H5 Brede welvaart

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Wat is een tekortkoming van het bbp als indicator van welvaart?

Waarom worden niet-vakbondsleden ook wel meelifters genoemd?

Wat wordt bij welzijn bedoelt met niet schaarse goederen?

Welvaart meten

Vroeger: Economische groei

• Stijging bbp en reële bbp. 

Nu ook behoeftebevrediging die alle huishoudens samen ontlenen aan schaarse goederen en diensten. 

• Vrije tijd, productie informele sector, overheidsvoorzieningen. 5.2.2 tm 5.2.4

(= Brede welvaart)

Pareto-efficiëntie

De efficiëntie van een markt kan ook bepaald worden aan de hand van het Pareto-criterium. Een situatie is Pareto-efficiënt als er geen verandering mogelijk is waarbij niemand er op achteruit gaat. M.a.w., kan vanuit de uitgangssituatie iemand erop vooruitgaan, zonder dat iemand er op achteruit gaat?

Ja: Er is een Pareto-verbetering mogelijk; Nee: De Pareto-efficiënte situatie is bereikt.

5.2.2. Vrije tijd

Keynes voorspelde dat we in 2030 een werkweek van 15 uur zouden hebben. 

In vergelijking met 1975 heeft men gemiddeld 3 uur minder vrije tijd. 

Gek want; Werknemers geven aan liever vrije tijd te hebben dan een hoger inkomen. 

Keynes ging alleen van consumptie uit, maar hield geen rekening met ruilen over tijd. 

5.2.3 Informele sector

Wettelijk en onwettelijk economische activiteiten die niet in de cijfers, zoals het bbp tot uitdrukking komen (vrijwilligerswerk, zwart werk). 

In ontwikkelingslanden is de informele sector relatief groot. 

5.2.4. Welvaart ervaren aan

Kwaliteit overheidsvoorzieningen zoals 

• Infrastructuur
• Onderwijs
• Sociale zekerheid
• Gezondheidszorg

Risico en veiligheid --> corruptie 

5.3 Welvaartsbeleving

Verschilt per persoon en is subjectief. 

Zaken die mensen verschillend beleven: 

• Risico's, overheidspaternalisme, ongelijkheid en milieu. 
• Kunnen de welvaart negatief beïnvloeden. 

Wat is ongelijkheid?

We hebben het over economische ongelijkheid. Twee soorten:

1. Inkomensongelijkheid (hoeveel je verdient)
   
2. Vermogensongelijkheid (hoeveel er op je bank staat)

Lorenzcurve

De Lorenzcurve geeft inkomensongelijkheid aan.

Een daling van de gini-coëfficiënt geeft aan dat de verschillen kleiner worden. 

Een gini-coëfficiënt van 0? Dat kan, het inkomen is perfect gelijkmatig verdeeld.

Gini-coëfficiënt

Nadelen ongelijkheid

Mensen met lage inkomens hebben noodgedwongen een hoge tijdvoorkeur en daardoor minder mogelijkheden --> vermogen opbouw, scholen of investeren. 

Hierdoor wordt potentie niet benut. 

Dure medische zorg is voor een grote groep dan minder toegankelijker --> welvaart van de hele samenleving wordt beïnvloed. 

Risico (verzekering) - Welvaart

Mens van nature risicoavers.

Oververzekeren

• Premies zijn hoog.
• Je ontvangt niet meer schadevergoeding als er iets gebeurd. 

Overheidspaternalisme

De overheid corrigeert gedrag.

• Sommigen vinden dit prettig, anderen vinden het inperking van keuzevrijheid. 

Externe effecten beïnvloeden

• Belastingen, subsidies, wetgeving en campagnes. 

Effecten die niet in de kostprijs (opgeofferde waarde KANO) zitten.

Kunnen positief en negatief zijn. Staan in relatie met begrip maatschappelijke kosten; totale waarde van opoffering plus externe effecten

Milieu

Groot onderwerp in het welvaartsdebat. 

Doel: streven naar evenwichte en duurzame economische groei. 

Figuur 5.4 blz 65 

- Milieudruk en inkomen per hoofd

- Omslag punt

Arme landen

Economische groei zorgt voor minder illegale praktijken (houtkap en stroperij).

Rijke landen

Mensen gaan zich bekommeren om hun leefomgeving. Willen duurzamer leven. 

Bbp juiste maatstaf?

Na een milieu ramp neemt het bbp toe --> er worden productiemiddelen ingezet om de schade te herstellen. 

Groene bbp

• Bbp - de geschatte waarde van schade aan het milieu + de geschatte waarde van verbetering van milieu. 

Welzijn

Omvat de behoeftebevrediging die mensen ontlenen aan schaarse (= welvaart) en aan niet schaarse goederen. 

Hoe meten we welzijn?

Nog lastiger dan welvaart. 

Waar wordt naar gekeken?

• Levensverwachting

Wordt veroorzaakt door: voeding, huisvesting, gezondheid, leefomgeving en vrije tijd. 

Samenhang welvaart en welzijn

Oorzaak en gevolg. 

Een hogere welvaart zorgt voor meer welzijn, maar ook andersom. 

Economische groei betekent een hogere welvaart, maar niet altijd welzijn. Vanaf een punt zijn vooral de niet-schaarse goederen de factoren die de groei van ons welzijn bepalen. 

Alternatieven voor het meten van welvaart

Groene bbp 

Human Development Index

World Happiness Report

Duurzame ontwikkelingsdoelen

Bruto Nationaal Geluk

--> Enzovoort. 

Groen BBP

   Bruto Binnenlands Product 

- kosten van milieuvervuiling 

- kosten uitputten grondstofvoorraden 

= Groen BBP 

HDI (Human Development Index)

Een ranglijst van landen in de mate van welvaart. 

Indexgetal tussen de 0 en 1. 

HDI meet méér dan het bbp, denk aan:

• Levensverwachting
• Onderwijs
• Het bbp zelf (dit is dus ook een onderdeel van de HDI)

In Nederland brede welvaart

CBS

8 thema's

• welzijn (onderdeel welvaart), materiële welvaart, gezondheid, arbeid en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid en milieu. 
• Hoe is de brede welvaart verdeeld onder bepaalde groepen in de samenleving?