Paragraaf 1.1/1.2: Het zintuigstelsel/ De tien zintuigen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen?

• Uitleg paragraaf 11.1/11.2: Het zintuigstelsel/ De tien zintuigen

• Zelfstandig werken aan opdrachten 11.1/11.2

Welke zintuigen ken je?

de zintuigen zitten in je

1. organen
2. oren, ogen, tong, neus
3. oren, ogen, tong, neus, huid
4. in je hersenen

Wat is de functie van een zintuig?

1. Impulsen omzetten naar prikkels en naar de hersenen sturen
2. Prikkels maken en doorsturen naar de hersenen
3. Prikkels omzetten naar impulsen en naar de hersenen sturen
4. Impulsen maken en doorsturen naar de hersenen

Paragraaf 1.1: Het zintuigstelsel

Lesdoel

1.1 Je kunt de werking van zintuigen beschrijven.

voor een niet adequate prikkel is de de prikkeldrempel lager dan voor een adequate prikkel

1. waar
2. niet waar

wat is een adequate prikkel

1. als de drempelwaarde wordt bereikt
2. prikkel die past bij de zintuigcel
3. een prikkel die niet wordt omgezet tot impuls
4. een impuls die omgezet wordt tot prikkel

Wat is een prikkeldrempel?

1. een drempel waar je je aan prikt
2. de grootste sterkte van een prikkel die een impuls veroorzaakt
3. de kleinste sterkte van een prikkel die een impuls veroorzaakt
4. dat weet ik toch niet.

Je loopt langs een pizzatent, maar je ruikt het niet, want je hebt geen honger. Je bent...

1. gemotiveerd, drempelwaarde is hoog
2. gemotiveerd, drempelwaarde is laag
3. niet gemotiveerd, drempelwaarde is hoog
4. niet gemotiveerd, drempelwaarde is laag

Een zintuig met een hoge drempelwaarde
zal eerder reageren op een prikkel dan
een zintuig met een lage drempelwaarde

1. Juist
2. Onjuist

Zintuigen

elke zintuigcel is maar gevoelig voor 1 soort prikkel

Bv: zintuigcellen in je oog, gevoelig voor licht.

Net zoals een deurbel; reageert alleen als je op het knopje drukt!

drempel, gewenning, motivatie

Een zintuig heeft een bepaalde drempelwaarde voor prikkels. Dat moet je eigenlijk zien als een soort muurtje. Pas bij een bepaald aantal prikkels komen ze over het muurtje heen.

Drempel, gewenning, motivatie

Je kan de drempelwaarde (het muurtje) verhogen en verlagen:

door gewenning: Als je gewend raakt aan prikkels, verhoogt de drempelwaarde. (muur omhoog)

door motivatie: als je je op prikkel focust, verlaag je de drempelwaarde. (muur omlaag)

Zintuigen

Prikkeldrempel en drempelwaarde:

Prikkel moet een bepaalde sterkte hebben voordat een zintuigcel kan reageren. 

Sterkte die nodig is, noemen we drempelwaarde.

Zintuig

• Een zintuig is een orgaan dat reageert op prikkels uit je omgeving.
• Zintuigenstelsel

Zintuigen van de mens

Zintuigen = "meetapparatuur" om de omgeving waar te nemen

Alle zintuigen bij elkaar = zintuigstelsel

Adequate prikkels 

plek	zintuig	adequate prikkel
ogen
oren
neus
tong
huid

plek	zintuig	adequate prikkel
ogen	- gezichtszintuigen
oren	- gehoorzintuigen - evenwichtszintuigen
neus	- reukzintuig
tong	- smaakzintuigen
huid	- warmtezintuigen - koudezintuigen - drukzintuigen - tastzintuigen

Adequate prikkels 

Zintuigencellen hebben een specifieke (adequate) prikkel waarop ze reageren.

oor --> adequate prikkel = geluid

oog --> adequate prikkel = licht

Ze kunnen ook niet adequate prikkels waarnemen maar de drempelwaarde is dan hoger.

sterretjes zien bij een harde klap

Dia 3 van 4

vul de adequate prikkels in

plek	zintuig	adequate prikkel
ogen	- gezichtszintuigen
oren	- gehoorzintuigen - evenwichtszintuigen
neus	- reukzintuig
tong	- smaakzintuigen
huid	- warmtezintuigen - koudezintuigen - drukzintuigen - tastzintuigen

Tien zintuigen:

• Ogen       -      gezichtszintuigen, adequate prikkel: licht
• Oren        -      gehoorzintuig, adequate prikkel: geluid
•                  -      evenwichtszintuig, adequate prikkel: zwaartekracht
• Huid        -       tastzintuig, adequate prikkel: lichte aanraking
•                  -      drukzintuig, adequate prikkel: druk
•                  -       koudezintuig, adequate prikkel: temperaturen lager dan 37 graden
•                  -       warmtezintuig, adequate prikkel: temperaturen hoger dan 37 graden
• Neus       -       reukzintuig, adequate prikkel: geur
• Tong       -       smaakzintuig, adequate prikkel: smaak

11.2 Tien zintuigen van de mens

Leerjaar 3

Mevrouw Rottier & Mevrouw van Brakel

Lesdoel

2.1 Je kunt aangeven waar het gezichtszintuig, het gehoorzintuig en het evenwichtszintuig liggen en wat hun adequate prikkels zijn.

