Hoe verloren vorsten hun macht 3.2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Herhaling

Noem een misdrijf en daarna een overtreding.

Wie probeert in de rechtbank te bewijzen dat de verdachte schuldig is?

1. advocaat
2. rechter
3. officier van justitie
4. griffier

Wat is gedogen?

De Grondwet -> grondrechten!

Klassieke Grondrechten:

- vrijheidsrechten

- staan al > 100 naar in de Grondwet

• Vrijheid van godsdienst
  
• Geen discriminatie
  
• Vrijheid van mening
  
• Vrijheid van drukpers
  
• Vrijheid van vereniging/vergadering
  
• vrijheid van onderwijs
  

=> begint steeds met "vrijheid van ..."

Sociale Grondrechten:

- bescherming van burgers door de overheid

- staan pas sinds 1983 in de Grondwet

• recht op onderwijs
• recht op gezondheidszorg
• recht op bestaanszekerheid
• recht op  werk
• recht op rechtsbijstand
• recht op  bewoonbaarheid

=> begint steeds met "recht op ..."

Klassiek grondrecht

Sociaal grondrecht

Vrijheid van meningsuiting

vrijheid van godsdienst

vrijheid van onderwijs

recht op onderwijs

recht op gezondheidszorg

recht op bestaanszekerheid

Een paar hoofdrolspelers...

Guillotine

Lodewijk XIV

Napoleon Bonaparte

Een machtige koning

De Franse koning Lodewijk XIV was in de 17e eeuw de machtigste koning van Europa. Hij streefde naar: 

Centralisatie = het besturen van een land vanuit één punt.

Hij was een absoluut  vorst = de koning heeft alle macht heeft en hij heeft die macht  van God gekregen.

Standenmaatschappij

Frankrijk was in de zeventiende eeuw een standenmaatschappij.

Er waren drie standen: 

• Eerste stand = geestelijken 
  
• Tweede stand = edelen 
  
• Derde stand = boeren en burgers 
  

De taken en rollen van de standen

• Eerste stand =>  geestelijken

bidden, contact met God. 

• Tweede stand = edelen 
  

Het land besturen, recht spreken en de eerste en derde stand beschermen.

• Derde stand = boeren en burgers 
  

Werken/ voedsel verbouwen en belasting betalen.

Het paleis van Versailles

Lodewijk XIV woonde met duizenden edelen en bedienden in een groot paleis in Versailles. De koning hield de edelen dichtbij en vermaakte ze goed zodat ze niet in opstand zouden komen. 

Orden onderstaande grondrechten.

Klassieke grondrechten

sociale grondrechten

Vrijheid van meningsuiting

Recht op werk

recht op gelijke behandeling

recht op veilig bestaan

recht op gezondheidszorg

godsdienstvrijheid

Hoe verloren koningen hun macht?

In deze cursus leer je hoe vorsten in de tijd van pruiken en revoluties hun macht verloren.

De koning heeft geld nodig

• Lodewijk XVI regeerde in de tijd van de pruiken en revoluties.
• Hij nam alle belangrijk beslissingen zelf (absolutisme).
• Koning had geld nodig voor Frankrijk, het geld was opgegan aan oorlogen en de dure hofhouding.
• Koning wilde belastingverhoging.
• Alleen de burgers betaalden tot die tijd belasting.
• Geestelijken en adel betaalden geen belasting.
  

Koning heeft geld nodig

• Koning riep de Staten-Generaal bij elkaar.
• Lodewijk XVI wilde dat de Staten-Generaal beloofden meer belasting te gaan betalen, maar de burgers zagen dat niet zitten.
• Burgers wilden in ruil voor belastingverhoging medezeggenschap in het bestuur van het land.
• Toen de koning dat weigerde, kwamen ze in opstand.
  

