2H1: Thema 5: BS 5: Geschiedenis van het leven op aarde

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Thema 5: BS 5: Geschiedenis van het leven op aarde

Programma

-Uitleg BS 5

-Oefenopdrachten

-Filmpje: Hoe zijn dino's uitgestorven

-Afsluiting

Leerdoelen

-Je kunt uitleggen hoe fossielen zijn ontstaan

+je kunt a.d.h.v. een afbeelding uitleggen welke fossielen het oudst zijn.

-Je kunt een geologische tijdschaal en een stamboom aflezen en toepassen. 

-Je kunt uitleggen hoe verwant soorten zijn a.d.h.v. een gemeenschappelijke voorouder of DNA. 

-Je kunt uitleggen wat rudimentaire organen zijn.

Fossielen

Fossielen: versteende overblijfselen van organismen (of afdrukken) in gesteenten.

Resten bedenkt door sediment 

Hoe dieper het fossiel, hoe ouder deze is

Fossielen laten zien dat soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen!

Waarom worden er meer fossielen gevonden van schelpdieren en gewervelden?

-Zachte delen vergaan te snel om te fossiliseren.

Sediment = lagen van zand- of kleideeltjes.

Als sedimentatie snel gebeurd kunnen bacteriën en schimmels de resten niet goed afbreken en verstenen de sedimenten

Uitleg

-Nieuwe sedimenten worden boven op oudere lagen afgezet.

-De jongste lagen liggen aan de oppervlakte

Afbeelding: De vis is het oudst en de aap het jongst

Tijdperken

De oudste levensvormen staan onderaan de geologische tijdschaal

Grove volgorde:

Bacteriën -> zuurstof -> eencellige planten -> fotosynthese -> meer zuurstof -> meercellige organismen -> eerste dieren in het water -> landplanten -> landdieren -> mensen

NIET UIT JE HOOFD LEREN!

wat dan wel?

-Je moet zo'n grafiek kunnen aflezen

-Je moet grofweg weten in welke volgorde levensvormen zijn ontstaan (zie afbeelding)

Mark heeft onderzoek gedaan naar gesteentelagen en heeft zijn bevindingen weergegeven in een afbeelding (rechts). Zet de verschillende fossielen op volgorde van oudst naar jongst

jongst

oudst

Verwantschap

Soorten met een gemeenschappelijke voorouder zijn verwant

Hoe meer DNA overeenkomt, hoe meer deze soorten verwant zijn!

Rudimentaire organen: organen die (een deel van) hun functie zijn verloren en niet/nauwelijks tot ontwikkeling komen

-Deze organen hebben een verschillende functie, maar hebben overeenkomsten in bouw. 

-> Waarschijnlijk ontstaan uit dezelfde grondvorm, en waarschijnlijk een gemeenschappelijke voorouder.

-Aanpassingen aan milieu, zorgt voor de verschillende functies!

Voorbeelden (kennen):

Mens: staartwervels, verstandskiezen en kippenvel

Slangen: rudimentaire poten

Stambomen

Aflezen:

-Ieder knooppunt is een gemeenschappelijke voorouder.

-Hoe dichter bij elkaar, hoe meer verwant

Toepassen:

-In een context moet jij bepalen welke soorten het meest of juist minst verwant zijn

-Jij en je broers/zussen hebben dezelfde ouders

-Jij en je neven/nichten hebben dezelfde opa/oma

-Jij en je achter neven/nichten hebben dezelfde overgroot opa/oma

-> Je hebt met allen een gemeenschappelijke voorouder, maar je bent meer verwant aan je broer, dan aan je achterneef

Voorbeelden:

-De chimpansee is meer verwant aan de muis dan aan de vis

-De vis is meer verwant aan de worm dan aan de chimpansee

Welke uitspraak is juist?

1. De mens is het minst verwant aan de gorilla
2. De gorilla is meer verwant aan de orang oetan dan aan de mens
3. De chimpansee heeft geen gemeenschappelijke voorouder met de orang oetan
4. De rode stip geeft de gemeenschappelijke voorouder aan van de orang oetan en de gorilla

de volgende les

Huiswerk:

BS 5: 1 t/m 9

Volgende les:

Start thema 4: Voortplanting