Paragraaf 7.5 - Eten en ademen bij dieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

7.5 Eten en ademen bij dieren

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt het verband aangeven tussen het soort voedsel en de vorm van het gebit van dieren
• Je kunt het verband aangeven tussen het soort voedsel en het verteringsstelsel van dieren

7.5 Eten en ademen bij dieren

Hoe kun je zien wat dieren eten?

Soorten eters:

• Planteneters (herbivoren)
• Vleeseters (carnivoren)
• Alleseters (omnivoren)

7.5 Eten en ademen bij dieren

Planteneters

• Alleen plantaardig voedsel
• Planten zijn moeilijk fijn te krijgen
• Snijtanden en plooikiezen
• Geen hoektanden

Herkauwers (koeien, geiten, schapen, kamelen) duwen halfverteerd
voedsel terug vanuit de maag naar de mond -> nog een keer kauwen!

7.5 Eten en ademen bij dieren

Vleeseters

• Alleen dierlijk voedsel
• Grote hoektanden om de prooi te vangen
  en vast te houden
• Snijtanden en knipkiezen (als een schaar)

7.5 Eten en ademen bij dieren

Alleseters

• Zowel plantaardig- als dierlijk voedsel
• Snijtanden en hoektanden
• Knobbelkiezen (beetje knippen en malen)
  

7.5 Eten en ademen bij dieren

Lengte verteringsstelsel

- Aan de lengte darmkanaal vaak te zien wat voor eter het dier is

• Planteneters (herbivoor)
  - lang darmkanaal
  - planten moeilijk verteerbaar
• Vleeseters (carnivoor)
  - kort darmkanaal
  - vlees makkelijk verteerbaar
• Alleseters (omnivoor)
  - middellang darmkanaal                Blz. 60 / Bron 1

7.5 Eten en ademen bij dieren

• Wat? Maken 7.5 – Opdracht 1 t/m 10
• Hoe? Blz. 59 t/m 63
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 10 is af, niet af de rest is huiswerk.
• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

7.5 Eten en ademen bij dieren

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt uitleggen hoe reptielen, vogels en zoogdieren ademhalen
• Je kunt uitleggen hoe vissen ademhalen
• Je kunt uitleggen hoe insecten ademhalen
  
• Je kunt uitleggen hoe amfibieën ademhalen

7.5 Eten en ademen bij dieren

Hoe ademen zoogdieren, vogels
en reptielen?

• Vogels
  - Longen net als de mens
  - Vogels hebben luchtzakjes
  (aan de longen vast) met reservelucht

• Reptielen
  - Longen net als de mens
  - Verschilt per reptiel of het één long is (slang)
  of twee longen
  

7.5 Eten en ademen bij dieren

Hoe haalt een vis zuurstof uit het water?

• Vissen hebben kieuwen > liggen in de kieuwholte > is afgedekt met het kieuwdeksel
  - Vis opent bek en neemt hap water met zuurstof > kieuwdeksel is dicht
  - Vis sluit bek > kieuwdeksel gaat open > water stroomt naar buiten langs de kieuwen

7.5 Eten en ademen bij dieren

Gaswisseling bij vissen

• Kieuwen bevatten kieuwplaatjes
  - hierop zitten veel kieuwlamellen
  - kieuwlamellen bevatten veel bloedvaatjes
  - hier vindt de gaswisseling tussen zuurstof
  en koolstofdioxide plaats
  
  
  
• Zuurstof gaat vanuit water naar het bloed, daarna naar rest van de organen
• Koolstofdioxide gaat vanuit bloed naar water dat langs de kieuwen stroomt

7.5 Eten en ademen bij dieren

Hoe komen insecten aan zuurstof?

• Insecten hebben geen longen
  - Sterk vertakte buizen > tracheeën
• Tracheeën lopen door heel het lichaam, ook door de poten en kop
  - Tracheeën eindigen in kleine gaatjes aan de buitenkant van het lichaam > stigma’s > hier gaat lucht in en uit

• Ademhalen bij insecten:
  - Achterlijf groter maken > lucht met zuurstof wordt in tracheeën gezogen
  - Achterlijf kleiner maken > lucht met koolstofdioxide wordt naar buiten geperst

7.5 Eten en ademen bij dieren

Hoe ademen kikkers tijdens hun leven?

• Amfibieën (kikkers en salamanders) > Ademen op twee manieren!
  - Huid & kieuwen (jonge amfibieën)         
  - huid & longen (volwassen amfibieën)
  
  - Hebben een hele dunne huid, zuurstof gaat door de huid
    > direct in het bloed
  - Jonge amfibieën leven in het water, hebben kieuwen
    > buiten het lichaam
  - Volwassen amfibieën hebben ook longen (net als de mens)

7.5 Eten en ademen bij dieren

• Wat? Maken 7.5 – Opdracht 11 t/m 25
• Hoe? Blz. 63 t/m 70
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 11 t/m 25 is af, niet af? Rest is huiswerk.
• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)