De Franse Revolutie

14 juli 1789 bevolking kwam in opstand tegen de Franse koning.
Bestorming Bastille, Middeleeuws kasteel dat de koning als gevangenis gebruikte.
Op het platteland kwamen boeren in opstand tegen de adel.
De Franse Revolutie was uitgebroken.
De Revolutionairen namen het bestuur over.
Lodewijk mocht eerst nog wel koning blijven, maar raakte zijn macht kwijt.

De Franse Revolutie

• In 1792 wilde de koning naar het buitenland vluchten.
• Dit werd ontdekt en Lodewijk XVI werd afgezet als koning.
• FRankrijk werd een republiek.
• Lodewijk XVI werd onthoofd onder de guillotine
  

Terreur in Frankrijk.

Napoleon

• Na de revolutie lange tijd onrustig in Frankrijk.
• Veel mensen waren het niet eens wie het land moest besturen.
• Veel geweld en terreur in het land. Veel mensen stierven onder de guillotine.
• Napoleon Bonaparte populaire generaal.
• Napoleon zette de regering af en pleegde een staatsgreep.
  

Napoleon eerst consul, een soort koning.
Later kroonde hij zich tot keizer.

Napoleon

• Nadat Napoleon de macht kreeg veroverde hij grote delen van Europa
  

Nederland patriottentijd

• Eind achttiende eeuw ook in Nederland burgers die meer macht wilden.
• Zij noemden zich patriotten en waren tegen de prins stadhouder Willem V.
• Patriotten kwamen op voor hun vaderland. Zij wilden dat de burgers zelf hun bestuurders konden kiezen.
• In Nederland was de stadhouder met een aantal regentenfamilies de baas.
• De patriotten kwamen hiertegen in opstand. Het was een democratische revolutie, want zij wlden dat de burgers zelf hun bestuur konden kiezen.
  

Bataafse revolutie

• Patriotten kwamen in veel steden in opstand tegen de machthebbers.
• De patriotten streden tegen de aanhangers van prins Willem V de stadhouder.
• De aanhangers van de stadhouder werden prinsgezinden of Orangisten genoemd.
• Willem kreeg hulp van zijn schoonvader de koning van Pruisen die een leger stuurde, Willem leek het te winnen.
• Veel patriotten vluchten naar Frankrijk
  

Patriotten krijgen steun in Frankrijk

• Patriotten zochten steun in Frankrijk bij de revolutionairen die dezelfde ideeën over democratie hadden.
• In 1795 versloeg het Franse leger samen met de patriotten het leger van Willem V
• Willem V vluchtte naar Engeland.
• De patriotten noemden Nederland toen de Bataafse republiek.
  

Door middel van de Bataafse revolutie, een democratische revolutie waren ze met hulp van de Fransen aan de macht gekomen.

De verlichting

• In de tijd van pruiken en revoluties gingen mensen steeds meer nadenken over de wereld om hen heen.

• Ze wilden onder andere weten hoe het sterrenstelsel in elkaar zat.

• Eise Eisinga bestudeerde de sterren en planeten.

• Hij bouwde het sterrrenstelsel  in het klein na, het planetarium.

• Verder kwamen er in de periode van de verlichting veel nieuwe uitvindingen
  

• Men ging meer wetenschappelijk denken in deze periode.
  

Napoleon

Tussen 1806-1810 Napoleon de baas over Nederland.
Belangrijke veranderingen van Napoleon:

• Vrijheid van godsdienst
• Kerk en staat gescheiden
• Voor het eerst gelijke wetten voor alle Nederlanders.
• Nederland werd een eenheidsstaat
  

Waarmee begon de Franse Revolutie?

1. Belastingverhoging van de koning
2. Bestorming Bastille
3. onthoofding van de koning
4. vlucht Willem V

Waarom werd Lodewijk XVI onthoofd?

Wie greep de macht in Frankrijk door een staatsgreep?

1. Napoleon
2. Willem V
3. Lodewijk XVI
4. De patriotten

Hoe werden de aanhangers van de stadhouder genoemd?

1. Patriotten
2. Pruisen
3. Democraten
4. Prinsgezinden

Waarom droeg men in de tijd van Lodewijk XVI een pruik?