voorlopige opdeling Duitsland in bezettingszones
• verschil in opvatting over opbouw naoorlogs Europa
• wantrouwen tussen communistisch en kapitalistisch wereldbeeld

Duitsland na de nederlaag: 'Stunde Null'

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

Vrees dat Stalin machtsgebied wil vergroten > Europa communistisch wil maken.

Factoren die bijdroegen aan deze angst

• Grote gebiedsverschuivingen > Poolse grens wordt opgeschoven naar het Westen
• Oost-Europese landen die door SU waren bevrijd krijgen communistische regimes
• Contacten met West-Europa worden onmogelijk gemaakt
• angst voor communisme wordt versterkt door stemmenwinst communistische partijen in Frankrijk en Italië

Wantrouwen versterkt door

Westverschiebung (1945)

Polen 'verhuist' zo'n 200 km naar het westen

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

• Trumandoctrine (1947) - politiek doel: in bedwang houden en/of indammen communisme
• Marshallplan (1948-1952) - snel economisch herstel Europa zou invloed communisme doen afnemen/voorkomen
• Stimuleren van Europese eenwording - West-Europa aan de kant van de VS krijgen, zie Marshallplan
• IJzeren gordijn tussen Oost en West

VS willen een dam opwerpen tegen het communisme

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

Westelijke bezettingsmogendheden (GB,FR,VS) gaan samenwerken vanaf 1947. Zo ontstaan twee blokken in Duitsland > Westzone en Oostzone.

• Samenwerking loopt steeds stroever tussen voormalig bondgenoten (FR,GB, VS en SU)
• In Duitsland ontstaan gelijk na de oorlog verschillen tussen oost en west (politiek en economisch) omdat oost en west ander beleid voeren.
• Verschillen leidden tot wantrouwen en spanning. Vooral in en om Berlijn.

Duitsland raakt economisch verdeeld

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

SU hoopte verschillende doelen te bereiken met de Blokkade van West-Berlijn:

• dichten 'lek' in de grens tussen Oost en West. 'Eiland' West-Berlijn moest opgenomen worden in de Oostzone
• Chantagemiddel om kwestie Duitsland naar eigen inzicht te kunnen regelen > geen oprichting West-Duitse staat, maar een neutraal Duitsland zonder bezettingstroepen

Stalin begint Blokkade van West-Berlijn (1948)

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

• Luchtbrug
• Crisis om West-Berlijn was nieuwe aansporing tot nauwe samenwerking tussen westerse landen. Dit leidt tot oprichting Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) in 1949
• Blokkade versterkt saamhorigheid onder de West-Duitsers
• Blokkade bevorderde oprichting Bondsrepubliek (BRD)

Blokkade had veel door Stalin niet bedoelde gevolgen

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

In de westelijke bezettingszones werd in 1949 de Bondsrepubliek Duitsland opgericht, met West-Berlijn als onderdeel.

Bonn als zetel regering, met Adenauer als pro-westerse bondskanselier. 

BRD groeit uit tot stabiele democratie:

• toetreding EGKS in 1952
• Toetreding NAVO in 1955
• Wirschaftswunder - snelle economische groei
• Succesvolle integratie miljoenen vluchtelingen. (Heimatvertriebenen) 

BRD wordt opgericht naar westers-democratisch model (1949)

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

De DDR wordt een totalitaire dictatuur binnen het Oostblok.

De macht ligt bij de Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED) met als partijleider Walter Ulbricht.

• Bevolking onder strenge controle Staatssicherheidsdienst (Stazi), helemaal na de mislukte opstand in 1953

DDR als onderdeel Oost-blok lid van Warschaupact (tegenhanger NAVO)

De Duitse Democratische Republiek (DDR) ontstaat (1949)

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

In de DDR ontstond economische malaise als gevolg van:

• Herstelbetalingen aan de Sovjet-Unie
• Slecht functionerende planeconomie - versterkt door een gebrek aan kapitaal en arbeidskrachten.

Muur om West-Berlijn moet gat in IJzeren gordijn dichten en massale vlucht naar Westen stoppen

Economische malaise leidt tot vlucht en bouw Berlijnse Muur (1961)

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

Willy Brandt voert Ostpolitik door

Vanaf jaren '60 betere relatie tussen VS en SU (Detente)

Adenauer had westpolitik (westbindung) gevoerd. Inzetten op integratie in het Westen. Succes BRD zou vanzelf einde beteken van DDR

Brandt voerde een Ostpolitik. Betere banden met het Oosten zou eenwording mogelijk maken. Erkennen van DDR is daar onderdeel van.

Hereniging van beide Duitslanden en succesvolle integratie in Europa

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

Glasnost - openheid, kritiek media wordt toegestaan

Deze openheid was nodig om tot Perestrojka (hervormingen) te komen. 

Planeconomie wordt vervangen voor Westerse markteconomie

Brezjnevdoctrine maakt plaats voor 'My way'.

Brezjnevdoctrine - SU grijpt militair in als communisme ergens in gevaar komt

Sinatra doctrine  - SU grijpt niet meer in, landen moeten het zelf regelen.

Gorbatsjov hervormt binnen- en buitenlands beleid

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

Sinatra doctrine zorgt voor onrust in Oostblok. Communistische regimes komen ten val.

• In DDR massale protesten voor meer vrijheid en hervormingen.
• Door val regimes in andere Oostblok landen ontstaat er een gat in het IJzeren gordijn, miljoenen burgers uit DDR vluchten naar het westen.

9 november 1989 valt de muur

Massaal protest van de DDR-bevolking tegen haar leiders

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

Het jaar na de val van de muur, 1990, werd Duitsland herenigd, met Berlijn als nieuwe hoofdstad. De hereniging verliep in de volgende stappen.

• Tien-Punten-Plan van bondskanselier Helmuth Kohl. Het nieuwe Duitsland blijft zich richten op het Westen.
• Leiding DDR treed in zijn geheel af, vrije verkiezingen
• Duitsland wordt herenigd, DDR houdt op te bestaan.

Duitsland wordt weer één staat

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

Integratie tussen Oost- en West-Duitsland gaat niet vanzelf:

• integratie duurder dan verwacht. Grote achterstanden Oost-Duitsland t.o.v. het Westen.
• Mentaliteitsverschillen tussen Oost en West
• Grote werkloosheid in Oost
• Twee grote stromen vluchtelingen moeten worden opgevangen: uit voormalig Joegoslavië en Wolga-Duitsers uit voormalige SU.

Het herenigde Duitsland komt voor grote problemen te staan

Tijd van wereldoorlogen, 1900-1950

Het verenigde Duitsland integreerde snel in Europa, redenen:

• Centrale ligging
• Grote bevolking
• Economische macht

De wil om samen te werken en zich te ontdoen van verleden. Een Europees Duitsland, géén Duits Europa!

Duitsland neemt steeds meer leidende rol in Europa