Pedagogiek periode 3.2 - les 10 en 11

• Pedagogisch werk
• MBO
• Studiejaar 3

Deze les

Ontwikkelingsstoornis of - probleem 

Kinderen met een verstandelijke beperking

H 14.1 - 14.3

Ontwikkelingsstoornis

• Aandoening die de ontwikkeling van een kind ernstig belemmert
• Treedt op in de kindertijd of puberteit
• Belangrijkste oorzaak is aanleg
• Direct verband tussen stoornis en mogelijkheden van het kind
• Heeft vaak ook invloed op zone van naaste ontwikkeling

Ontwikkelingsprobleem

• Belangrijkste oorzaak is de omgeving, bv. traumatische gebeurtenis
• Ontwikkeling wordt minder belemmerd dan bij stoornis
• Tast de zone van naaste ontwikkeling niet aan
• Kind kan vaak wel terecht in reguliere opvang, tenzij dat het probleem ernstig is

Normtabel

• Geeft het verloop van de ontwikkeling aan in een bepaald gebied
• Geeft een gemiddelde ontwikkeling aan
• Er worden vaak wel marges gehanteerd

Bij beoordeling van de ontwikkelingsachterstand altijd kijken naar de totale ontwikkeling

Kind met verstandelijke beperking

Is in de eerste plaats gewoon een kind

Heeft een beperking

Heeft een probleem bij het intellectuele functioneren

Wat is een verstandelijke beperking?

Bij een verstandelijke beperking is sprake van duidelijke beperkingen in zowel het intellectuele functioneren als het aanpassingsvermogen.

Intellectueel functioneren

Problemen bij leren, denken en onthouden

Zowel theoretisch als praktisch

Bv.: je aankleden vraagt motorische vaardigheid maar ook weten in welke volgorde je dit het beste kan doen

Aanpassingsvermogen

Aanpassingsvermogen

Kunnen inspelen op anderen of op situaties

Wat je geleerd hebt, ook in andere situaties kunnen toepassen

Mensen met een verstandelijke beperking hebben hier moeite mee in meer of mindere mate

Vaardigheden

Moeite met:

Conceptuele vaardigheden: denken, ordenen, verbanden leggen, etc.

Sociale vaardigheden: contacten leggen en onderhouden

Praktische vaardigheden: het gemak waarmee je dingen doet

Verstandelijke beperking

Komt tot uiting voor het 18e levensjaar

Zichtbaar in:

trage ontwikkeling

stilstand in ontwikkeling

terugval in ontwikkeling

incomplete ontwikkeling

Niveaus van functioneren

Grote verschillen tussen mensen

Mentale leeftijd: de leeftijd die overeenkomt met het verstandelijke niveau van de persoon

LVB

Licht verstandelijke beperking

Vertraagde ontwikkeling

Vaak onzichtbaar

Functioneert net iets anders

LVB

Vaak zie je:

moeite met leren

beperkte sociale vaardigheden

weinig zelfvertrouwen

kinderlijke emotionaliteit

LVB

• Niet direct zichtbaar, kind valt vaak door gedrag uit de toon
• Kwetsbaar voor pesten
• Kind wordt snel overschat
• Gebruikt normale zinnen, maar begrijpt die niet altijd
• Kind voelt wel aan dat er iets anders is, maar heeft geen inzicht in zijn beperking

Emotioneel jonger

In gewone conflictsituaties kan het kind heftig reageren, met gedrag dat bij jonger kind past

Kind is makkelijk te beïnvloeden

Weinig zelfvertrouwen

Door veel falen weinig zelfvertrouwen

Zelfbeeld en toekomstbeeld vaak niet realistisch

Mentale leeftijd die kind kan bereiken ligt vaak tussen 10 en 12

Aandacht geven aan:

