Zuurstof

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Zuurstof-toediening

Lesdoel

Aan het einde van deze les kan ik beschrijven hoe ik zuurstof toe kan dienen bij cliënten.

Gassen bij inademing:

78% Stikstof

21% Zuurstof

1% Overig

0,3% kooldioxide

Waterdamp wisselt

Zuurstof

Nodig om in leven te blijven.

Wat is zuurstof?

• Gas
  
• Kleurloos
• Geurloos
• Smaakloos
• Medicijn
• Droog

Zuurstof is gevaarlijk!

• Kan exploderen
• Kan vetten of watten/ gaasjes met alcohol laten exploderen
• Geen open vuur bij toediening
• Geen vetten of olien bij het omgaan met zuurstof
• Vermeld duidelijk dat er zuurstof in de ruimte wordt gebruikt
• Zorg voor voldoende ventilatie
• geen vaseline/lipbalsem i.v.m brandgevaar.

Indicaties

Problemen met hart of longen

bloedarmoede

onderkoeling

demping van bewustzijn

trauma

Afwijkingen spieren

Om te kunnen in- en uitademen, moet de borstkas goed kunnen uitzetten en weer terugveren. Dit kan alleen wanneer de betrokken spieren en het middenrif goed werken.
Bij cliënten met een spierziekte of een verlamming kan de functie van de spieren verminderen, waardoor een zuurstoftekort kan ontstaan.

Afwijkingen longfunctie 

Om zuurstof te kunnen afgeven aan het bloed, moet er voldoende verse lucht in de longblaasjes kunnen komen en moet de zuurstof het longblaasje goed kunnen verlaten.
Bij cliënten die problemen hebben met de ademhaling (bijvoorbeeld bij COPD, astma, taaislijmziekte en longkanker) kan een zuurstoftekort ontstaan. Bij cliënten die een longontsteking hebben kan de zuurstof minder goed vanuit het longblaasje naar het bloed gaan.

Afwijkingen bloedsomloop

Om de zuurstof te verspreiden door het lichaam en af te geven aan de cellen, is een goede bloedsomloop noodzakelijk. Elke minuut wordt 5 tot 7 liter bloed rondgepompt.

Bij cliënten met een afwijkende bloedsomloop (bijvoorbeeld bij cliënten met hartfalen) kan een zuurstoftekort ontstaan.

Afwijkingen hemoglobine

Om zuurstof op te nemen en te kunnen vervoeren is hemoglobine nodig.
Bij cliënten met afwijkingen in de hoeveelheid en/of de vorm van de hemoglobine kan een zuurstoftekort ontstaan. Zo is de hoeveelheid hemoglobine bij cliënten met bloedarmoede (anemie) te laag. In ernstige gevallen kan dit leiden tot een zuurstoftekort.

tekenen van kortademigheid

ademhaling

cyanose

angst/onrust

Wanneer?

• In opdracht van een arts: tijdsduur, hoeveelheid (liter per minuut) en manier van toediening
• Toedienen van O2 heeft alleen zin als de O2 de longblaasjes bereikt en dus kan worden opgenomen in het bloed en worden getransporteerd.
• Vaak wordt  er ook nog medicatie voorgeschreven: Bijvoorbeeld antibiotica of luchtwegverwijderaars

Vormen van zuurstof 

toedieningsmethode plaatsen

zuurstofmasker

zuurstofbril

zuurstofsonde

Masker

Geschikt voor >5l zuurstof per liter

Over neus én mond

Inademing van bijna 100% O2

Brilletje

Eenvoudig in gebruik, meest comfortabel

Lastiger bij brildrager, kans op drukplekken neus en oren, veel O2 stroomt langs de neus, neusademhaling lastig

Sonde

Blijft beter zitten

Wissellen van plek --> voorkomen decubitus

Zuurstof toevoerslang

Bij voorkeur niet langer dan 5 meter.

Is van doorzichtig kunststof.

Verbind de zuurstofbril, -neussonde of- masker met de zuurstofbron

verkeerde dosering

- hoge polsfrequentie

- hoge bloeddruk

- sufheid

- bewustzijn stoornissen

- speekselvloed

- hoofdpijn

- zweten

Bevochtiging nodig?

bij meer dan 5 liter

taak vz/vp 

monitoren van patiënt en zuurstof saturatie

aansluiten van O2, goede dosering

controleren instellingen

tijdig vervangen van zuurstof systeem

observeren kortademigheid

slijmvliezen en de huid

Zuurstof

Zuurstofvoorraad -->Cilindermaat x Druk (op de manometer) = Voorraad zuurstof

Druk --> Voorraad zuurstof : Cilindermaat = BAR (ATM)

Verbruik --> Flow x Tijdsduur = Hoeveel zuurstof nodig is/gebruikt is

Hoe lang kan je vooruit --> Voorraad zuurstof : flow = Tijdsduur (in minuten)

Flow --> Voorraad zuurstof : Minuten = Aantal liters zuurstof / minuut

Wanneer is O2 toediening zinvol?

1. bij bloedarmoede
2. als de zorgvrager blijft roken
3. bij problemen met de apperatuur
4. bij een longontsteking

Wanneer mag je als verpleegkundige iets aanpassen aan de zuurstofapparatuur?

1. als verpleegkundige mag je niets aanpassen
2. als de cliënt behoefte zegt te hebben aan meer zuurstof
3. als de vooraf bepaalde instellingen niet meer goed staan

Wat is GEEN teken van te weinig zuurstof (hypoxemie)?

1. Hoofdpijn en duizeligheid.
2. Ondertemperatuur.
3. Minder goed slapen.

2 Hoe vaak moet je de neusbril vervangen?

1. 1x per week
2. 1x per maand
3. 1x per 2 weken
4. alleen als deze stuk is

Zuurstof toediening

Opdracht:

Jij bent de verpleegkundige die overdraagt aan de familie die meneer de Vries mee naar huis neemt. Eerst moet je in gesprek met de familie over het gebruik van de zuurstof.

I) Welke veiligheidsregels moeten de familie in acht nemen bij gebruik van zuurstof?

II) Leg uit aan de familie hoe ze zuurstof kunnen berekenen voor bijv. een dagje uit.

Wat kan helpen tegen drukplekken achter het oor veroorzaakt door de neusbril?

1. Sudo crème.
2. Een oormanchet.
3. Niets, de cliënt moet hier even doorheen.

Zuurstof gehalte bepalen door:

Bloedafname

Saturatiemeten

Zuurstoftoediening

Waarom krijgt iemand O2 (oorzaken?)

Welke is onjuist?

1. Alleen bij een zorgvrager met longontsteking pas je handhygiëne toe
2. Het toedienen van O2 is geen voorbehouden handeling
3. Voor het toedienen van O2 moet je bevoegd en bekwaam zijn
4. Voor handhygiëne heb je minimaal 30 sec. nodig

Welke complicaties bij O2 toediening ken je?

Zuurstof is gevaarlijk!

• Kan exploderen
• Kan vetten of watten/ gaasjes met alcohol laten exploderen
• Geen open vuur bij toediening
• Geen vetten of olien bij het omgaan met zuurstof
• Vermeld duidelijk dat er zuurstof in de ruimte wordt gebruikt
• Zorg voor voldoende ventilatie

Bouw longen (BINAS 83A)

Luchtpijp --> Hoofdbronchiën --> Bronchiën --> Bronchiolen (zonder kraakbeenringen)