Renaissance paragraaf 1.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Leerdoelen

Aan het einde van deze les weet je:

Wat de renaissance is?

Waar de renaissance is ontstaan?

Wanneer?

Wie speelden een belangrijke rol?

Wat is humanisme?

Wie speelden een belangrijke rol in het humanisme?

Wat is het verband tussen humanisme en renaissance?

Waarom ontstond de renaissance in Italie?

Memento Mori

(Gedenk te sterven)

Carpe Diem

(Pluk de dag)

Anders denken over het leven en de dood

• Memento mori (Gedenk te sterven), wordt carpe diem (Pluk de dag)

• Mensen gaan meer leven voor het leven nu, en niet voor het leven na de dood

• God en geloof blijven heel erg belangrijk, maar het vertrouwen in de kerk wordt minder

Mentaliteits verandering

Memento Mori -> gedenk te sterven

maakt plaats voor

Carpe Diem -> pluk de dag

men gaat dingen ook wetenschappelijk benaderen

individu wordt belangrijker

Wat was het motto in de middeleeuwen?

1. Carpe diem
2. Ora et labora
3. Veni vidi vici
4. Memento mori

Kenmerken van de Renaissance-kunst (1)

• wedergeboorte van de Griekse- en Romeinse kunst/cultuur

• realistisch
  

• veel details

• perspectief (weergeven van diepte)

Kenmerken van de Renaissance-kunst (2)

• thema’s: Griekse/Romeinse mythen/sagen, maar ook Bijbelse verhalen
  

• naakt
  

• observeren, dan pas schilderen

Renaissance kunst

Onderwerp:

1. zowel bijbelse als niet bijbelse onderwerpen, vaak geinspireerd op de klassiek oudheid bv. mythes, goden

Wijze van schilderen:  

1. de personen zijn uitgewerkt, je kunt de gezichten zien, de vingers zijn duidelijk etc. 
2. perspectief 

homo universalis

breed georiënteerde kunstenaars: homo universalis

schilderkunst, bouwkunst, bouwkunst, wetenschap, techniek bv. Giotto, Rafael, Leonardo da Vinci en Michelangelo

Da Vinci

1. Middeleeuwen
2. Renaissance

1. Middeleeuwen
2. Renaissance

1. Middeleeuwen
2. Renaissance

1. middeleeuwen
2. renaissance

Bouwkunst

School van Athene door Rafael

wat verwijst in het schilderij de school van Athene naar de klassieke oudheid?

Waarom was het opmerkelijk dat pausen renaissance kunstenaars inhuurden?

1. pausen waren zuinig omdat het geld van de kerk was
2. pausen hielden zich niet bezig met kunst
3. pausen verafschuwden de oudheid omdat de goden onchristelijk waren
4. de pausen leefden in het nu dus wilden niets met de oudheid

Humanisme?

Studie van teksten uit de Klassieke Oudheid

Zelfstandige, kritische denkers

Rationele manier de samenleving verbeteren

De mens staat centraal

humanitas=menselijkheid

Opdracht 1

opdracht 1

Lees het stukje splitsing blz 15 en 16, dit gaat over verschillen tussen rk en protestanten

1. schrijf minstens 5 verschillen op 

opdracht 2

Lees stukje Calvijn

1. noem twee overeenkomsten tussen Luther en Calvijn
   
2. noem 2 verschillen

Rooms Katholiek

• Paus is de leider van de RK kerk
  
• Geestelijken erg belangrijk
• Celibaat
  
• Geestelijken en heiligen als bemiddelaars tussen God en de gewone mens
  
• veel pracht en praal in de kerk

Protestant

• Geen aparte leider, binnen Protestanten is wel leiding: synode 
• Alleen predikant/dominee
  
• Veel verschillende opvattingen over geloof
  
• Geestelijken mogen trouwen
  
• Geestelijken en heiligen niet nodig, iedereen kan zijn weg naar God vinden
  
• sobere kerk

Luther

• iedere gelovige moest de bijbel lezen
• alleen God kon mensen redden
• Geen heiligen etc, wel muziek/kaarsen etc.
  
• In de hemel door oprecht te geloven
  

Calvijn

• iedere gelovige moest de bijbel lezen
  
• alleen God kon mensen redden
• Geen kaarsen, muziek/orgel etc. Leidt af.
  
• Predestinatie: iedereen is bij geboorte al voorbeschikt.
  
• Iedere individu mag geloof bepalen, als een vorst dit niet toestaat mag je in opstand tegen de vorst komen
  

Godsdienstoorlogen

• Sommige landen werden protestant, deze landen waren vaak in oorlog met rk-landen
• Ook binnen landen godsdiensttwisten bv. protestante hugenoten in rk-Frankrijk

Humanisme

Door de boekdrukkunst  (ca 1450) verspreidde het humanisme zich buiten Italië: er werden meer boeken gedrukt, daardoor werden ze voor meer mensen bereikbaar.

Noord-Europa

Ideeën uit de renaissance en het humanisme veranderden de manier waarop men tegen de kerk aankeek. 

Bijbelvertaling uit het Grieks: er komt een bijbel in de volkstaal en er worden fouten in oude vertalingen ontdekt en verbetert.

Desiderius Erasmus

Desiderius Erasmus, Rotterdam, was één van de bekendste en belangrijkste geleerde uit begin 16e eeuw. Zijn werken werden door de machthebbers van die tijd gelezen. Zijn beroemdste werk is het boek Lof der Zotheid

Hij schreef kritisch over de geestelijken en wilde de Kerk verbeteren. 

Wat is fout?
de relatie tussen humanisme en renaissance?

1. Het humanisme gaat uit van het menselijk verstand, dus ook kennis uit de oudheid is belangrijk
2. humanisme gaat ervan uit dat de mens zelf nadenkt.
3. door bestudering van oorspronkelijke bronnen, worden de klassieken herontdekt
4. doordat het humanisme uitgaat van de mens, wordt de mens egoïstisch

Wat hebben de Renaissance en het Humanisme met elkaar te maken?

1. de renaissance is een stroming van het humanisme
2. het humanisme is een stroming van de renaissance

1. Middeleeuwse kunst
2. Renaissance kunst

Een vraag over humanisme. Welke twee cijfers passen bij humanisten?

1. Mensen moesten altijd doen wat de kerk vertelde.
2. Zij bestudeerden de oorspronkelijke teksten van het Oude en Nieuwe Testament.
3. Zij lazen klassieke teksten.
4. Zij vonden onderwijs niet belangrijk.
5. Zij wezen het christendom als godsdienst af.

1. 2 en 3
2. 1 en 2
3. 3 en 4
4. 3 en 5

Het humanisme hoort bij de Renaissance omdat...

1. Het de mens centraal stelt
2. Het in dezelfde tijd tot ontwikkeling komt
3. Het uitgaat van memento mori
4. Erasmus in Italië is geweest

Sleep de zinnen in de juiste tijdsvolgorde van vroeger naar later

De drukpers maakte grote aantallen boeken

De Renaissance ontstond in Italie

De Renaissance verspreidde zich in de 16e eeuw over Europa

Ideeen werden sneller verspreid

Huiswerk

alle opdrachten van paragraaf 1.2 af