Ontwikkeling zelfbeeld en zelfvertrouwen

Veel stimulans nodig

Meer uitleg nodig dan andere kinderen

Deze les

Matige en ernstige verstandelijke beperking

Syndromen

Vervolg H 14.3

Matige verstandelijke beperking

Kind kan zich verbaal uiten

Woordenschat is beperkt

Heeft een eenvoudig inzicht in zichzelf en anderen

Situaties of opdrachten die inzicht vragen zijn lastig 

Heeft moeite zich te concentreren

Matige verstandelijke beperking

Leren = leren door doen

Spanningsboog is kort

Eigen mening hebben is moeilijk

Motoriek is vaak wat traag of ongecoördineerd

Matige verstandelijke beperking

Kinderen kunnen veel dingen aanleren

Moeten leren dat veel dingen bestaan uit een serie handelingen

Bv. naar buiten gaan, eten klaarmaken

Mentale leeftijd die kind kan bereiken, ligt vaak tussen 7 en 9 jaar 

www.shlonderwijs.nl

Ernstige verstandelijke beperking

Hebben duidelijk minder contact met buitenwereld dan kinderen met lichtere beperking

Kinderen met EVB

Bepaalde ontwikkeling van communicatie en motoriek is mogelijk

Ze hebben daarbij veel stimulans nodig

Passief - oorzaak ligt in het niet kunnen leggen van verbanden

(bv: vorken liggen niet in bestek lade, waar kunnen ze dan zijn?)

Kinderen met EVB

Kind met EVB kan beperkt zelfredzaam zijn

Gewoontes zijn hierbij belangrijk

Kinderen herkennen begeleiders en naasten

Ze kunnen basisbehoeften duidelijk maken

Star gedrag komt voort uit onvermogen

Voorbeelden uit boek, blz. 84

Zeer ernstige verstandelijke beperking

Kind leeft in zijn eigen wereld

Contact het beste via lichamelijk contact

Kind kan weinig of niets met woorden duidelijk maken

Sommige kinderen kunnen met hulp lopen, andere niet

Kind gebruikt armen en handen bijna niet

Kind is niet zelfredzaam

Zeer ernstige verstandelijke beperking

Lichaamsgebonden ervaren: belevingswereld bestaat vooral uit lichamelijke en zintuigelijke gewaarwording.

Het kind kan niet of nauwelijks ergens betekenis aan geven.

Mentale leeftijd die het kind kan bereiken ligt tussen 0 en 3 jaar.

Syndromen

Sommige mensen met een verstandelijke beperking hebben een syndroom

Syndroom = vaste combinatie van bij elkaar horende symptomen die horen bij een ziektebeeld, afwijking of stoornis

Syndroom symptomen

Bijvoorbeeld combinatie: 

uiterlijke kenmerken

verstandelijke beperking

stoornis in motoriek

aanleg voor een bepaalde orgaanstoornis 

(bv. kind met Down: meer kans op gehoor- en oogproblemen)

Vaker voorkomende syndromen

Syndroom van Down

Foetaal alcohol syndroom

Fragiele X-syndroom

Rett-syndroom

Syndroom van Down

Chromosomenpaar 21 is niet in 2, maar in 3-voud aanwezig

Vaak matige verstandelijke beperking

Vriendelijk en sociaal karakter

Foetaal alcohol syndroom (FAS)

Door overmatig alcoholgebruik van de moeder tijdens zwangerschap

Ontwikkelingsstoornis, mate van ernst kan erg verschillen

Fragiele X-syndroom

Komt bij jongens het vaakst en duidelijkst voor

Afwijking aan het geslachtschromosoom 

Overerving via de moeder

Functioneren gaat achteruit bij ouder worden

Uiterlijk: vaak langer gezicht, grotere oren, grotere kin

Gedrag: angstig, in zichzelf gekeerd, hyperactief

Rett-syndroom

Alleen bij meisjes

Ontwikkeling na geboorte eerst normaal

Tussen 6 en 18 maanden knik in de ontwikkeling:

stilstand en daarna achteruitgang

Combinatie met stoornissen

Kind met verstandelijke beperking heeft stoornis in hersenen

Daardoor meer kans op andere stoornissen, zoals bv. ADHD, ASS, epilepsie

Kind met LVB ontwikkelt sneller laag zelfbeeld en depressie

'LVB kind': naast verstandelijke beperking ook andere problemen