Bouwsteen 3 - Leerdoelgericht werken

• Ges
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Checklist:

Het activeren van relevante voorkennis als een  kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof .

Flitsbezoek: Wat ging goed en wat zijn de verbeterpunten?

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen.

Overzicht Periode 1

• Thema: Johan de Witt Kijkwijzer
• Benodigde lesmaterialen: Kijkwijzer, klimwijzer, laptop, pen en papier

Bijeenkomst 1	Bijeenkomst 2	Bijeenkomst 3	Bijeenkomst 4
Startklaar	Voorkennis activeren	Leerdoelgericht werken	Formatief handelen

Bijeenkomst 5	Bijeenkomst 6	Bijeenkomst 7	Bijeenkomst 8
Actieve verwerking	Inclusieve didactiek	Concrete en herkenbare voorbeelden	Afsluiting

JdW-kijkwijzer

Lesopbouw:

1. VOORAF: Startklaar, Voorkennis activeren
2. INSTRUCTIE: Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en herkenbare voorbeelden
3. TOEPASSING: Actieve verwerking, Formatief handelen 
4. EVALUATIE: Afsluiting

Checklist:

Het activeren van relevante voorkennis als een  kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof .

Waarom wordt er gewerkt met leerdoelen?

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen.

      Leerdoelen

1. Je kent de bouwsteen leerdoelgericht werken (R).
2. Je weet hoe je leerdoelen moet formuleren en maakt daarbij gebruik van RTTI en het taalcomponent (T1).
3. Je kan de beheersing van leerlingen controleren en hier een passend verloop van de les bij kiezen (T2).

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Instructie

"Leerdoelgericht werken helpt leerlingen en studenten gericht te leren door duidelijke en meetbare doelen te stellen. Het creëert een focus op wat echt belangrijk is en bevordert zowel het leren als de prestaties."

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Instructie

Leerdoelgericht werken

Bij leerdoelgericht werken wordt de vraag gesteld: "Wat helpt om het doel te bereiken?"

Het leerdoel bepaalt welke oefeningen ter zake doen. 

Het formuleren van een leerdoel/lesdoel:

• Is nodig om naar iets toe te werken;
• Laat docenten (kritisch) nadenken over de kennis, vaardigheden en begrip er nodig zijn;
• Maakt controle mogelijk (beheersingsgericht leren).
•  gebeurt volgens de RTTI-methodiek
• is inzichtelijk in de leerdoelenkaart van RTTI.

Doordacht passend lesmodel;JDW Kijkwijzer

Bron: vernieuwenderwijs

https://vernieuwenderwijs.nl/leerdoelen-deel-3/

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Instructie

Leerdoelgericht werken voor de leerling

Het formuleren van een leerdoel/lesdoel geeft duidelijkheid aan de leerling, ze beseffen waar ze mee bezig zijn: Wat moet ik weten/kunnen? Wanneer moet ik dat weten/kunnen?          

Wanneer leerlingen begrijpen waarom een lesdoel/leerdoel belangrijk is zorgt dit voor betrokkenheid en motivatie. Belangrijk hierbij is dat leerlinge kunnen beschijven wat zij gaan leren. 

Succescriteria zorgen bij de leerlingen voor inzichtelijkheid: wat moet ik doen? Wat ga ik leren?

Doordacht passend lesmodel

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Kijkwijzer

Klimwijzer

Punten Lesobservatie formulier hierbij verwerken?

Instructie

(Hollingsworth & Ybarra 2015; Schmeier, 2019)

Om een goed lesdoel op te stellen zijn er tenminste moeten er tenminste drie componenten aanwezig zijn (Hollingsworth & Ybarra 2015; Schmeier, 2019)

1. Concept/hoofdgedachte --> vrijwel altijd een zelfstandig naamwoord: laat zien wat er geleerd gaat worden.
2. Vaardigheid of techniek --> vaak het werkwoord in de zin.
3. Context --> situatie waarin het doel moet worden toegepast.

Ik kan de inhoud berekenen van rechthoekige figuren.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Checklist:

Het activeren van relevante voorkennis als een  kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof .

Pak het leerdoel van één van jouw lessen.
Zijn de 3 componenten aanwezig?
Zo nee: Voor welk component is aandacht nodig? (Tweetallen)

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen.

Instructie

RTTI

Door leerdoelen met RTTI zichtbaar te maken is er direct overzicht over op welk niveau een leerling/klas goed of minder goed presteert. Hierna kan er effectief op het leerproces van de leerling/klas gestuurd worden en leerlingprestaties bevorderen. 

R = Reproductie: Leerling hoeft zelf niets wezenlijks toe te voegen aan het geleerd. Het kunnen weergeven of herkennen van wat letterlijk geleerd is.

T1 = Toepassing 1: Het toepassen van de leerstof volgens de getrainde methode in vergelijkbare situatie als de geoefende situaties. Beheersen van geleerde stappenplannen, methodes of 'recepten' naar analogie van de getrainde situaties

T2 = Toepassing 2: Het toepassen van leerstof in nieuwe situaties. Is de leerling in staat om in een nieuwe context of situatie zelf te bepalen welke methode geschikt is of welke delen van methodes, stappenplannen of recepten gecombineerd moeten worden?

Het coderen van toetsvragen, activiteiten/oefeningen geeft voor zowel de docent als leerling duidelijkheid over de cognitieve niveaus die vereist zijn en behaald moeten worden.

