3.1 Ijs - water - Waterdamp

• Science
• Nask / Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 1,2

Start van de les

- Rustige binnenkomst, direct naar je eigen tafeltje (klasopstelling).

- Check bij jezelf: jas/pet/kauwgom?

- Tablet blijft in de tas. Werkspullen pak je voor je.

- Zachtjes overleg tot timer is afgelopen. Lesstart -> aandacht naar voren.

- leesmoment (lezen theorie uit je lesboek).

Lezen Hoofdstuk 3 Water, paragraaf 1 en 2.

3.1 ijs - water - waterdamp

Leerdoelen

Aan het einde van de les kan ik:

• De drie fasen van een stof benoemen.


• Verschillende soorten neerslag beschrijven.

Stofeigenschappen

Fasen: de drie toestanden waarin je stoffen tegen kunt komen.

Water als gas kun je NIET zien!

Water als gas heet waterdamp

Water als vaste stof heet ijs

Faseovergangen

De manier waarop de deeltjes bij elkaar zitten bepaalt de fase.

Fase: de toestand waarin een stof zich bevind.

vast: deeltjes dicht op elkaar - weinig beweging

vloeibaar: wat meer ruimte - meer beweging

gas: heel veel ruimte - veel beweging

Faseovergangen: fasen kunnen in elkaar overgaan door verandering van de temperatuur. 

Vast     vloeibaar       gas

Deeltjes bewegen

snel

Deeltjes bewegen nauwelijks

Soorten neerslag en hun fase

            Dauw                                        Rijp                                         Ijzel

            Vloeibare toestand                                          vaste toestand                                          vaste toestand

DAUW - Hele kleine waterdruppeltjes, zitten vaak sochtends op grassprieten als het erg vochtig is buiten. 

Rijp - Bestaat uit kleine ijskristallen, die bomen en planten heel mooi wit kunnen maken.

Ijzel - Zeer koude regen bevriest als het de grond raakt of een bevroren boom. Hierdoor kan het vaak heel glad zijn als het regent en heel koud is. 

Hoe ontstaat neerslag?

Rijp: kleine ijskristallen

IJzel

Dauw

Water verandert van gas naar vloeibaar

Hoe: warme lucht met waterdamp koelt af tegen een koud oppervlak.

Dit heet condensatie.

Water verandert van vloeibaar naar vast.

Hoe: vloeibaar water komt op een oppervlak dat 0°C of kouder is en bevriest.

Dit heeft bevriezen.

Water verandert van gas naar vast.

Hoe: warme lucht met waterdamp koelt af tegen een bevroren oppervlak.

Dit heet sublimatie.

Rijp bestaat uit allemaal kleine ijskristallen

Nevel

Een nevel bestaat uit kleine druppeltjes vloeistof die zweven in een gas.  Als deze kleine druppels water zijn en in de lucht zweven noemen we dat mist.

De fase is vloeibaar,

want gas zie je niet!

Stoom

• Stoom ontstaat wanneer water verandert van vloeibaar naar waterdamp (gas). 
• Zie A. Je ziet stoom NIET.
• Hoe: vloeibaar water wordt verwarmd en verdampt (waterdamp, dus gas). 
• Dit heet verdamping.

• Als stoom afkoelt door de koude lucht, ontstaan kleine waterdruppeltjes in de lucht.
• Zie B.
• Dit heet condensatie.

• Sneeuw ontstaat wanneer waterdamp in de lucht direct verandert van gas naar vaste stof.
• Hoe: bij hele koude temperaturen hoog in de lucht vormen zich ijskristallen die samen sneeuwvlokken worden.
• Dit heet sublimatie.

• Alle kristallen hebben een zeshoekige structuur.

• De meeste stoffen hebben een eigen kenmerkende kristalstructuur.

Sneeuw

Bergkristal

Sleep de fase naar de juiste afbeelding van het  deeltjesmodel

Vloeibaar

Gas

Vast

Vast

Vloeibaar

Gas

Zeewater

Waterdamp

Rijp

Mist

Wolk

Stoom

IJsklontje

IJzel

Welke van de volgende vormen van water is vloeibaar?

1. Dauw
2. Sneeuw
3. Stoom
4. Wolk

Welke soort van neerslag is dit?

1. Dauw
2. Rijp
3. IJzel

Welke neerslag hoort bij welke afbeelding?

Rijp

Sneeuw

Regen

Dauw

IJzel

Hagel

Welke uitspraak over ijzel is waar?

1. IJzel bestaat uit kristallen.
2. IJzel is een vaste stof.
3. IJzel is een vloeistof.
4. IJzel is waterdamp.

Rijp en dauw zijn twee voorbeelden van neerslag.
In welk antwoord staat de juiste fase voor beide?

1. Rijp en dauw zijn beide vast.
2. Rijp en dauw zijn beide vloeibaar.
3. Rijp is vast en dauw is vloeibaar.
4. Rijp is vloeibaar en dauw is vast.

Strijders: De dichtheid van ijs en water

• De meeste stoffen krimpen als ze van de vloeibare naar vaste fase gaan. Daardoor wordt het volume kleiner en de dichtheid groter.
• Bij water is dat andersom! Als water vast wordt, dan wordt het volume juist groter.
• De dichtheid wordt kleiner, ijs (bevroren water) drijft daardoor op vloeibaar water.

Aan de slag!

Thema 3 Water, paragraaf 1 (blz. 82)

- Opdrachten 1 t/m 7

- Nakijken

Strijders

Opdracht 8 t/m 11 (maken + nakijken)

Klaar?

- test-jezelf + flitskaarten

(magister -> leermiddelen -> nova -> thema 3 -> paragraaf 1)