2.2 Je kunt aangeven waar de zintuigcellen in je huid, de reukzintuigcellen en de smaakzintuigcellen liggen, hoe ze werken en wat hun adequate prikkels zijn.

Het gezichtszintuig bestaat uit een vlies van lichtgevoelige cellen. Dit noemen we het netvlies.

Het netvlies bevindt zich helemaal achterin de oogbol.

met zintuigcellen in het netvlies

= adequate prikkel

Gehoorzintuig 

In de oren ligt het gehoorzintuig, in het slakkenhuis!

Dit zintuig reageert op geluiden/trillingen. De zintuigcellen in het slakkenhuis sturen impulsen naar de hersenen, waardoor je kunt horen.

Adequate prikkel: Geluid/trilling

Het gehoorzintuig zit diep in je oor.

Het is is gevoelig voor geluid (= trillende lucht)

Het evenwichtszintuig zit achter je oor in een holte van de schedel. Het is gevoelig voor zwaartekracht

Evenwichtszintuig

Naast de delen van het gehoorzintuig ligt nog een ander zintuig: het evenwichtszintuig. Het evenwichtszintuig is gevoelig voor de prikkel ‘zwaartekracht’ en bepaalt de stand van je hoofd. Daardoor kun jij je evenwicht bewaren. 

een prikkel voor je oren is

1. geur
2. zwaartekracht
3. smaak
4. licht

een prikkel voor je oren is

1. geur
2. geluidstrillingen
3. smaak
4. licht

Welke organen horen bij het zintuigenstelsel?

Evenwichtsorgaan

Zenuwen

Hersenen

Oren

Ogen

Huid

Tong

Neus

Zintuigen in de huid

1. Tastzintuigen
2. Drukzintuigen
3. Pijnzintuigen
4. Warmte zintuigen
5. Koude zintuigen
   

In de huid bevinden zich vijf verschillende typen zintuigen

                *

    *

    *

    *

    *

Zintuigen in de huid 

* Koudezintuig: Reageert op lagere

   temperaturen, kou dus.

* Warmtezintuig: Reageert op hoge 

   temperaturen, warmte dus.

* Pijnpunten : Reageren op pijn en 

   schadelijke prikkels  --> overal in het lichaam.

Welk zintuig van de huid ligt dieper in de huid?

1. Pijnpunten
2. Drukzintuigen
3. Koudezintuigen
4. Tastzintuigen

De huid heeft 3 taken.
Wat is GEEN taak van de huid?

1. beschermen tegen giftige gassen uit de lucht
2. beschermen tegen vuil en ziekteverwekkers
3. lichaam op temperatuur houden
4. beschermen tegen de zon

zintuig	ligging	prikkel
zicht
gehoor
evenwicht
reuk
smaak
warmte
kou
druk
tast

oog

oor

tong

huid

huid

huid

huid

oor

neus

 licht

geluid

zwaarte kracht

geur

smaak

warmte

kou

druk

lichte aanraking

Het reukzintuig bevindt zich hoog achterin de neusholte

Er bevinden zich vijf verschillende typen smaakzintuigcellen op de tong.

Welke vijf smaken kunnen wij onderscheiden?

Er bevinden zich vijf verschillende typen smaakzintuigcellen op de tong.

Welke vijf smaken kunnen wij onderscheiden?

zoet - zuur - zout - bitter - umami

De smaak van kaneel in een kaneelbroodje is een

1. Geurstof en wordt waargenomen door de neus
2. Smaakstof en wordt waargenomen door de neus
3. Geurstof en wordt waargenomen door de tong
4. Smaakstof en wordt waargenomen door de tong

welke 5 smaken zijn er?

1. zoet, zuur, zout, bitter en umami
2. zoet, zuur, pittig, kruidig en umami
3. zuur, bitter, zout, umami en pittig
4. zuur, zout, bitter, sappig en zoet

Reukzintuigcellen zijn gevoelig voor geur. Welk organisme heeft de laagste prikkeldrempel voor geuren?

1. Mens
2. Hond

De baby proeft al smaken in de baarmoeder.

1. Waar
2. Niet waar

b) De geur van een zelfgebakken appeltaart bereikt je neus.
De geur is een:

1. impuls
2. prikkel

Waar bevinden zich de reukzintuigcellen?

1. Plaats P
2. Plaats Q
3. Plaats R
4. Plaats S

Aan de slag!

Paragraaf 11.1: Opdracht 1 t/m 6

Paragraaf 11.2: Opdracht  1 t/m 8

Opdrachten niet af --> Huiswerk

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!