Wat als leerlingen uitvallen op R,T1,T2,I

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Instructie

RTTI

I =  Inzicht: Een bredere structurerende inbreng.  Het zelf construerend van de context en de methode.  Zelfstandig en systematisch een nieuw vraagstuk vanuit verschillende perspectieven doorgronden en oplossen.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Instructie

RTTI-classificatietabel

Aspecten van leeromgeving	R	T1	T2	I
Leerstof	Gegeven	Gegeven	Gegeven	Gegeven
Opdracht	Gegeven	Gegeven	Gegeven	Gegeven
Situatie	Gegeven	Gegeven	Gegeven	Niet gegeven
Methode	Gegeven	Gegeven	Niet gegeven	Niet gegeven
Resultaat	Gegeven	Niet gegeven	Niet gegeven	Niet gegeven

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Opdracht

Pak de lessen voor de komende week erbij:

1. Zijn de leerdoelen RTTI-geformuleerd? (Pas de formulering eventueel toe)
2. Klopt de formulering? (Pas eventueel aan)

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Instructie

De rode draad in de les

Waarom de leerdoelen gedurende de les terug laten keren?

Het helpt om:

• Tijdens de les effectieve feedback en feedforward te geven aan leerlingen. Vooral positieve feedback bevordert het gevoel van competentie en de intrinsieke motivatie op langere termijn.
  
• Preciezer te differentiëren en te bepalen welke leerlingen een basis-, verlengde- of verkorte instructie nodig hebben.
  
• Leerlingen meer verantwoordelijkheid te geven in hun leerproces, wat de zelfregulatie van leerlingen stimuleert.
  
• Samen met leerlingen persoonlijke leerdoelen te formuleren, waardoor de zelfstandigheid en autonomie van leerlingen wordt vergroot.

Kennisrotonde:

https://www.kennisrotonde.nl/vraag-en-antwoord/wat-is-het-effect-van-het-uitschrijven-van-leerdoelen-op-het-bord

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Taalcomponent Leerdoel

Leerdoel heeft (vrijwel) altijd iets te maken met taal

Hoe moeten leerlingen aantonen dat ze het leerdoel beheersen? (schrijven, spreken)

Welk taalniveau wil je daarbij zien?

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Taalcomponent Leerdoel

Voorbeeld uitwerking Taalcomponent

Leerdoel: je kunt de eerste wet van newton toepassen

Taalcomponent: je kunt in een grammaticaal correcte zin uitleggen waarom de eerste wet van newton van toepassing is

Antwoord: omdat het voorwerp een constante snelheid heeft geldt de eerste wet van newton hier.

Vaktermen: constante snelheid, versnelling,

Schooltaal: omdat, dus, daarom, gelden

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Kies 1 leerdoel
Ga na wat de taalcomponent is + welke vaktermen en schooltaal nodig zijn.

Instructie

Beheersings leren (Mastery learning)

Het behalen van de vastgestelde leerdoelen is de kern van beheersingsleren, hierna kan pas verder worden gegaan met nieuwe leerstof. Volgens Bloom is dit bij een beheersingspercentage van 80%.  Je voorkomt dat leerlingen achterblijven en de boot missen.

• Neem de tijd voor beheersing: investering betaald zich terig--> het behandelen van nieuwe stof gaat vlotter wanneer de basis kennis in orde is.
• Wees op de hoogte van de leerlijnen en monitor de vorderingen van je leerlingen.
• Pas de begeleiding en individuele instructie aan op de vorderingen van je leerlingen. 

Voor alle leerlingen gelden dezelfde leerdoelen, maar de weg naar het bereiken van die doelen verschilt.  Voorde ene leerling loopt die weg langs verrijkende activiteiten, voor de andere leerlingen langs extra instructie en oefening

https://www.onderwijskennis.nl/kennisbank/beheersingsleren-houdt-leerlingen-bij-de-les

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Instructie

Controle

Wat kan ik doen om de beheersing van mijn leerlingen te controleren en wat kan ik inzetten wanneer het niet wordt beheerst?

• Diagnostische vragen
• Wisbordjes
• Lesson UP
• Formatieve toets

Wat kan ik inzetten?

• Werkvormen RTTI (uit handboek RTTI)
  
• Leerstrategieën studeren met succes (link toevoegen)
• Formatief handelen

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Wat ga jij/gaan jullie komende week doen om de beheersing van de leerlingen te controleren.

    Begrippen uit deze les

• Leerdoelgericht werken
• Beheersingsleren
• RTTI
• Leerdoelenkaart
• Feedback
• differentiëren
• formatief

Afsluiting

1. Je kent de bouwsteen leerdoelgericht werken (R).
   
2. Je weet hoe je leerdoelen moet formuleren en maakt daarbij gebruik van RTTI en het taalcomponent (T1).
   
3. Je kan de beheersing van leerlingen controleren en hier een passend verloop van de les bij kiezen (T2).

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

Huiswerk

Voor het huiswerk uit deze bijeenkomst kan je kiezen uit 2 opdrachten:

Opdracht 1:

Pak jouw leerdoelen voor de komende week/periode erbij. En controleer deze op de volgende punten:

• Bevatten mijn leerdoelen de drie componenten
• Zijn ze RTTI-geformuleerd?
• Begrijpen de leerlingen wat ze moeten leren/kennen en waarom?
• Passen de activiteiten/oefeningen in mijn les bij de leerdoelen en hoe controleer ik op beheersing?

Opdracht 2:

Vraag iemand bij jouw op lesbezoek en laat diegene controleren op de volgende punten:

• De docent geeft het onderwerp, de leerdoelen die RTTI geformuleerd zijn en de lesopbouw aan.
• De docent laat de leerdoelen aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen.
  
• De docent maakt gedurende de les continu een terugkoppeling naar de leerdoelen om de mate van beheersing te controleren. 

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

Welk inzicht neem je mee in de
voorbereiding op de lessen voor volgende week?